[BE - CS - DE - EN - ES - FR - IT - HU - LA - LV - PT - SW - ZH]

ЛУГА СЛУГАЎ БОЖЫХ
З АЙЦАМІ СВЯТОГА САБОРУ
НА ВЕЧНУЮ ПАМЯЦЬ

Уступ

1. Ужо шмат разоў дадзены Святы Сабор нагадваў усім пра высокую годнасць стану прэзбітэраў у Касцёле(1). Аднак, паколькі ў аднаўленні Хрыстовага Касцёла гэтаму стану адводзіцца вельмі важная і ўсё больш складаная роля, пажадана больш шырока і грунтоўна разгледзець пытанне пра прэзбітэраў. Тое, пра што тут гаворыцца, датычыць усіх прэзбітэраў, асабліва тых, хто займаецца пастырствам; адносна прэзбітэраў-манахаў трэба ўнесці адпаведныя змены. Праз пасвячэнне і місію, атрыманую ад біскупаў, прэзбітэры прызначаюцца на служэнне Хрысту — Настаўніку, Святару і Каралю — і ўдзельнічаюць у Яго паслузе, дзякуючы якой Касцёл тут, на зямлі, няспынна ўзрастае як народ Божы, цела Хрыста i святыня Духа Святога. Таму, каб больш плённа падтрымаць іх служэнне i каб іх жыццё ў часам вельмі зменлівых агульначалавечых і пастырскіх умовах ахапіць большым клопатам, дадзены Святы Сабор заяўляе і пастанаўляе наступнае.

Раздзел I

ПРЭЗБІТЭРАТ У МІСІІ КАСЦЁЛА

2. Пан Езус, якога «Айцец асвяціў і паслаў у свет» (Ян 10, 36), усё сваё Містычнае цела робіць удзельнікам таго намашчэння Духам, якое Ён прыняў(2), бо ў Ім усе вернікі становяцца святым i каралеўскім святарствам, прыносяць духоўныя ахвяры Богу праз Езуса Хрыста і абвяшчаюць цноты таго, хто паклікаў іх з цемры ў цудоўнае сваё святло(3). Такім чынам няма ніводнага члена, які б не ўдзельнічаў у місіі ўсяго цела, але кожны павінен свяціць у сваім сэрцы Езуса(4) і духам прароцтва сведчыць пра Яго(5).

Каб вернікі з’ядналіся ў адно цела, у якім «не ўсе часткі выконваюць тыя самыя функцыі» (Рым 12, 4), той самы Пан устанавіў некаторых з іх слугамі, каб яны ў выніку пасвячэння мелі ў супольнасці вернікаў святую ўладу прыносіць Ахвяру i адпускаць грахі(6), а таксама публічна здзяйсняць ад імя Хрыста і дзеля людзей святарскую паслугу. Таму Хрыстус, паслаўшы Апосталаў, так як і сам быў пасланы Айцом(7), праз гэтых жа Апосталаў зрабіў удзельнікамі свайго пасвячэння i місіі іхніх наступнікаў, біскупаў(8). Цяжар іх паслугі ў ступені падпарадкавання быў даручаны прэзбітэрам(9), каб яны, атрымаўшы прэзбітэрскае па­свячэнне, былі супрацоўнікамі біскупскага стану дзеля належнага выканання даверанай Хрыстом апостальскай місіі(10).

Служэнне прэзбітэраў, цесна звязанае з біскупскім станам, спалучана з уладай, на моцы якой сам Хрыстус будуе сваё цела, асвячае яго і ім кіруе. Таму святарства прэзбітэраў, якое прадугледжвае сакрамэнты хрысціянскага ўтаямнічання, удзяляецца, аднак, праз спецыяльны сакрамэнт, у выніку якога прэзбітэры праз намашчэнне Духам Святым пазначаюцца асаблівай пячаткай i настолькі прыпадабняюцца да Хрыста Святара, што могуць дзейнічаць як намеснікі Хрыста Галавы(11).

Паколькі прэзбітэры ўдзельнічаюць у паслузе Апосталаў, ад Бога ім удзяляецца ласка быць слугамі Езуса Хрыста сярод людзей, выконваючы святую паслугу Евангелля, каб была прынята ахвяра народаў, асвячаная ў Духу Святым(12). Праз апостальскае абвяшчэнне Евангелля склікаецца і збіраецца народ Божы, каб усе, хто належыць да гэтага народу і асвячаны Духам Святым, ахвяравалі саміх сябе «на ахвяру жывую, святую, прыемную Богу» (Рым 12, 1). Праз паслугу прэзбітэраў духоўная ахвяра вернікаў становіцца дасканалай у яднанні з ахвярай Хрыста, адзінага Пасрэдніка. Гэтая ахвяра складаецца бяскроўна i сакрамэнтальна ў Эўхарыстыі рукамі прэзбітэраў ад імя ўсяго Касцёла аж да часу прыйсця самога Пана(13). Да гэтага скіравана i ў гэтым знаходзіць сваю поўню паслуга прэзбітэраў. Іх служэнне, якое распачынаецца з абвяшчэння Евангелля, чэрпае сваю сілу і моц з Ахвяры Хрыста i імкнецца да таго, каб «уся гэтая адкупленая дзяржава, г.зн. сход і супольнасць святых, як паўсюдная ахвяра, была ахвяравана Богу Найвышэйшым Святаром, які праз муку ахвяраваў самога сябе за нас, каб мы сталіся целам такой вялікай Галавы»(14).

Таму мэтай, да якой імкнуцца прэзбітэры ў сваім служэнні і жыцці — гэта хвала Богу Айцу, якая ўзносіцца ў Хрысце. Гэтая хвала заключаецца ў тым, што людзі свядома, дабравольна i з удзячнасцю прымаюць справу Божую, здзейсненую ў Хрысце, і сведчаць аб ёй усім сваім жыццём. Прэзбітэры, ці то праз малітву і адарацыю, ці то праз абвяшчэнне слова, ці праз прынашэнне эўхарыстычнай Ахвяры і ўдзяленне іншых сакрамэнтаў, або таксама праз выкананне іншых паслуг для людзей прычыняюцца адначасова да памнажэння хвалы Божай і ўзросту Божага жыцця ў людзях. Усё гэта вынікае з Пасхальнай ахвяры Хрыста і здзяйсняецца ў хвалебным прыйсці таго ж Пана, калі Ён сам перадасць Валадарства Богу i Айцу(15).

3. Прэзбітэры, узятыя ад людзей і ўстаноўленыя для людзей у справах, якія вядуць да Бога, каб прыносіць дары i ахвяры за грахі(16), жывуць сярод іншых людзей як браты сярод братоў. Таксама i Пан Езус, Сын Божы, чалавек, пасланы Айцом да людзей, жыў сярод нас і жадаў ва ўсім прыпадобніцца да братоў, акрамя граху(17). Ужо святыя Апосталы наследавалі Яго, a св. Павел, Настаўнік язычнікаў, «выбраны дзеля дабравесця Божага» (Рым 1, 1), сведчыць, што стаў усім для ўсіх, каб збавіць усіх(18). Прэзбітэры Новага Запавету праз сваё пакліканне i пасвячэнне вылучаюцца пэўным чынам з народу Божага, аднак не з мэтаю адасобіцца ад яго або ад якога-небудзь чалавека, але каб цалкам прысвяціць сябе справе, да якой кліча іх Пан(19). Яны не маглі б быць слугамі Хрыста, калі б не былі сведкамі i распарадчыкамі іншага, не зямнога жыцця; не змаглі б таксама служыць людзям, калі б аддзяляліся ад іх жыцця i яго ўмоў(20). Сама іх паслуга патрабуе асаблівым чынам, каб яны не прыпадабняліся да гэтага свету(21) , аднак у той жа час патрабуе, каб на гэтым свеце яны жылі сярод людзей i, як добрыя пастыры, ведалі сваіх авечак i імкнуліся прывесці таксама тых, хто не належыць да іх аўчарні, каб і яны пачулі голас Хрыста, i каб настала адна аўчарня i адзін Пастыр(22) . У дасягненні гэтага ім вельмі дапамогуць цноты, якія справядліва маюць прызнанне ў чалавечым грамадстве: добразычлівасць, шчырасць, духоўная моц і сталасць, няспынны клопат пра справядлівасць, выхаванасць i іншыя рысы, пра якія ўзгадвае апостал Павел: «Нарэшце, браты, што ёсць праўдзівае, што годнае, што справядлівае, што беззаганнае, што ласкавае, што хвалебнае, калі гэта нейкая цнота або нешта годнае пахвалы — пра гэта думайце»(23)  (Флп 4, 8).

Раздзел II

ПАСЛУГА ПРЭЗБІТЭРАЎ

I. Абавязкі прэзбітэраў

4. Народ Божы яднаецца найперш словам жывога Бога(24), якое ўсе справядліва жадаюць пачуць з вуснаў святароў(25). Паколькі ніхто не можа быць збаўлены, калі спачатку не паверыць(26), то прэзбітэры, як супрацоўнікі біскупаў, павінны ў першую чаргу прапаведаваць усім Божае Евангелле(27), каб, здзяйсняючы наказ Пана: «Ідзіце па ўсім свеце і абвяшчайце Евангелле ўсякаму стварэнню» (Mк 16, 15)(28), яны стваралі i памнажалі народ Божы. Бо збаўчае слова нараджае ў сэрцах няверуючых веру, а ў сэрцах веруючых яе развівае. Дзякуючы веры ўзнікае i ўзрастае супольнасць вернікаў, паводле слоў Апостала: «Вера — ад пачутага, а пачутае — ад слова Хрыстовага» (Рым 10, 17). Таму прэзбітэры з’яўляюцца даўжнікамі ўсіх: яны павінны несці ўсім праўду Евангелля(29), якую маюць у Пану. Таму, ці жывуць яны праведна сярод язычнікаў, каб прывесці іх да праслаўлення Бога(30), ці абвяшчаюць адкрыта няверуючым Хрыстовую таямніцу, ці праводзяць хрысціянскую катэхізацыю або тлумачаць вучэнне Касцёла, бо імкнуцца даследаваць праблемы сваёй эпохі ў Хрыстовым святле — яны заўсёды павінны вучыць не сваёй мудрасці, але Божаму слову, настойліва заахвочваючы ўсіх да навяртання і святасці(31). Каб святарскае прапаведаванне, якое ў сучасных умовах становіцца часта цяжкай справай, больш узрушыла розумы слухачоў, янo не павінна абмяжоўвацца агульным і абстрактным раз’ясненнем Божага слова, але павінна дастасоўваць адвечную праўду Евангелля да канкрэтных умоў жыцця.

Такім чынам паслуга слова здзяйсняецца розным чынам паводле розных патрэб слухачоў і разнастайных харызмаў прапаведнікаў. У нехрысціянскіх краінах або групах людзі прыходзяць да веры і сакрамэнтаў збаўлення(32) праз абвяшчэнне Евангелля. У самой жа супольнасці хрысціянаў, асабліва для тых, хто, як здаецца, не вельмі разумее або не верыць у тое, што практыкуе, абвяшчэнне слова неабходна для самой паслугі сакрамэнтаў, бо яны з’яўляюцца сакрамэнтамі веры, якая нараджаецца са слова i ім жывіцца(33). Асабліва гэта адносіцца да літургіі слова ў цэлебрацыі св. Імшы, якая цесна яднае ў сабе абвяшчэнне смерці i ўваскрасення Пана, адказ народу, які слухае, i саму ахвяру, праз якую Хрыстус умацаваў Новы Запавет у сваёй Крыві і да якой вернікі далучаюцца праз малітву і прыняцце сакрамэнтаў(34).

5. Бог, адзіны Святы i адзіны Асвяціцель, хацеў набыць сабе людзей як супрацоўнікаў і памочнікаў, каб яны пакорна служылі справе асвячэння. Таму прэзбітэраў кансэкруе Бог праз паслугу біскупа, каб яны, стаўшы адмысловым чынам удзельнікамі Хрыстовага святарства, у цэлебрацыі сакральных дзеянняў дзейнічалі як слугі таго, хто ў Літургіі пастаянна выконвае для нас сваю святарскую ўладу праз свайго Духа(35). Праз хрост яны ўводзяць людзей у склад Божага народу; праз сакрамэнт пакаяння яднаюць грэшнікаў з Богам і Касцёлам; праз намашчэнне хворых умацоўваюць церпячых; і, перш за ўсё, праз цэлебрацыю св. Імшы сакрамэнтальна прыносяць ахвяру Хрыста. У выкананні ўсіх сакрамэнтаў, як у часы ранняга Касцёла сведчыў св. Ігнацый, мучанік(36), прэзбітэры ў многіх адносінах іерархічна звязаны з біскупам i таму робяць яго як бы прысутным у кожнай супольнасці вернікаў(37).

Іншыя сакрамэнты, як і ўсе касцёльныя паслугі і справы апостальства, цесна звязаны са святой Эўхарыстыяй i скіраваны да яе(38). Бо ў Найсвяцейшай Эўхарыстыі змяшчаецца ўсё духоўнае багацце Касцёла(39), a менавіта сам Хрыстус, наша Пасха i жывы Хлеб, які праз сваё Цела, ажыўленае Духам Святым і жыватворнае, дае жыццё людзям, запрашаючы іх i ведучы такім чынам да ахвяравання разам з Ім саміх сябе, сваёй працы i ўсіх створаных рэчаў. Таму Эўхарыстыя з’яўляецца крыніцай i вяршыняй усёй евангелізацыі: катэхумэнаў паступова прывучаюць да ўдзелу ва Эўхарыстыі, a вернікі, пазначаныя ўжо знакам святога хросту i канфірмацыі, цалкам далучаюцца да Хрыстовага цела праз прыняцце Эўхарыстыі.

Эўхарыстычная гасціна з’яўляецца такім чынам асяродкам сходу вернікаў, якім кіруе прэзбітэр. Таму прэзбітэры вучаць вернікаў прыносіць Богу Айцу ў ахвяры Імшы боскую жэртву i разам з ёй ахвяруюць сваё жыццё. У духу Хрыста Пастыра вучаць іх са скрушаным сэрцам вызнаваць свае грахі перад Касцёлам у сакрамэнце пакаяння, каб з дня ў дзень штораз больш вяртацца да Бога, памятаючы Яго словы: «Пакайцеся, бо наблізілася Валадарства Нябеснае» (Mц 4, 17). Вучаць іх таксама так удзельнічаць у цэлебрацыі святой Літургіі, каб праз яе дасягнуць шчырай малітвы. Яны вядуць іх да практыкавання на працягу ўсяго жыцця штораз больш дасканалага духу малітвы паводле ласкі i патрэб кожнага i заахвочваюць усіх выконваць абавязкі ўласнага стану, а больш здольных заахвочваюць да практыкавання евангельскіх парад такім спосабам, які ім адпавядае. Яны настаўляюць таксама вернікаў, каб яны маглі спяваць Пану ў сваіх сэрцах духоўныя гімны і песні, узносячы за ўсё падзяку Богу i Айцу ў імя Пана нашага Езуса Хрыста(40). Хвалу і падзяку, якія ўзносяцца падчас цэлебрацыі Эўхарыстыі, прэзбітэры пашыраюць на розныя поры дня, чытаючы Літургію гадзінаў, у якой ад імя Касцёла яны моляцца да Бога за ўвесь даручаны ім народ, a нават за ўвесь свет.

Дом малітвы, дзе цэлебруецца і захоўваецца Найсвяцейшая Эўхарыстыя і дзе збіраюцца вернікі, дзе ўшаноўваецца прысутнасць Божага Сына, нашага Збаўцы, які ахвяраваў сябе за нас на ахвярніку дзеля дапамогі і суцяшэння вернікаў, павінен быць добра ўладкаваным і прыстасаваным для малітвы i святых урачыстасцяў(41). У ім пастыры і вернікі запрашаюцца з удзячнасцю адказваць на дар таго, хто праз сваю чалавечую натуру няспынна вылівае сваё боскае жыццё на часткі свайго цела(42). Прэзбітэры павінны клапаціцца пра належнае падтрыманне літургічных ведаў і ўмення, каб праз літургічную паслугу даручаныя ім хрысціянскія супольнасці з кожным днём штораз лепш праслаўлялі Бога, Айца і Сына, i Духа Святога.

6. Прэзбітэры, выконваючы ў межах сваіх функцый уладу Хрыста, Галавы i Пастыра, збіраюць ад імя біскупа Божую сям’ю, ажыўленую братнім адзінствам, i вядуць яе праз Хрыста ў Духу да Бога Айца(43). Для выканання гэтай паслугі, як і для іншых прэзбітэрскіх заданняў, ім удзяляецца духоўная ўлада, якая дадзена для будавання(44). У гэтым будаванні Касцёла прэзбітэры павінны абыходзіцца з усімі з надзвычайнай дабрынёй па прыкладзе Пана. Яны не павінны дагаджаць людзям(45), але павінны паступаць з імі згодна з патрабаваннямі хрысціянскага вучэння і жыцця, вучыць іх і настаўляюць як наймілейшых сыноў(46) паводле слоў Апостала: «Прапаведуй слова, будзь настойлівы ў спрыяльны і неспрыяльны час, аспрэчвай, папраўляй, заахвочвай з усёй цярплівасцю ў навучанні» (2 Цім 4, 2)(47).

Святары, як настаўнікі ў веры, павінны асабіста ці праз іншых клапаціцца, каб кожны вернік у Духу Святым развіваў сваё пакліканне згодна з Евангеллем, шчырую і дзейсную любоў і свабоду, да якой Хрыстус нас вызваліў(48). Няшмат дадуць цырымоніі, нават самыя прыгожыя, або квітнеючыя таварыствы, калі яны не скіраваны на выхаванне людзей і на дасягненне хрысціянскай сталасці(49). Прэзбітэры павінны ім дапамагаць у іх удасканаленні, каб яны распазналі, якая ёсць воля Божая i чаго патрабуе парадак рэчаў у кожным выпадку, значным ці не. Трэба таксама вучыць, каб хрысціяне не жылі толькі для сябе, але, паводле патрабаванняў новага наказу любові, каб служылі адно аднаму(50), кожны паводле атрыманай ласкі, каб такім чынам усе па-хрысціянску выконвалі свае абавязкі ў чалавечай супольнасці.

Хоць прэзбітэры з’яўляюцца даўжнікамі ўсіх, аднак асаблівым чынам ім даручаны бедныя і слабыя, з якімі сам Пан быў цесна з’яднаны(51) і евангелізацыя якіх з’яўляецца знакам месіянскай справы(52). Асаблівым клопатам трэба ахапіць моладзь, a таксама сужэнцаў i бацькоў. Пажадана, каб яны аб’ядноўваліся ў таварыствы дзеля ўзаемнай дапамогі, каб у жыцці, часта цяжкім, ім было лягчэй у большай паўнаце паступаць па-хрысціянску. Няхай прэзбітэры памятаюць, што ўсе кансэкраваныя асобы, мужчыны і жанчыны, складаюць найбольш хвалебную частку ў доме Пана, таму вартыя асаблівага клопату пра іх духоўны ўзрост дзеля дабра ўсяго Касцёла. Нарэшце, яны найбольш павінны клапаціцца пра хворых і паміраючых, наведваючы іх i падтрымліваючы ў Пану(53).

Аднак пастырскае служэнне не абмяжоўваецца клопатам пра кожнага асобнага верніка, але скіравана на будаванне праўдзівай хрысціянскай супольнасці. Каб дух супольнасці мог адпаведна фарміравацца, ён павінен ахапіць не толькі мясцовы Касцёл, але і паўсюдны. Мясцовая супольнасць не можа клапаціцца толькі пра сваіх вернікаў, але, напоўненая місійным духам, павінна рыхтаваць для ўсіх людзей шлях да Хрыста. Асабліва яна павінна клапаціцца пра катэхумэнаў і неафітаў, якіх трэба паступова выхоўваць да пазнання і рэалізацыі хрысціянскага жыцця.

Немагчыма стварыць ніводнай хрысціянскай супольнасці, калі яна не мае кораня i асноў у цэлебрацыі Найсвяцейшай Эўхарыстыі; таму з яе трэба распачаць усялякае выхаванне духу супольнасці(54). Каб цэлебрацыя Эўхарыстыі была сапраўднай i поўнай, яна павінна весці да розных спраў міласэрнасці i ўзаемнай дапамогі, а таксама да місійнай дзейнасці і розных форм хрысціянскага сведчання.

Акрамя гэтага, эклезіяльная супольнасць праз любоў, малітву, прыклад i справы пакаяння выконвае праўдзівую мацярынскую функцыю адносна душ, якія трэба давесці да Хрыста.

Яна сама з’яўляецца дзейснай прыладай, дзякуючы якой няверуючым паказваецца або адкрываецца шлях да Хрыста i Яго Касцёла i дзякуючы якой таксама вернікі заахвочваюцца, умацоўваюцца i падтрымліваюцца ў духоўнай барацьбе.

У будаванні хрысціянскай супольнасці прэзбітэры ніколі не павінны служыць нейкай ідэалогіі ці чалавечай партыі, але як прапаведнікі Евангелля i пастыры Касцёла, яны павінны прыкладваць свае намаганні для духоўнага ўзрастання Хрыстовага цела.

II. Адносіны прэзбітэраў да іншых людзей

7. Усе прэзбітэры разам з біскупамі ўдзельнічаюць у адным і тым жа святарстве i паслузе Хрыста, таму сама еднасць кансэкрацыі i місіі патрабуе ад іх іерархічнай лучнасці са станам біскупаў(55), якая найлепш выяўляецца падчас літургічнай канцэлебрацыі і якую яны вызнаюць, калі, з’яднаныя з біскупамі, здзяйсняюць эўхарыстычную Гасціну(56). Таму біскупы з прычыны ўдзеленага прэзбітэрам у сакрамэнце пасвячэння дару Духа Святога маюць іх за неабходных памочнікаў i дарадчыкаў у паслузе i абавязку навучання, асвячэння i кіравання Божым народам(57). Гэта выразна сцвярджаецца ўжо са старажытных часоў Касцёла ў літургічных тэкстах, у якіх узносіцца ўрачыстая просьба да Бога аб спасланні на кандыдата ў прэзбітэры «духу ласкі і парады, каб падтрымліваць i кіраваць народам з чыстым сэрцам»(58), як дух Майсея на пустыні ахапіў розумы сямідзесяці разважлівых мужоў(59), «з дапамогай якіх ён з лёгкасцю кіраваў вялікім мноствам людзей»(60).

Таму, з прычыны гэтай супольнасці ў тым самым святарстве i паслузе, няхай біскупы лічаць прэзбітэраў сваімі братамі i сябрамі(61) і па меры магчымасцяў клапоцяцца пра іх дабро, перадусім духоўнае, а таксама матэрыяльнае. Бо на біскупаў ускладзена асабліва цяжкая адказнасць за святасць сваіх святароў(62); таму яны павінны старанна клапаціцца пра сталую фармацыю сваіх прэзбітэраў(63). Няхай ахвотна іх слухаюць, а таксама няхай пытаюцца парады i размаўляюць з імі пра тое, што датычыць патрэб пастырскай працы і дабра дыяцэзіі. Каб гэтага дасягнуць, адпаведна да сучасных акалічнасцяў i патрэб(64), у форме i паводле юрыдычна вызначаных нормаў, яны павінны мець раду, г.зн. сенат, святароў(65), якія прадстаўляюць усіх прэзбітэраў, каб плённа падтрымліваць біскупа сваімі парадамі ў кіраўніцтве дыяцэзіяй.

Прэзбітэры, памятаючы пра паўнату сакрамэнту пасвячэння, якую маюць біскупы, няхай шануюць у іх уладу Хрыста, Найвышэйшага Пастыра. Таму няхай з’яднаюцца вакол свайго біскупа ў шчырай любові i паслухмянасці(66). Гэтая святарская паслухмянасць, напоўненая духам супрацоўніцтва, абапіраецца на ўдзел у біскупскім служэнні, якое перадаецца прэзбітэрам праз сакрамэнт пасвячэння i кананічную місію(67).

Еднасць прэзбітэраў з біскупамі яшчэ больш патрэбна ў наш час, бо сёння па-розных прычынах апостальская дзейнасць павінна не толькі набываць розныя формы, але таксама выходзіць па-за межы адной парафіі або дыяцэзіі. Таму ніводзін прэзбітэр не можа асобна i адзін выканаць у поўні сваю місію, але толькі разам з іншымі прэзбітэрамі пад кіраўніцтвам тых, хто стаіць на чале Касцёла.

8. Усе прэзбітэры, устаноўленыя праз сакрамэнт пасвячэння, звязаны паміж сабою вельмі цесным сакрамэнтальным вузлом братэрства. Пры гэтым, асабліва ў дыяцэзіі, якой аддана служаць пад кіраўніцтвам свайго біскупа, яны ствараюць адзін прэзбітэрый. Хоць маюць розныя абавязкі, аднак выконваюць для людзей адну святарскую паслугу. Усе прэзбітэры пасланыя для таго, каб супрацоўнічаць у той самай справе, ці то выконваючы паслугу ў парафіі або па-за ёй, ці займаючыся навуковай дзейнасцю або выкладаннем, ці нават фізічна працуючы і падзяляючы лёс саміх працаўнікоў, калі кампетэнтная ўлада палічыць гэта мэтазгодным, ці, нарэшце, выконваючы іншыя апостальскія справы або накіраваныя на апостальства. Усе, аднак, імкнуцца да аднаго, а менавіта да будавання Хрыстовага цела, якое асабліва ў наш час патрабуе розных паслуг і новых дастасаванняў. Таму вельмі важна, каб усе прэзбітэры, як дыяцэзіяльныя, так і законныя, узаемна дапамагалі адзін аднаму і заўсёды былі супрацоўнікамі праўды(68). Таму кожны звязаны з іншымі членамі таго ж прэзбітэрыя асаблівымі повязямі апостальскай любові, паслугі і братэрства. Ужо са старажытных часоў гэта было літургічна адзначана, калі прэзбітэры, стоячы разам з біскупам, які ўдзяляе пасвячэнне, запрашаюцца да ўскладання рук на новавыбраных i калі аднадушна канцэлебруюць Найсвяцейшую Эўхарыстыю. Паасобныя прэзбітэры яднаюцца са сваімі сабратамі повяззю любові, малітвы i ўсялякага супрацоўніцтва, дзякуючы чаму выяўляецца тая еднасць, у якой Хрыстус хацеў, каб Яго вызнаўцы былі цалкам з’яднаныя, каб свет пазнаў, што Сын быў пасланы Айцом(69).

З гэтай прычыны старэйшыя ўзростам няхай прымаюць малодшых як сапраўдных братоў i падтрымліваюць іх у першых кроках i цяжкасцях служэння, a таксама няхай імкнуцца зразумець іх спосаб мыслення, хоць ён і адрозны ад іхняга, няхай спагадліва падтрымліваюць іх ініцыятыву. Малодшыя таксама няхай шануюць узрост i вопыт старэйшых, раяцца з імі ў справах, якія датычаць пастырства, i ахвотна з імі супрацоўнічаюць.

Кіруючыся духам братэрства, няхай прэзбітэры не забываюць пра гасціннасць(70), няхай практыкуюць дабрачыннасць i дзеляцца дабротамі(71), клапоцячыся перадусім пра хворых, засмучаных, абцяжараных празмернай працай, самотных, выгнаннікаў, а таксама пра тых, каго пераследуюць(72). Няхай таксама ахвотна i з радасцю сустракаюцца для адпачынку, памятаючы пра словы, якімі сам Пан заахвочваў спрацаваных Апосталаў: «Пайдзіце адны ў пустыннае месца і крыху адпачніце» (Mк 6, 31). Больш за тое, каб прэзбітэры, клапоцячыся пра духоўнае і інтэлектуальнае жыццё, мелі ўзаемную дапамогу, каб лепш маглі супрацоўнічаць у паслузе i каб пазбеглі небяспек, што нясе самотнасць, няхай трымаюцца пэўнага спосабу супольнага жыцця або пэўнай супольнасці, якая можа мець шмат форм паводле розных асабістых ці пастырскіх патрэб, a менавіта: супольнае жыллё, дзе гэта магчыма, або супольны пасілак, або, прынамсі, частыя і перыядычныя сустрэчы. Трэба таксама высока цаніць і старанна падтрымліваць таварыствы, якія на падставе прызнаных кампетэнтнымі касцёльнымі ўладамі статутаў, дзякуючы належнаму і адпаведным чынам зацверджанаму распарадку жыцця i братняй дапамозе выхоўваюць святасць святароў у выкананні паслуг i такім чынам імкнуцца служыць усяму стану прэзбітэраў.

Нарэшце, з прычыны той жа супольнасці ў святарстве, няхай прэзбітэры ведаюць, што яны маюць асаблівыя абавязацельствы адносна тых, хто мае нейкія цяжкасці. Таму няхай спяшаюцца да іх з дапамогай, a калі ўзнікне неабходнасць, няхай таксама далікатна іх настаўляюць. А да тых, хто ў чым-небудзь правініўся, няхай заўсёды адносяцца з братняй любою і зразуменнем, няспынна молячыся за іх да Бога i застаючыся надалей для іх сапраўднымі братамі i сябрамі.

9. Хоць святары Новага Запавету ў выніку сакрамэнту пасвячэння выконваюць сярод народу і для Божага народу вельмі ўзнёслую i неабходную функцыю айцоў i настаўнікаў, аднак разам з усімі хрысціянамі яны з’яўляюцца вучнямі Пана і ўдзельнікамі Яго Валадарства дзякуючы ласцы Бога, які іх кліча(73). Бо для ўсіх адроджаных у вадзе хросту прэзбітэры з’яўляюцца братамі сярод братоў(74), як члены аднаго і таго ж Хрыстовага цела, будаванне якога даручана ўсім(75).

Таму прэзбітэры павінны кіраваць супольнасцю, каб, не шукаючы свайго, але таго, што належыць Езусу Хрысту(76), супрацоўнічаць са свецкімі вернікамі i паводзіць сябе сярод іх на ўзор Настаўніка, які «прыйшоў не для таго, каб Яму служылі, але каб служыць і аддаць жыццё сваё дзеля адкуплення многіх» (Mц 20, 28). Няхай прэзбітэры шчыра прызнаюць i падтрымліваюць годнасць свецкіх i адпаведны ім удзел у місіі Касцёла. Няхай таксама шчыра шануюць справядлівую свабоду, на якую ўсе маюць права ў зямной дзяржаве. Няхай ахвотна выслухоўваюць свецкіх, па-братэрску ўлічваюць іх пажаданні i прызнаюць іх вопыт i кампетэнцыю ў розных сферах чалавечай дзейнасці, каб разам з імі маглі распазнаць знакі часу. Выпрабоўваючы духаў(77), ці яны ад Бога, няхай у духу веры адкрываюць разнастайныя харызмы свецкіх — самыя сціплыя і самыя ўзнёслыя. Няхай з радасцю іх прызнаюць і клапатліва падтрымліваюць. Сярод іншых Божых дароў, багацце якіх знаходзіцца сярод вернікаў, асабліва трэба падтрымліваць тыя, якія заахвочваюць многіх да больш дасканалага духоўнага жыцця. Няхай таксама з даверам даручаюць свецкім заданні дзеля служэння Касцёлу, пакідаючы ім свабоду і поле для дзейнасці, адпаведна заахвочваючы іх, каб яны распачыналі таксама розныя працы з уласнай ініцыятывы(78).

Урэшце, прэзбітэры ўстаноўлены сярод свецкіх, каб весці ўсіх да еднасці ў любові, каб усе любілі адно аднаго братняю любоўю, апярэджвалі адзін аднаго ў ветлівасці (пар. Рым 12, 10). Таму іх заданне — узгадняць розныя погляды, каб у супольнасці вернікаў ніхто не адчуваў сябе чужым. Яны з’яўляюцца абаронцамі агульнага дабра, пра якое клапоцяцца ад імя біскупа, і адначасова — адданымі абаронцамі праўды, каб вернікі не ішлі за ўсялякім павевам вучэння(79). Іх асабліваму клопату даручаны тыя, хто ўжо не прыступае да сакрамэнтаў або нават адышоў ад веры. Няхай прэзбітэры, як добрыя пастыры, не забываюць пра іх.

Захоўваючы прадпісанні наконт экуменізму(80), няхай не забываюць пра братоў, якія не маюць поўнай эклезіяльнай еднасці (communio) з намі.

Нарэшце, няхай лічаць даручанымі іх клопату ўсіх, хто не прызнае Хрыста сваім Збаўцам.

Самі ж хрысціяне няхай усведамляюць свой абавязак перад сваімі прэзбітэрамі i таму няхай адносяцца да іх, сваіх пастыраў i айцоў, з сыноўскай любоўю. Падзяляючы іх клопаты, няхай малітвай i чынам дапамагаюць сваім прэзбітэрам, каб яны маглі лепш пераадольваць перашкоды i больш плённа выконваць свае заданні(81).

III. Размеркаванне прэзбітэраў і пакліканне да святарства

10. Духоўны дар, атрыманы прэзбітэрамі ў сакрамэнце пасвячэння, рыхтуе іх не толькі да пэўнай абмежаванай i вузкай місіі, але да самай шырокай i паўсюднай місіі збаўлення «аж да межаў зямлі» (Дз 1, 8), бо кожная святарская паслуга ўдзельнічае ў гэтай паўсюднай місіі, якую Хрыстус даручыў Апосталам. Хрыстовае святарства, удзельнікамі якога справядліва сталі прэзбітэры, па неабходнасці скіравана да ўсіх народаў i эпох i не абмежавана ніякімі перашкодамі крыві, нацыянальнай прыналежнасці або ўзросту, як гэта таямнічым чынам прадстаўлена ў асобе Мэльхізэдэка(82). Няхай прэзбітэры памятаюць, што яны па­вінны клапаціцца пра ўсе Касцёлы. Таму прэзбітэры тых дыяцэзій, якія маюць больш пакліканняў да святарства, няхай ахвотна, з дазволу або па заахвочванню свайго ардынарыя, выконваюць сваё служэнне ў краінах, на місіях або ва ўстановах, дзе не хапае духавентсва.

Нормы інкардынацыі i экскардынацыі трэба перагледзець так, каб гэтае старажытнае прадпісанне, застаючыся непарушным, лепш адпавядала сучасным пастырскім патрэбам. Там, дзе гэтага патрабуе апостальства, трэба садзейнічаць не толькі лепшаму размеркаванню прэзбітэраў адносна іх служэння, але таксама ажыццяўленню спецыяльных пастырскіх спраў на карысць розных грамадскіх груп у пэўнай краіне або народзе, або ў нейкай частцы свету. Для гэтай мэты можа быць карысным стварэнне міжнародных семінарый, асобных дыяцэзій або персанальных прэлатур i іншых падобных інстытутаў, да якіх, дзеля дабра ўсяго Касцёла, могуць быць прызначаны або інкардынаваныя прэзбітэры адпаведна ўстаноўленым для кожнага чынам i заўсёды з захаваннем правоў мясцовага ардынарыя.

Аднак па магчымасці нельга высылаць прэзбітэраў па аднаму ў новыя краіны, асабліва калі яны яшчэ не ведаюць дастаткова мовы і звычаяў, але — па прыкладзе вучняў Хрыста(83) — па двое або трое, каб такім чынам яны маглі сабе ўзаемна дапамагаць. Асабліва трэба паклапаціцца пра іх духоўнае жыццё, a таксама пра іх фізічнае і псіхічнае здароўе. Наколькі гэта магчыма, трэба падрыхтаваць ім месца і ўмовы працы паводле асабістых здольнасцяў кожнага з іх. Разам з тым вельмі важна, каб тыя, хто адпраўляецца ў новую для іх краіну, імкнуліся добра ведаць не толькі мясцовую мову, але таксама асаблівыя псіхалагічныя і грамадскія рысы таго народу, якому ў пакоры хочуць служыць, яднаючыся з ім вельмі цесна, каб такім чынам наследаваць прыклад апостала Паўла, які мог сказаць пра сябе: «Будучы вольным ад усіх, я стаў нявольнікам усіх, каб здабыць яшчэ больш. Я стаў габрэем для габрэяў, каб здабыць габрэяў» (1 Кар 9, 19-20).

11. Пастыр і Біскуп нашых душ(84) так заснаваў свой Касцёл, каб народ, які Ён выбраў і набыў сваёй крывёю(85), заўсёды i да канца вякоў абавязкова меў сваіх святароў, каб хрысціяне ніколі не былі як авечкі без пастыра(86). Прызнаючы гэтую волю Хрыста, Апосталы, пад натхненнем Духа Святога лічылі сваім абавязкам выбіраць распарадчыкаў, «якія будуць здольныя навучыць таксама іншых» (2 Цім 2, 2). Гэты абавязак належыць да самой святарскай місіі, праз якую прэзбітэр удзельнічае ў клопаце ўсяго Касцёла, каб тут на зямлі заўсёды хапала працаўнікоў сярод Божага народу. Аднак паколькі «стырнавы карабля i падарожнікі імкнуцца да адной мэты»(87), таму трэба вучыць увесь хрысціянскі народ пра яго абавязак разнастайнага супрацоўніцтва праз пасрэдніцтва стараннай малітвы, a таксама іншымі спосабамі, даступнымі яму(88), каб Касцёл заўсёды меў святароў, неабходных для выканання яго боскай місіі. Таму няхай прэзбітэры найперш імкнуцца праз паслугу слова i сведчанне ўласным жыццём выразна паказваць вернікам дух служэння i сапраўднай пасхальнай радасці, перавагу i неабходнасць святарства, а тых, малодшых ці старэйшых, якіх разважліва палічылі б здольнымі да такога вялікага служэння, няхай падтрымліваюць, не шкадуючы ніякага клопату і працы, каб яны маглі адпаведна падрыхтавацца, а пазней, з захаваннем іх поўнай знешняй і ўнутранай свабоды, маглі быць пакліканы біскупамі. Для дасягнення гэтай мэты вельмі карысным з’яўляецца ўважлівае i мудрае духоўнае кіраўніцтва.

Бацькі, настаўнікі і ўсе тыя, хто нейкім чынам займаецца выхаваннем падлеткаў і моладзі, павінны так іх выхоўваць, каб, ведаючы клопат Пана пра свой статак i бачачы патрэбы Касцёла, яны былі гатовыя велікадушна адказаць Пану, які іх кліча, разам з прарокам: «Вось я, пашлі мяне» (Іс 6, 8). Гэты голас Пана, які кліча, ні ў якім разе нельга чакаць так, быццам бы ён павінен дайсці да вушэй будучага прэзбітэра нейкім незвычайным чынам. Яго трэба распазнаць i пачуць менавіта ў знаках, праз якія Божая воля адкрываецца штодня разважлівым хрысціянам. Над гэтымі знакамі прэзбітэры павінны старанна разважаць(89).

Таму ім даручаецца асаблівым чынам дыяцэзіяльная і нацыянальная справа пакліканняў(90). У казаннях, катэхезе, перыядычным друку трэба выразна прадстаўляць патрэбы як мясцовага, так і паўсюднага Касцёла, паказваць сэнс i значнасць святарскай паслугі, у якой вялікія цяжкасці спалучаны з вялікай радасцю i праз якую перадусім, як вучаць Айцы Сабору, можна даць Хрысту найвышэйшы доказ любові(91).

Раздзел III

ЖЫЦЦЁ ПРЭЗБІТЭРАЎ

I. Пакліканне прэзбітэраў да дасканаласці

12. Праз сакрамэнт пасвячэння прэзбітэры прыпадабняюцца да Хрыста Святара як слугі Галавы, каб, будучы супрацоўнікамі біскупскага стану, будаваць і ствараць Яго цела, якім ёсць Касцёл. Ужо ў кансэкрацыі хросту яны атрымалі, як і ўсе хрысціяне, знак і дар такога вялікага паклікання і ласкі, каб нават у чалавечай слабасці(92) яны маглі і былі абавязаны імкнуцца да дасканаласці паводле слоў Пана: «Будзьце дасканалымі, як дасканалы Айцец ваш Нябесны» (Mц 5, 48). Да гэтай дасканаласці святары асабліва абавязаны імкнуцца, бо яны, пасвячаныя Богу новым чынам у момант прыняцця пасвячэння, сталі жывымі прыладамі Хрыста, Вечнага Святара, каб працягваць у часе Яго цудоўную справу, праз якую Ён сваёй моцаю з вышыні аднавіў усё чалавецтва(93). Паколькі кожны святар уласцівым яму чынам увасабляе самога Хрыста, ён адораны таксама асаблівай ласкай, каб, служачы даручанаму яму люду i ўсяму Божаму народу, яму было лягчэй імкнуцца да дасканаласці таго, каго ён прадстаўляе, i каб слабасць чалавечага цела была вылечана святасцю таго, хто стаў для нас Найвышэйшым Святаром, святым, нявінным, беззаганным, адлучаным ад грэшнікаў (пар. Гбр 7, 26).

Хрыстус, якога Айцец асвяціў, г.зн. кансэкраваў, і паслаў у свет(94), і «які аддаў самога сябе за нас, каб адкупіць ад усялякага беззаконня і ачысціць для сябе народ выбраны, руплівы ў добрых учынках» (Ціт 2, 14), увайшоў праз муку ў сваю хвалу(95). Такім жа чынам і прэзбітэры, кансэкраваныя намашчэннем Духа Святога і пасланыя Хрыстом, утаймоўваюць у сабе ўчынкі цела і цалкам аддаюцца служэнню людзям, дзякуючы чаму могуць узрастаць у святасці, якой былі адораны ў Хрысце, пакуль не стануць дасканалымі мужамі(96).

Так, выконваючы паслугу Духа i справядлівасці(97), прэзбітэры ўмацоўваюцца ў духоўным жыцці, калі толькі выказваюць паслухмянасць Хрыстоваму Духу, які іх ажыўляе і вядзе. Дзякуючы самім штодзённым сакральным дзеянням, а таксама праз усё сваё служэнне, якое выконваюць у еднасці з біскупам i прэзбітэрамі, яны ідуць да дасканаласці жыцця. Сама святасць прэзбітэраў значна спрыяе плённаму выкананню іх паслугі. Хоць Божая ласка можа здзяйсняць справу збаўлення праз пасрэдніцтва нягодных распарадчыкаў, аднак звычайна Бог жадае паказваць свае цудоўныя справы праз тых, хто быў больш паслухмяны натхненням і кіраўніцтву Духа Святога і хто можа з увагі на сваё цеснае з’яднанне з Хрыстом i святасць жыцця сказаць разам з Апосталам: «Ужо не я жыву, а жыве ўва мне Хрыстус» (Гал 2, 20).

Таму гэты Святы Сабор для дасягнення сваіх пастырскіх мэтаў унутранага аднаўлення Касцёла, распаўсюджвання Евангелля па ўсім свеце і ўстанаўлення дыялогу з сучасным светам настойліва заахвочвае ўсіх святароў, каб пры дапамозе адпаведных сродкаў, што рэкамендуе Касцёл(98), яны няспынна імкнуліся да штораз большай святасці, дзякуючы якой яны б станавіліся з кожным днём штораз лепшымі прыладамі ў служэнні ўсяму Божаму народу.

13. Прэзбітэры змогуць дасягнуць святасці адпаведным для іх чынам, калі будуць аддана і нястомна выконваць свае абавязкі ў Хрыстовым Духу.

З’яўляючыся слугамі Божага слова, няхай штодзённа чытаюць i слухаюць Божае слова, якому павінны вучыць іншых. A калі імкнуцца самі яго прыняць, то будуць з кожным днём усё больш дасканалымі вучнямі Пана, паводле слоў апостала Паўла, скіраваных да Цімафея: «Аб гэтым клапаціся, гэтаму сябе прысвячай, каб твой поступ быў відавочны для ўсіх. Зважай на сябе і на навучанне, трывай у гэтым, бо, робячы так, і самога сябе збавіш, і тых, хто цябе слухае» (1 Цім 4, 15-16). Шукаючы больш адпаведнага спосабу пераказу іншым рэчаў(99), якія былі прадметам іх кантэмпляцыі, яны будуць больш глыбока адчуваць «невычэрпнае багацце Хрыста» (Эф 3, 8) i шматгранную Божую мудрасць(100). Памятаючы, што Пан ёсць тым, хто адкрывае сэрцы(101), i што не ад іх, але з Божай моцы паходзіць перамога(102), у пераказванні слова яны будуць больш цесна яднацца з Хрыстом Настаўнікам i дазволяць, каб Ягоны Дух вёў іх. Так, яднаючыся з Хрыстом, яны ўдзельнічаюць у любові Бога, таямніца якой, утоеная спрадвеку(103), была аб’яўлена ў Хрысце.

Прэзбітэры, як святыя распарадчыкі, асабліва ў ахвяры св. Імшы, замяняюць асаблівым чынам самога Хрыста, які ахвяраваў сябе як жэртву для асвячэння людзей. Таму яны заахвочваюцца наследаваць тое, што здзяйсняюць, бо, адзначаючы таямніцу смерці Пана, яны павінны імкнуцца праз утаймаванне вызваліць свае члены ад заганаў i пажадлівасці(104). У таямніцы эўхарыстычнай Ахвяры, у якой святары выконваюць свой галоўны абавязак, няспынна здзяйсняецца справа нашага адкуплення(105) і таму ім вельмі рэкамендуецца цэлебраваць яе штодзённа. Яна з’яўляецца дзеяннем Хрыста i Яго Касцёла(106), нават калі вернікі не прысутнічаюць на ёй.

Таму, калі прэзбітэры яднаюцца з дзеяннем Хрыста Святара, штодня цалкам ахвяруюць сябе Богу і, кормячыся Целам Хрыста, шчыра ўдзельнічаюць у любові таго, хто дае сябе вернікам як ежу. Таксама пры ўдзяленні сакрамэнтаў яны яднаюцца з намерам і любоўю Хрыста. Робяць гэта асабліва тады, калі сведчаць пра гатоўнасць быць распарадчыкамі сакрамэнту пакаяння кожны раз, калі вернікі разумна просяць аб гэтым. У чытанні Божага Афіцыя яны даюць свой голас Касцёлу, які трывае ў малітве ад імя ўсяго чалавечага роду разам з Хрыстом, які заўсёды жыве, каб заступацца за нас (пар. Гбр 7, 25).

Кіруючы Божым народам i будучы ягонымі пастырамі, заахвочаныя любоўю Добрага Пастыра аддаваць жыццё сваё за сваіх авечак(107), прэзбітэры гатовы нават да найвялікшай ахвярнасці, наследуючы прыклад святароў, якія не вагаліся таксама i ў наш час аддаваць сваё жыццё. Будучы настаўнікамі веры i «маючы адвагу ўвайсці праз кроў Езуса ў Святое Месца» (Гбр 10, 19), яны прыступаюць да Бога «са шчырым сэрцам і ў паўнаце веры» (Гбр 10, 22). Маючы моцную надзею наконт сваіх вернікаў(108), яны могуць суцяшаць тых, хто знаходзіцца ва ўсялякім уціску, тым суцяшэннем, якое самі атрымліваюць ад Бога(109). Як кіраўнікі супольнасці, яны захоўваюць аскезу, уласцівую пастырам, адмаўляюцца ад уласных выгодаў, шукаюць не сваёй карысці, але таго, што служыць усім, каб усе былі збаўлены(110). Яны заўсёды ідуць наперад да больш дасканалага выканання пастырскай справы i дзе гэта неабходна, гатовыя выйсці на новыя шляхі пастырства пад кіраўніцтвам Духа любові, які вее, дзе хоча(111).

14. Паколькі ў сучасным свеце ёсць шмат абавязкаў, якія людзі павінны выконваць, i столькі розных праблем, якія іх непакояць і якія часта яны павінны неадкладна вырашаць, то нярэдка ўзнікае небяспека разгубленасці ў такой вялікай разнастайнасці спраў. Таксама прэзбітэры, занятыя i заклапочаныя шматлікімі абавязкамі свайго стану, могуць з трывогай задаваць сабе пытанне, як спалучыць сваё ўнутранае жыццё са знешняй дзейнасцю. Гэтага адзінства жыцця не можа стварыць ні выключна знешні парадак у пастырскіх дзеяннях, ні само здзяйсненне пабожных практык, хоць яно і падтрымлівала б гэтае адзінства. Аднак прэзбітэры могуць яго будаваць, наследуючы ў выкананні сваёй паслугі Хрыста Пана, спажыткам якога было здзяйсненне волі таго, хто Яго паслаў, каб выканаць Ягоную справу(112).

Хрыстус, каб няспынна здзяйсняць праз Касцёл волю Айца ў свеце, дзейнічае праз пасрэдніцтва сваіх слугаў i таму застаецца заўсёды пачаткам і крыніцай еднасці іх жыцця. Таму прэзбітэры дасягаюць еднасці свайго жыцця, яднаючыся з Хрыстом у пазнанні волі Айца i ў ахвяраванні сябе за даручаны ім статак(113). Так, увасабляючы Добрага Пастыра, праз само выкананне пастырскай любові яны знойдуць повязь святарскай дасканаласці, якая лучыць у адно іх жыццё і дзейнасць. Гэтая пастырская любоў(114) вынікае галоўным чынам з эўхарыстычнай Ахвяры, якая застаецца асяродкам i коранем усяго жыцця прэзбітэра, таму тое, што здзяйсняецца на ахвярным алтары, дух святара імкнецца аднавіць у сабе. Але гэта магчыма толькі тады, калі самі святары будуць праз малітву больш глыбока пранікаць у таямніцу Хрыста.

Каб умець у канкрэтных справах практыкаваць еднасць свайго жыцця, прэзбітэры павінны разважаць над усімі сваімі справамі, выпрабоўваючы, якая воля Божая(115), а менавіта, ці гэтыя справы згодныя з прынцыпамі евангельскай місіі Касцёла. Вернасць Хрысту нельга аддзяліць ад вернасці Яго Касцёлу. Таму, каб прэзбітэры не распачыналі дарэмнае спаборніцтва, пастырская любоў патрабуе ад іх(116), каб яны заўсёды працавалі ў цеснай еднасці з біскупам i іншымі братамі ў святарстве. Так паступаючы, прэзбітэры знойдуць еднасць свайго жыцця ў самой еднасці місіі Касцёла i такім чынам з’яднаюцца са сваім Панам, a праз Яго з Айцом у Духу Святым, каб напоўніцца суцяшэннем i мець у дастатку радасць(117).

II. Асаблівыя духоўныя патрабаванні ў жыцці прэзбітэра

15. Сярод цнотаў, якія найбольш неабходны для здзяйснення паслугі прэзбітэраў, трэба назваць такую гатоўнасць духу, дзякуючы якой яны заўсёды гатовы шукаць не сваёй волі, але волі таго, хто іх паслаў(118). Боская справа, для выканання якой былі пакліканы Духам Святым(119), пераўзыходзіць усе чалавечыя сілы i ўсялякую чалавечую мудрасць, бо «слабое свету выбраў Бог, каб асароміць моцных» (1 Кар 1, 27). Сапраўдны Хрыстовы слуга, усведамляючы сваю слабасць, працуе ў пакоры, выхоўваючы ў сабе тое, што мілае Богу(120), а таксама, як бы звязаны Духам Святым(121), кіруецца ва ўсім воляй таго, хто хоча збавіць усіх людзей. Гэтую волю ён можа адкрываць і выконваць у штодзённым жыцці, калі з пакораю будзе служыць усім, хто быў яму даручаны Богам у давераным яму заданні, а таксама ў шматлікіх падзеях свайго жыцця.

Святарская паслуга, будучы служэннем самога Касцёла, не можа быць здзейснена інакш, як толькі ў іерархічнай супольнасці ўсяго цела. Таму пастырская любоў натхняе прэзбітэраў, якія працуюць у гэтай супольнасці, прысвячаць сваю волю праз паслухмянасць служэнню Богу i братам, прымаючы і выконваючы ў духу веры наказы і распараджэнні Найвышэйшага Пантыфіка і свайго біскупа, a таксама іншых настаяцеляў, усё больш ахвотна аддаючы і прысвячаючы сябе якому-небудзь даручанаму ім заданню(122), нават найбольш сціпламу і менш значнаму. Такім чынам яны захоўваюць i ўмацоўваюць неабходную еднасць у паслузе разам са сваімі братамі, асабліва з тымі, каго Пан устанавіў бачнымі кіраўнікамі свайго Касцёла, i супрацоўнічаюць у будаўніцтве Хрыстовага цела, якое ўзрастае «ва ўсялякай повязі ўзаемных паслуг»(123). Гэтая паслухмянасць, якая вядзе да сталай свабоды сыноў Божых, паводле сваёй натуры патрабуе, каб прэзбітэры, натхнёныя любоўю, у выкананні сваіх абавязкаў разважліва шукалі новых шляхоў дзеля большага дабра Касцёла, мужна выступалі са сваёй ініцыятывай i выразна прадстаўлялі патрэбы даручанага ім статку, заўсёды будучы гатовымі падпарадкавацца тым, хто выконвае галоўнае заданне ў кіраўніцтве Божым Касцёлам.

Праз пакору, адказную і дабравольную паслухмянасць прэзбітэры прыпадабняюцца да Хрыста, адчуваючы ў сабе тое, што i ў Хрысце Езусе, які «выракся самога сябе, прыняўшы постаць слугі... будучы паслухмяным ажно да смерці» (Флп 2, 7-8), i праз гэтую паслухмянасць перамог i адкупіў непаслухмянасць Адама, як сведчыць Апостал: «Як праз непаслухмянасць аднаго чалавека многія сталі грэшнікамі, так і праз паслухмянасць Аднаго многія стануць справядлівымі» (Рым 5, 19).

16. Дасканалае і пастаяннае ўстрыманне, якое раіць Хрыстус Пан дзеля Нябеснага Валадарства(124) і якое на працягу стагоддзяў, а таксама і ў наш час, многія хрысціяне ахвотна прымаюць i хвалебна захоўваюць, заўсёды лічылася ў Касцёле асабліва важным для святарскага жыцця. Яно з’яўляецца знакам, a таксама імпульсам пастырскай любові i асаблівай крыніцай духоўнай плоднасці ў свеце(125). Канешне, яно не патрабуецца паводле самой натуры святарства, як гэта бачна з практыкі ранняга Касцёла(126) і традыцыі Усходніх Касцёлаў, дзе, акрамя тых, хто з дару ласкі з усімі біскупамі выбірае захаванне цэлібату, ёсць таксама вельмі заслужаныя жанатыя прэзбітэры. Таму, калі гэты Святы Сабор прапануе для духавенства касцёльны цэлібат, ён цалкам не намераны змяняць гэтую дысцыпліну, якая законна дзейнічае ва Усходніх Касцёлах. Усіх, хто ў сужэнстве прыняў прэзбітэрат, ён з вялікай любоўю заахвочвае, каб, трываючы ў святым пакліканні, цалкам і велікадушна надалей прысвячалі сваё жыццё даручанай ім аўчарні(127).

Цэлібат з многіх прычын адпавядае святарству. Бо ўся місія святара прысвечана служэнню новаму чалавецтву, якое Хрыстус, пераможца смерці, абуджае праз Духа Святога ў гэтым свеце i якое мае свой пачатак «ні ад крыві, ні ад жадання цела, ні ад жадання мужа, але ад Бога» (Ян 1, 13). Праз дзявоцтва або цэлібат, якія захоўваюцца дзеля Нябеснага Валадарства(128) і праз якія прэзбітэры прысвячаюцца Хрысту паводле новых і выключных матываў, лягчэй непадзельным сэрцам ісці за Ім(129) і з большай свабодай у Ім i праз Яго прысвячаць сябе служэнню Богу і людзям, а таксама актыўней служыць Яго Валадарству i справе надпрыроднага адраджэння. Прэзбітэры становяцца такім чынам больш здатнымі прыняць шырэйшае айцоўства ў Хрысце. Так яны вызнаюць перад людзьмі, што жадаюць непадзельна прысвяціць сябе даручанаму ім заданню, a менавіта яднаць вернікаў з адным Мужам i прадстаўляць іх Хрысту як цнатлівую дзеву(130), узгадваючы таямнічае сужэнства, устаноўленае Богам, якое ў будучыні павінна аб’явіцца ў поўні і праз якое Касцёл мае адзінага Абранніка — Хрыста(131). Урэшце, яны становяцца жывым знакам таго будучага свету, прысутнага ўжо праз веру і любоў, у якім сыны ўваскрашэння не выходзяць замуж і не жэняцца(132).

Таму, на падставе таямніцы Хрыста i Яго місіі, цэлібат, які спачатку толькі рэкамендаваўся святарам, быў пазней у Лацінскім Касцёле прадпісаны правам для ўсіх, хто атрымліваў сакрамэнт пасвячэння. Дадзены Святы Сабор зноў прызнае i пацвярджае гэтае распараджэнне адносна тых, хто прызначаны да прэзбітэрату. Маючы надзею ў Духу Святым, ён верыць, што дар цэлібату, які так адпавядае святарству Новага Запавету, шчодра ўдзяляецца Айцом, калі тыя, хто ўдзельнічае ў святарстве Хрыста праз сакрамэнт пасвячэння, a таксама ўвесь Касцёл, будуць пакорліва і вытрывала гэты дар выпрошваць. Святы Сабор заахвочвае таксама ўсіх прэзбітэраў, якія свабодна і дабравольна, спадзеючыся на Божую ласку, прынялі святы цэлібат на ўзор Хрыста, каб усёй душой i ўсім сэрцам далучыўшыся да яго і верна трываючы ў гэтым стане, яны прызналі яго цудоўным дарам, які быў дадзены Айцом i які так выразна ўсхваляецца Панам(133). А таксама, каб яны памяталі пра вялікія таямніцы, якія ён азначае і здзяйсняе. Чым больш дасканалае ўстрыманне многіх людзей у сучасным свеце лічыцца немагчымым, тым з большай пакорай і вытрываласцю няхай прэзбітэры разам з Касцёлам выпрошваюць ласку вернасці, якая заўсёды даецца тым, хто просіць, выкарыстоўваючы ўсялякія сродкі, звышнатуральныя i натуральныя, якія даступны ўсім. Перш за ўсё яны павінны трымацца аскетычных нормаў, якія пацверджаны вопытам Касцёла і сёння з’яўляюцца не менш неабходнымі. Таму Святы Сабор заклікае не толькі святароў, але i ўсіх вернікаў цаніць гэты каштоўны дар святарскага цэлібату і прасіць Бога, каб Ён сам заўсёды шчодра ўдзяляў гэты дар свайму Касцёлу.

17. Праз сяброўскія і братэрскія адносіны паміж сабою і з іншымі людзьмі прэзбітэры маюць магчымасць навучыцца паважаць чалавечыя каштоўнасці i ацэньваць створаныя даброты як Божы дар. Аднак, знаходзячыся ў свеце, яны заўсёды павінны ведаць, што, паводле слоў нашага Пана і Настаўніка, яны не са свету(134). Таму, карыстаючыся светам так, як бы ім не карысталіся(135), яны дойдуць да той свабоды, дзякуючы якой, вызваленыя ад усялякага неўпарадкаванага клопату, яны будуць здольнымі слухаць Божы голас у штодзённым жыцці. З гэтай свабоды i здольнасці нараджаецца духоўнае распазнанне, дзякуючы якому фарміруюцца правільныя адносіны да свету i зямных дабротаў. Гэтыя адносіны вельмі важныя для прэзбітэраў, бо місія Касцёла здзяйсняецца ў свеце, i створаныя даброты абсалютна неабходныя для асабовага развіцця чалавека. Таму яны павінны быць удзячныя за ўсё, што дае ім Нябесны Айцец для правільнага жыцця. Аднак яны павінны ацэньваць у святле веры ўсё, з чым сустракаюцца, каб вучыцца належнаму выкарыстанню дабротаў згодна з Божай воляй i адкідваць тое, што перашкаджае іх місіі.

Святары, «часткай i лёсам» (Ліч 18, 20) якіх з’яўляецца менавіта Пан, павінны выкарыстоўваць зямныя даброты выключна з той мэтай, для якой паводле вучэння Хрыста Пана i наказаў Касцёла яны прызначаюцца.

Касцёльнымі дабротамі ў сціслым значэнні гэтага слова святары павінны распараджацца згодна з натурай гэтых дабротаў і паводле касцёльных прадпісанняў, пры дапамозе дасведчаных свецкіх людзей, наколькі гэта магчыма, i прызначаць гэтыя даброты заўсёды для тых мэтаў, дзеля дасягнення якіх Касцёлу можна мець зямныя даброты, a менавіта для годнай цэлебрацыі Божага культу, для забеспячэння адпаведнага ўтрымання духавенства, а таксама для выканання спраў апостальства і міласэрнасці, асабліва ў адносінах да патрабуючых(136). Няхай святары і біскупы пры захаванні мясцовага права(137) выкарыстоўваюць сродкі, атрыманыя за спаўненне якой-небудзь касцёльнай функцыі, перш за ўсё для свайго адпаведнага ўтрымання i здзяйснення абавязкаў свайго стану. Усё ж лішняе няхай прызначаць на карысць Касцёла або на справы міласэрнасці. Няхай не лічаць касцёльную пасаду крыніцай заробку і не выкарыстоўваюць даходаў, якія з яе паходзяць, дзеля павелічэння асабістай маёмасці(138). Таму святары не павінны цалкам прывязвацца да багацця(139), але пазбягаць усялякай хцівасці i старанна ўстрымлівацца ад усялякага віду гандлю.

Больш за тое, яны заахвочваюцца да дабравольнага практыкавання ўбоства, праз якое яны больш выразна прыпадабняюцца да Хрыста i становяцца больш здольнымі да святога служэння. Хрыстус, будучы багатым, дзеля нас стаў убогім, каб праз Яго ўбоства мы сталі багатымі(140). Услед за Ім Апосталы, умеючы жыць як у дастатку, так i ў нястачы, пацвердзілі сваім прыкладам, што дарма атрыманы ад Бога дар(141) трэба дарма даваць(142). Аднак і пэўнае супольнае выкарыстанне рэчаў, па прыкладзе супольнасці дабротаў, якая вядома ў гісторыі ранняга Касцёла(143), найлепш пракладвае дарогу да пастырскай любові. Дзякуючы такому спосабу жыцця прэзбітэры могуць хвалебна практыкаваць дух убоства, перададзены Хрыстом.

Пад кіраўніцтвам Духа Пана, які намасціў Збаўцу i паслаў Яго абвяшчаць Евангелле ўбогім(144), прэзбітэры і біскупы павінны пазбягаць усяго, што магло б нейкім чынам адпіхнуць ад іх убогіх і, апярэджваючы іншых вучняў Хрыста, яны павінны пазбягаць усялякай празмернасці ў сваіх рэчах. Сваё жыллё няхай уладкоўваюць так, каб яно было даступным для ўсіх i каб ніхто і ніколі, таксама вельмі ўбогі, не баяўся яго наведаць.

III. Забеспячэнне жыцця прэзбітэраў

18. Для таго, каб развіваць ва ўсіх жыццёвых акалічнасцях еднасць з Хрыстом, прэзбітэры, акрамя сумленнага выканання сваёй паслугі, маюць у распараджэнні агульныя і адмысловыя, новыя і традыцыйныя сродкі, якія Дух Святы ніколі не пераставаў даваць Божаму народу i якія Касцёл рэкамендуе, a нават часам загадвае для асвячэння сваіх членаў(145). Сярод усіх духоўных сродкаў першае месца займаюць тыя чыны, дзякуючы якім хрысціяне кормяцца Божым словам на падвойнай гасціне: Святога Пісання i Эўхарыстыі(146). Усе ведаюць, якім важным для асвячэння прэзбітэраў з’яўляецца частае і стараннае іх выкарыстанне.

Распарадчыкі сакрамэнтальнай ласкі вельмі цесна яднаюцца з Хрыстом Збаўцам і Пастырам праз плённае прыняцце сакрамэнтаў, асабліва праз сакрамэнт пакаяння, да якога яны рыхтуюцца на падставе штодзённага рахунку сумлення, вельмі неабходнага для навяртання сэрца да любові Айца міласэрнасці. У святле веры, што жывіцца чытаннем Божага слова, яны могуць пільна даследаваць знакі Божай волі i дзеянне Ягонай ласкі ў розных падзеях жыцця i такім чынам станавіцца з дня ў дзень усё больш гатовымі выконваць сваю місію, прынятую ў Духу Святым. Цудоўны прыклад гэтай гатоўнасці яны маюць заўсёды ў Благаслаўлёнай Дзеве Марыі, якая, пад кіраўніцтвам Духа Святога, аддала сябе цалкам таямніцы адкуплення людзей(147). Няхай Яе, як Маці Найвышэйшага i Вечнага Святара, Каралеву Апосталаў, а таксама як апірышча сваёй місіі, прэзбітэры славяць i любяць з сыноўняй пабожнасцю.

Каб верна выконваць сваю паслугу, яны павінны клапаціцца пра штодзённую размову з Хрыстом Панам праз наведванне святыні i асабістае ўшанаванне Найсвяцейшай Эўхарыстыі. Яны павінны ахвотна прысвячаць час на духоўныя практыкаванні i высока цаніць духоўнае кіраўніцтва. Розным чынам, асабліва праз выпрабаваную мысленную малітву i іншыя формы малітваў, якія дабравольна выбіраюць, прэзбітэры павінны шукаць i старанна выпрошваць у Бога той дух сапраўднага пакланення, дзякуючы якому разам з даручаным ім народам яны будуць цесна яднацца з Хрыстом, Пасрэднікам Новага Запавету, i таму як усыноўленыя дзеці, усклікаць: «Абба, Ойча» (Рым 8, 15).

19. Падчас святога абраду пасвячэння біскуп заклікае прэзбітэраў быць «сталымі ў ведах», каб іх настаўленне было «духоўным лекам для Божага народу»(148). Веды святога распарадчыка павінны быць святымі, бо ўзяты са святой крыніцы і скіраваны да святой мэты. Перадусім яны чэрпаюцца з чытання Святога Пісання і разважання над ім(149), але плённай дапамогай з’яўляецца таксама вывучэнне твораў айцоў і доктараў Касцёла, а таксама іншых помнікаў Традыцыі. Больш за тое, каб належна адказаць на праблемы сучасных людзей, прэзбітэры павінны добра ведаць дакументы Настаўніцкага Інстытута Касцёла, асабліва Сабораў і Рымскіх Пантыфікаў, а таксама парады найлепшых i прызнаных тэолагаў.

Паколькі ў наш час чалавечая культура, a таксама сакральныя дысцыпліны робяць значныя поступы, прэзбітэры павінны адпаведна i няспынна паглыбляць свае веды пра Божыя і людскія справы, каб такім чынам падрыхтавацца да больш плённага дыялогу са сваімі сучаснікамі.

Каб прэзбітэры маглі без перашкод набываць веды і больш плённа пазнаваць метады евангелізацыі і апостальства, трэба з вялікім клопатам, згодна з умовамі кожнай тэрыторыі, забяспечыць іх неабходнымі дапаможнымі сродкамі: арганізоўваць курсы, кангрэсы, ствараць асяродкі, прызначаныя для вывучэння метадаў пастырства, закладаць бібліятэкі i арганізоўваць адпаведнае кіраванне працэсам навучання пры дапамозе адпаведных асоб. Акрамя гэтага, няхай біскупы, кожны па-асобку або разам, імкнуцца да таго, каб усе іх прэзбітэры ў вызначаны час, асабліва на працягу некалькіх гадоў пасля пасвячэння(150), маглі ўдзельнічаць у курсах, якія б дапамаглі ім больш поўна пазнаць i навучыцца метадам пастырства i набыць тэалагічныя веды, а таксама ўмацаваць іх духоўнае жыццё і абмяняцца з братамі вопытам апостальства(151). Гэтымі і іншымі адпаведнымі сродкамі трэба таксама падтрымліваць з асаблівым клопатам новапрызначаных пробашчаў i тых, хто прысвячае сябе новым пастырскім справам, а таксама тых, хто пасланы працаваць у іншыя дыяцэзіі або краіны.

Нарэшце, няхай біскупы клапоцяцца пра тое, каб некаторыя прэзбітэры прысвячалі сябе больш глыбокаму вывучэнню тэалагічных дысцыплін, каб дзякуючы гэтаму заўсёды хапала настаўнікаў, здольных вучыць клерыкаў, каб іншыя святары і вернікі мелі дапамогу ў здабыванні неабходных ім ведаў і каб у святых дысцыплінах яны знаходзілі падтрымку для нармальнага развіцця, якое для Касцёла так неабходна.

20. Прэзбітэры, адданыя Божаму служэнню ў выкананні даручанай ім улады, вартыя таго, каб атрымаць справядлівую ўзнагароду, «бо работнік заслугоўвае платы сваёй» (Лк 10, 7)(152), a таксама: «Пан пастанавіў, каб тыя, хто абвяшчае Евангелле, з Евангелля жылі» (1 Кар 9, 14). Таму, калі прэзбітэры не маюць справядлівай узнагароды, самі вернікі, паколькі для іх дабра працуюць прэзбітэры, маюць сапраўдны абавязак паклапаціцца пра тое, каб забяспечыць ім неабходныя сродкі для праўдзівага i годнага жыцця. Біскупы павінны нагадваць вернікам пра гэты іхні абавязак i клапаціцца, ці то кожны паасобку для сваёй дыяцэзіі, ці лепш разам для агульнай тэрыторыі, каб былі ўстаноўлены нормы належнага забеспячэння тых, хто ў служэнні Божаму народу выконвае або выконваў нейкае заданне. Узнагарода, якую хтосьці атрымлівае, павінна быць — улічваючы характар задання і акалічнасці месца i часу — прынцыпова аднолькавай для ўсіх, хто знаходзіцца ў такой жа сітуацыі; павінна адпавядаць іх стану i дазваляць ім не толькі даваць узнагароду тым, хто прысвячаецца служэнню прэзбітэрам, але таксама аказваць асабістую падтрымку патрабуючым. Гэтую паслугу на карысць убогіх Касцёл заўсёды вельмі шанаваў ужо з самых ранніх часоў. Узнагарода павінна быць такой, каб прэзбітэры маглі мець належны і дастатковы штогадовы адпачынак, а біскупы павінны клапаціцца пра тое, каб прэзбітэры маглі ім карыстацца.

Аднак, абавязак, які выконваюць святыя распарадчыкі, мае першаснае значэнне. Таму гэтак званую сістэму бэнэфіцыяў трэба ліквідаваць або, прынамсі, рэфармаваць, каб частка, якую прыносяць бэнэфіцыі, гэта значыць права мець даходы з датацый, звязаных з пасадай, лічылася другаснай. Юрыдычна першае месца павінна адводзіцца самой касцёльнай пасадзе, якой у сваю чаргу лічыцца кожны пастаянны абавязак, што выконваецца для духоўнай мэты.

21. Трэба заўсёды памятаць пра прыклад вернікаў ранняга Ерузалемскага Касцёла, у якім «усё было супольнае» (Дз 4, 32) «і раздавалася кожнаму паводле патрэбы ягонай» (Дз 4, 35). Таму вельмі важна, каб прынамсі ў краінах, у якіх утрыманне духавенства цалкам або ў большай ступені залежыць ад ахвяравання вернікаў, такія сродкі збіраліся ў нейкай дыяцэзіяльнай установе, якой кіруе біскуп пры дапамозе выбраных святароў, a дзе гэта было б карысным, таксама свецкіх людзей, кампетэнтных у гаспадарчых справах. Акрамя гэтага, пажадана, каб, наколькі гэта магчыма, у паасобных дыяцэзіях або краінах быў створаны агульны маёмасны фонд, дзякуючы якому біскупы маглі б выканаць свае абавязацельствы адносна асоб, якія служаць Касцёлу, i задаволіць розныя патрэбы дыяцэзіі. Дзякуючы гэтаму фонду больш багатыя дыяцэзіі таксама маглі б дапамагаць бяднейшым, каб з багацця адных маглі быць запоўнены недахопы іншых(153). Гэты агульны маёмасны фонд трэба стварыць перадусім за лік сродкаў, якія ахвяруюць вернікі, але таксама i на падставе іншых крыніц, якія юрыдычна трэба акрэсліць.

У краінах, дзе сацыяльная апека духавенства не арганізавана належным чынам, Канферэнцыі Біскупаў павінны паклапаціцца, зважаючы заўсёды на касцёльнае і дзяржаўнае права, каб існавалі або дыяцэзіяльныя ўстановы, спалучаныя паміж сабою, або ўстановы, створаныя адразу для некалькіх дыяцэзій, або адно аб’яднанне, заснаванае для ўсёй тэрыторыі, якія павінны пад наглядам іерархіі і ў дастатковай ступені забяспечыць адпаведныя патрэбы і гэтак званую медыцынскую апеку, а таксама належнае ўтрыманне прэзбітэраў, якія хварэюць, няздольныя працаваць або пажылыя. Святары, у духу салідарнасці са сваімі братамі(154), спачуваючы ім у цярпеннях, павінны падтрымліваць заснаваную ўстанову, памятаючы, што дзякуючы ёй яны не павінны клапаціцца пра свой будучы лёс і што могуць лепш i цалкам у духу Евангелля практыкаваць убоства i збаўленне душ. Тыя, каго гэта датычыць, павінны старацца ўстанавіць сувязь паміж гэтымі ўстановамі ў розных краінах, каб яны такім чынам атрымалі большую моц i больш распаўсюджваліся.

Заканчэнне і заклік

22. Святы Сабор, памятаючы пра радасць святарскага жыцця, не можа таксама не бачыць цяжкасцяў, якія маюць прэзбітэры ва ўмовах сучаснага жыцця. Ведае таксама, што вельмі змяняюцца эканамічныя і сацыяльныя ўмовы, а нават звычаі людзей, што вельмі змяняецца ў ацэнцы людзей іерархія каштоўнасцяў. Таму слугі Касцёла, a часам нават вернікі адчуваюць сябе як бы чужымі ў гэтым свеце, шукаючы з трывогаю адпаведных сродкаў і слоў, якімі б маглі з ім дамовіцца. Новыя перашкоды для веры, уяўная непатрэбнасць выконваемай працы, а таксама балючая самотнасць, якую адчуваюць, можа іх прывесці да небяспечнай роспачы.

Аднак Бог так палюбіў гэты свет, які сёння даручаецца любові i паслузе пастыраў Касцёла, што Сына свайго Адзінароднага выдаў за яго(155). І сапраўды, гэты свет, абцяжараны шматлікімі грахамі, але надзелены немалымі магчымасцямі, дае Касцёлу жывыя камяні(156), якія служаць будове жылля Бога ў Духу(157). Той жа Дух Святы пабуджае Касцёл адкрыць новыя шляхі, што вядуць да сучаснага свету, падказвае таксама i падтрымлівае адпаведнае дастасаванне да яго святарскай паслугі.

Няхай прэзбітэры памятаюць пра тое, што ў выкананні прац яны ніколі не застаюцца адны, але абапіраюцца на моц усемагутнага Бога. Вызнаючы веру ў Хрыста, які паклікаў іх да ўдзелу ў сваім святарстве, няхай прысвячаюць сябе з поўным даверам сваёй паслузе, ведаючы, што Бог мае моц павялічыць у іх любоў(158). Няхай таксама памятаюць, што спадарожнічаюць ім браты ў святарстве, a таксама вернікі ўсяго свету. Усе прэзбітэры супрацоўнічаюць у рэалізацыі збаўчага Божага плану, a менавіта таямніцы Хрыста, укрытай спрадвеку ў Богу(159), якая толькі паволі даходзіць да канца пры супрацоўніцтве розных паслуг дзеля будавання Хрыстовага цела, перш чым здзейсніцца мера Яго веку. Паколькі ўсе гэтыя рэчы схаваныя з Хрыстом у Богу(160), яны могуць быць здзейснены толькі праз веру. Таму неабходна, каб кіраўнікі Божага народу трывалі ў веры, наследуючы прыклад вернага Абрагама, які праз веру «паслухаўся і накіраваўся да месца, якое павінен быў атрымаць у спадчыну. Ён выйшаў, не ведаючы, куды ідзе» (Гбр 11, 8). I сапраўды, распарадчык Божых таямніц можа быць параўнаны з чалавекам, які сее на раллі, пра якога Пан сказаў: «І спіць, і ўстае ноччу і днём, а як зерне ўзыходзіць і расце, ён не ведае» (Mк 4, 27). Пан Езус, які сказаў: «Майце надзею, Я перамог свет» (Ян 16, 33), не абяцаў свайму Касцёлу на зямлі дасканалай перамогі. Аднак Святы Сабор радуецца, што зямля, засееная зернем Евангелля, прыносіць цяпер плён у многіх месцах пад кіраўніцтвам Духа Пана, які напаўняе свет i які ў сэрцах многіх святароў i вернікаў абуджае сапраўдны місійны дух. За ўсё гэта Святы Сабор дзякуе з любоўю прэзбітэрам усяго свету: «Таму, хто сілаю, якая дзейнічае ў нас, можа зрабіць непараўнальна больш за ўсё, чаго мы просім або пра што думаем, яму слава ў Касцёле і ў Хрысце Езусе» (Эф 3, 20-21).

Усё, што абвешчана ў гэтым Дэкрэце — у цэлым і паасобку — ухвалена Айцамі Святога Сабору. Апостальскай уладай, дадзенай Нам Хрыстом, Мы разам з Дастойнымі Айцамі ў Духу Святым зацвярджаем, прымаем, пастанаўляем і загадваем абнародаваць гэтыя саборныя пастановы дзеля Божай хвалы.

Рым, у св. Пятра, 7 снежня 1965г.

Я, Павел, Біскуп каталіцкага Касцёла

(Ідуць подпісы Айцоў)

Гэты тэкст, як і многія іншыя, грунтоўна перапрацоўваўся на працягу Сабору. Дакумент быў прадстаўлены на абмеркаванне на ІІІ сесіі і абнародаваны 7 снежня 1965 года. Ён зноў пацвярджае тэалагічныя прынцыпы, заснаваныя на сакрамэнце пасвячэння, паводле якіх святарства разумеецца як служэнне: святар дзейнічае ад імя Хрыста, аддаючы Богу пашану ў літургічным кульце, абвяшчаючы Евангелле і развіваючы жыццё веры ў супольнасці. Ён знаходзіцца ў іерархічнай еднасці з біскупам, супрацоўнічае ў ажыццяўленні пастырскіх задач з дыяцэзіяльнымі святарамі і не забывае пра патрэбы паўсюднага Касцёла. Выконваючы першую ўмову, неабходную для ажыццяўлення духоўнага служэння ў пакоры і адказнай паслухмянасці, святар, наследуючы Хрыста, імкнецца жыць згодна са сваім пакліканнем да святасці і (у Лацінскім Касцёле) захоўвае цэлібат, які ён прымае як Божы дар, свабоду для служэння, знак будучага веку.

__________________

(1) CONC. VAT. II, Const. de Sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium: AAS 56 (1964), pp. 97ss.; Const. dogm. De Ecclesia, Lumen gentium: AAS 57 (1965), pp. 5ss.; Decr. de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, Christus Dominus; Decr. de institutione sacerdotali, Optatam totius.

(2) Пар. Mц 3, 16; Лк 4, 18; Дз 4, 27; 10, 38.

(3) Пар. 1 П 2, 5 і 9.

(4) Пар. 1 П 3, 15.

(5) Пар. Ап 19, 10; CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 35: AAS 57 (1965), pp. 40-41.

(6) Пар. CONC. TRID., Sess. XXIII, cap. 1 et can. 1: Denz. 957 et 961 (1764 et 1771).

(7) Пар. Ян 20,21; CONC. VAT. II, Const. Dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 18: AAS 57 (1965), pp. 21-22.

(8) Пар. CONC. VAT. II, Const. Dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 28: AAS 57 (1975), pp. 33-36.

(9) Пар. тамсама.

(10) Пар. Pontificale romanum, De Ordinatione Presbyterorum, Praefatio. Гэтыя словы ўжо знаходзяцца ў: Sacramentario veronensi: ed. L. C. Mцhlberg, Romae 1956, p. 122; таксама ў: Missali Francorum: ed. L. C. Mцhlberg, Romae 1957, p. 9; таксама ў: Libro Sacramentorum Romanae Ecclesiae: ed. L. C. Mцhlberg, Romae 1960, p. 25; таксама ў: Pontificali romano-germanico: ed. Vogel-Elze, Cittа1 del Vaticano 1963, vol. I, p. 34.

(11) Пар. CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 10: AAS 57 (1965), pp. 14-15.

(12) Пар. Рым 15, 16.

(13) Пар. 1 Кар 11, 26.

(14) S. AUGUSTINUS, De civitate Dei, 10, 6: PL 41, 284.

(15) Пар. 1 Кар 15, 24.

(16) Пар. Гбр 5, 1.

(17) Пар. Гбр 2, 17; 4, 15.

(18) Пар. 1 Кар 9, 19-23.

(19) Пар. Дз 13, 2.

(20) «Huiusmodi vero religiosae ac moralis perfectionis studium magis magisque excitatur externis etiam condicionibus, in quibus Ecclesia vitam agit; nequit enim ea immobilis manere atque incuriosa vicissitudinis humanarum rerum, quae circa sunt et multiplicem vim habent ad eius agendi rationem, eique modum et condiciones imponunt. Pro comperto sane est, Ecclesiam ab humana consortione non seiungi, sed in ea versari, ideoque ipsius filios ab eadem moveri ac duci, eiusque cultum civilem imbibere, legibus obtemperare, mores induere. Haec vero Ecclesiae consuetudo cum humana societate continenter difficiles parit quaestiones, quae nunc potissimum praegraves sunt. (...) Gentium Apostolus ita suae aetatis christianos hortabatur: Nolite iugum ducere cum infidelibus. Quae enim participatio iustitiae cum iniquitate? aut quae societas luci ad tenebras? ... aut quae pars fideli cum infideli? (2 Cor. 6, 14-15). Hanc ob causam qui in praesenti educatores praeceptoresque in Ecclesia agunt, eos necesse est catholicam iuventutem commonefacere praestantissimae condicionis suae, atque officii, quod inde nascitur, vivendi in hoc mundo, non autem ad huius mundi sensum, convenienter ad hanc precationem, a Christo Iesu pro discipulis suis factam: Non rogo ut tollas eos de mundo, sed ut serves eos a malo: de mundo non sunt, sicut et ego non sum de mundo (Io. 17, 15-16). Quam precationem asciscit sibi Ecclesia. Nihilominus tamen huiuscemodi discrimen non idem significat atque disiunctionem; neque neglegentiam declarat, neque metum, neque contemptionem. Etenim cum Ecclesia se ab hominum genere discernit, adeo huic non obsistit, ut potius cum eo coniungatur» (Імкнуцца да рэлігійнай і маральнай дасканаласці ўсё больш і больш заахвочваюць і знешнія ўмовы, у якіх жыве Касцёл. Ён не можа заставацца нязменным і абыякавым да змен у чалавечым грамадстве, якое нас акружае і аказвае разнастайны ўплыў на спосаб яго дзейнасці, дыктуючы свой парадак і ставячы свае ўмовы. Бачна, што Касцёл не аддзелены ад чалавечага грамадства, але існуе ў ім, а таму ён кіруе сваімі дзецьмі і накіроўвае іх; яны напаўняюцца яго культурай, падпарадкоў­ваюцца яго законам, засвойваюць яго звычаі. Гэтая цесная сувязь Касцёла з чала­вецтвам пастаянна нараджае складаныя пытанні, якія сёння становяцца асабліва цяжкімі (...) Апостал язычнікаў так заклікаў хрысціянаў сваёй эпохі: «Не падпарадкоўвайцеся чужому ярму з язычнікамі. Бо якая супольнасць праведнікаў з беззаконнем?» (2 Кар 6, 14-15). Таму тыя, хто цяпер выконвае ў Касцёле ролю выхаваўцаў і настаўнікаў, павінны нагадваць каталіцкай моладзі пра яе ўзнёслае пакліканне і пра яе абавязкі ў гэтым свеце, але не паводле духу гэтага свету, а згодна з малітвай, якую ўзносіў Езус Хрыстус за сваіх вучняў: «Не прашу, каб Ты ўзяў іх са свету, але каб захаваў іх ад злога. Яны не са свету, як і Я не са свету» (Ян 17, 15-16). Да гэтай просьбы далучаецца і Касцёл. Аднак такое адрозненне зусім не азначае раздзяленне: у ім не гучыць ні страх, ні абыякавасць, ні нянавісць. І хоць Касцёл адрознівае сябе ад чалавецтва, ён не супрацьпастаўляе сябе яму, але хутчэй з ім яднаецца): PAULUS VI, Litt. Encycl. Ecclesiam suam, 6 aug. 1964: AAS 56 (1964), pp. 627 і 638.

(21) Пар. Рым 12, 2.

(22) Пар. Ян 10, 14-16.

(23) Пар. S. POLYCARPUS, Epist. ad Philippenses, VI, 1: «Et presbyteri sint ad commiserationem proni, misericordes erga cunctos, aberrantia reducentes, visitantes infirmos omnes, non neglegentes viduam aut pupillum aut pauperem; sed solliciti semper de bono coram Deo et hominibus, abstinentes ab omni ira, acceptione personarum, iudicio iniusto, longe recedentes ab omni avaritia, non cito credentes adversus aliquem, non severi nimium in iudicio, scientes, nos omnes debitores esse peccati» (Прэзбітэры няхай будуць гатовыя спачуваць, быць міласэрнымі да ўсіх, пазбягаць памылак, наведваць усіх хворых, не пагарджаць ні ўдавою, ні дзіцём, ні бедным, а клапаціцца заўсёды пра дабро перад Богам і людзьмі, няхай устрымліваюцца ад усялякага гневу, крывадушнасці, несправядлівага асуджэння, старанна пазбягаюць усялякай прагавітасці, не выказваюць легкавернасці, калі хто-небудзь абвінавачваецца, няхай не судзяць празмерна строга і ведаюць, што ўсе мы — даўжнікі граху): ed. F. X. Funk, Patres Apostolici, I, p. 273.

(24) Пар. 1 П 1, 23; Дз 6, 7; 12, 24. «Praedicaverunt (Apostoli) verbum veritatis, et genuerunt Ecclesias» (Прапаведавалі (Апосталы) слова праўды і засноўвалі Касцёлы): S. AUGUSTINUS, Enarr. in Ps., 44, 23: PL 36, 508.

(25) Пар. Мал 2, 7; 1 Цім 4, 11-13; 2 Цім 4, 5; Ціт 1, 9.

(26) Пар. Mк 16, 6.

(27) Пар. 2 Кар 11, 7. Паколькі прэзбітэры з’яўляюцца супрацоўнікамі біскупаў, іх таксама датычыць тое, што гаворыцца пра біскупаў. Пар. Statuta Ecclesiae Antiqua, c. 3 (ed. Ch. Munier, Paris 1960, p. 79); Decretum Gratiani, C. 6, D. 88 (ed. Friedberg, 1, 307); CONC. TRID., Sess. V, Decr. 2, n. 9 (Conc. Oec. Decreta, ed. Herder, Romae 1962, p. 645); Sess. XXIV, Decr. de reform., c. 4 (p. 739); CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 25: AAS 57 (1965), pp. 29-31.

(28) Пар. Constitutiones Apostolorum, II, 26, 7: «(Presbyteri) sint doctores scientiae divinae, cum et ipse Dominus nos mandaverit dicens: Euntes docete...» ((Прэзбітэры) няхай будуць настаўнікамі боскага вучэння, бо сам Пан загадаў нам, кажучы: «Ідзіце і навучайце...»): ed. F. X. Funk, Didascalia et Constitutiones Apostolorum, I, Paderborn 1905, p. 105. — Sacramentarium leonianum et cetera sacramentaria usque ad Pontificale romanum, Praefatio in Ordinatione Presbyterorum: «Hac providentia, Domine, Apostolis Filii tui Doctores fidei comites addidisti, quibus illi orbem totum secundis praedicatoribus (vel: praedicationibus) impleverunt» (Паводле свайго Провіду, Пане, Ты даў у спадарожнікі Апосталам свайго Сына настаўнікаў веры, дзякуючы якім яны напоўнілі ўвесь свет прапаведнікамі (або: пропаведзямі). — Liber Ordinum Liturgiae Mozarabicae, Praefatio ad ordinandum Presbyterum: «Doctor plebium et rector subiectorum, teneat ordinate catholicam fidem, et cunctis annuntiet veram salutem» (Няхай ён як настаўнік народаў і кіраўнік падначаленых падтрымлівае ў парадку каталіцкую веру і абвяшчае ўсім сапраўднае збаўленне): ed. M. Fйrotin, Le Liber Ordinum en usage dans l’Йglise Wisigothique et Mozarabe d’Espagne: Monumenta Ecclesiae Liturgica, vol. V, Paris 1904, col. 55, lin. 4-6.

(29) Пар. Гал 2, 5.

(30) Пар. 1 П 2, 12.

(31) Пар. Ritum Ordinationis Presbyteri in Ecclesia Alexandrina Iacobitarum: «...Congrega populum tuum ad verbum doctrinae, quemadmodum nutrix, quae fovet filios suos» (Збірай народ твой дзеля вучэння слова, быццам карміліца, якая пястуе сваіх дзяцей): H. Denzinger, Ritus Orientalium, Tom. II, Wьrzburg 1863, p. 14.

(32) Пар. Мц 28, 19; Mк 16, 16; TERTULLIANUS, De baptismo, 14, 2 (Corpus Christianorum, Series latina, I, p. 289, 11-13); S. ATHANASIUS, Adv. Arianos, 2, 42: PG 26, 237 A-B; S. HIERONYMUS, In Mt., 28, 19: PL 26, 226 D: «Primum docent omnes gentes, deinde doctas intingunt aqua. Non enim potest fieri ut corpus baptismi recipiat sacramentum, nisi ante anima fidei susceperit veritatem» (Спачатку яны вучаць усе народы, а затым іх, навучаных, акрапляюць вадою. Бо не можа цела прыняць таямніцу хросту, калі перш душа не прыме праўду веры); S. THOMAS, Expositio primae Decretalis, § 1: «Salvator noster discipulos ad praedicandum mittens, tria eis iniunxit. Primo quidem ut docerent fidem; secundo ut credentes imbuerent sacramentis» (Збаўца наш, пасылаючы вучняў прапаведаваць, даў ім тры наказы. Першы — вучыць веры; другі — паіць веруючых сакрамэнтамі): ed. Marietti, Opuscula Theologica, Taurini-Romae 1954, 1138.

(33) Пар. CONC. VAT. II, Const. de Sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 35, 2: AAS 56 (1964), p. 109.

(34) Пар. тамсама, nn. 33, 35, 48, 52, pp. 108-109, 113, 114.

(35) Пар. тамсама, n. 7, pp. 100-101; PIUS XII, Litt. Encycl. Mystici Corporis, 29 iun. 1943: AAS 35 (1943), p. 230.

(36) S. IGNATIUS M., Smyrn., 8, 1-2: ed. F. X. Funk, p. 240; Constitutiones Apostolorum, VIII, 12, 3: ed. F. X. Funk, p. 496; VIII, 29, 2, тамсама p. 532.

(37) Пар. CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 28: AAS 57 (1965), pp. 33-36.

(38) «Eucharistia vero est quasi consummatio spiritualis vitae, et omnium sacramentorum finis» (Эўхарыстыя — як бы завяршэнне духоўнага жыцця і мэта ўсіх сакрамэнтаў): S. THOMAS, Summa Theol. III, q. 73, a. 3; пар. Summa Theol. III, q. 65, a. 3.

(39) Пар. S. THOMAS, Summa Theol. III, q. 65, a. 3, ad 1; q. 79, a. 1, c, і ad 1.

(40) Пар. Эф 5, 19-20.

(41) Пар. S. HIERONYMUS, Epist., 114, 2: «... sacrosque calices, et sancta velamina, et caetera, quae ad cultum Dominicae pertinent Passionis... ex consortio Corporis et Sanguinis Domini eadem qua Corpus eius et Sanguis maiestate veneranda» (...і сакральныя келіхі, і сакральныя шаты, і іншае, што адносіцца да пашаны Мукі Пана... дзеля іх лучнасці з Целам і Крывёю Пана трэба шанаваць з той жа пабожнасцю, што і Кроў Яго і Цела): PL 22, 934. CONC. VAT. II, Const. de Sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, nn. 122-127: AAS 56 (1964), pp. 130-132.

(42) «Insuper visitationem sanctissimi Sacramenti, in nobilissimo loco et quam honorificentissime in ecclesiis secundum leges liturgicas adservandi, interdiu facere ne omittant, utpote quae erga Christum Dominum, in eodem praesentem, sit et grati animi argumentum et amoris pignus et debitae adorationis officium» (Акрамя гэтага, няхай яны не забываюць на працягу дня наведваць Найсвяцейшы Сакрамэнт, які трэба захоўваць у касцёлах у самым годным месцы, з найбольшай пашанай, паводле літургічных прадпісанняў, бо гэта доказ падзякі Хрысту Пану, які ў ім прысутнічае, і задатак любові да Яго, і абавязак належнага пакланення): PAULUS VI, Litt. Encycl. Mysterium Fidei, 3 sept. 1965: AAS 57 (1965), p. 771.

(43) Пар. CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 28: AAS 57 (1965), pp. 33-36.

(44) Пар. 2 Кар 10, 8; 13, 10.

(45) Пар. Гал 1, 10.

(46) Пар. 1 Кар 4, 14.

(47) Пар. Didascalia, II, 34, 3; II, 46, 6; II, 47, 1; Constitutiones Apostolorum, II, 47, 1: ed. F. X. Funk, Didascalia et Constitutiones, I, pp. 116, 142 і 143.

(48) Пар. Гал. 4, 3; 5, 1 і 13.

(49) Пар. S. HIERONYMUS, Epist., 58, 7: «Quae utilitas est parietes fulgere gemmis, et Christum in paupere fame periclitari?» (Што за карысць, калі сцены зіхацяць самацветамі, а Хрыстус церпіць голада і ўбоства?): PL 22, 584.

(50) Пар. 1 П 4, 10 і наст.

(51) Пар. Mц 25, 34-45.

(52) Пар. Лк 4, 18.

(53) Можна ўзгадаць і іншыя катэгорыі, напр., эмігрантаў, качэўнікаў і г.д., пра якія гаворыцца ў: CONC. VAT. II, Decr. de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, Christus Dominus.

(54) Пар. Didascalia, II, 59, 1-3: «Docens autem iube et hortare populum in ecclesia frequentare et penitus numquam deesse, sed convenire semper et ecclesiam non angustare, cum se subtrahunt, et minus membrum facere corpus Christi... Nolite ergo vosmet ipsos, cum sitis membra Christi, spargere ab ecclesia, cum non coadunamini; Christum enim caput habentes secundum promissionem ipsius praesentem et communicantem vobis, nolite ipsi vos neglegere nec alienare salvatorem a membris suis nec scindere nec spargere corpus eius...» (Настаўляючы, загадвай народу свайму і заклікай яго часта наведваць касцёл і ніколі не адсутнічаць у ім, але заўсёды збірацца і не засмучаць Касцёл сваім адыходам ад яго і аддыманнем членаў у цела Хрыстовага... І самі вы, з’яўляючыся членамі Хрыстовымі, не адлучайцеся ад Касцёла, не збіраючыся ў ім. Маючы за галаву Хрыс­та, які паводле свайго абяцання прысутнічае і размаўляе з вамі, зважайце на сябе і не рассейвайце Ягонае цела...): ed. F. X. Funk, I, p. 170; PAULUS VI, Allocutio iis qui ex italico clero interfuerunt Coetui XIII per hebdomadam habito Urbiveti v. «di aggiornamento pastorale», 6 sept. 1963: AAS 55 (1963), pp. 750ss.

(55) Пар. CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 28: AAS 57 (1965), p. 35.

(56) Пар. г.зв. Constitutionem Ecclesiasticam Apostolorum, XVIII: Прэзбітэры — сураспарадчы­кі таямніц і паплечнікі біскупаў: ed. Th. Schermann, Die allgemeine Kirchenordnung, I, Paderborn 1914, p. 26; A. HARNACK, Die Quellen der sog. apostolischen Kirchenordnung, T. u. U., II, 5, p. 13, n. 18 et 19; PS.-HIERONYMUS, De Septem Ordinibus Ecclesiae: «...in benedictione cum episcopis consortes mysteriorum sunt» (...у благаслаўленні яны са­ўдзельнічаюць з біскупамі ў сакрамэнтах): ed. A. W. Kalff, Wьrzburg 1937, p. 45); S. IS. HISPALENSIS, De Ecclesiasticis Officiis, II, c. VII: «Praesunt enim Ecclesiae Christi, et in confectione divini corporis et sanguinis consortes cum episcopis sunt, similiter et in doctrina populorum, et in officio praedicandi» (Яны ўзначальваюць Хрыстовы Касцёл і ў перамяненні боскага Цела і Крыві саўдзельнічаюць разам з біскупамі, а таксама ў навучанні народу і ў абавязку прапаведавання): PL 83, 787.

(57) Пар. Didascalia, II, 28, 4: ed. F. X. Funk, p. 108; Constitutiones Apostolorum, II, 28, 4; II, 34, 3: тамсама, pp. 109 і 117.

(58) Тамсама, VIII, 16, 4: ed. F. X. Funk, I, p. 523; пар. Epitome Const. Apost., VI: тамсама, II, p. 80, 3-4; Testamentum Domini: «...da ei spiritum gratiae, consilii et magnanimitatis, spiritum presbyteratus... ad coadiuvandum et gubernandum populum tuum in opere, in metu, in corde puro» (...дай яму духа ласкі, парады і велікадушнасці, духа прэзбітэрату... каб дапамагаць народу Твайму і кіраваць ім у справе, у боязі, з чыстым сэрцам): trad. I. E. Rahmani, Moguntiae 1899, p. 69. Тое ж у Апостальскай Традыцыі.: ed. B. Bot­te, La Tradition Apostolique de Saint Hippolyte, Mьnster i. W. 1963, p. 20.

(59) Пар. Ліч 11, 16-25.

(60) Pontificale romanum, De Ordinatione Presbyterorum, Praefatio; гэтыя словы ёсць ужо у Сакрамэнтарыі Льва Вялікага, Геласіевым Сакрамэнтарыі і ў Сакрамэнтарыі Грыгорыя. Падобныя словы сустракаюцца ва Усходніх Літургіях: пар. Trad. Apost.: «...respice super servum tuum istum et impartire spiritum gratiae et consilii praesbyteris ut adiubet et gubernet plebem tuam in corde mundo, sicuti respexisti super populum electionis tuae et praecepisti Moysi ut elegeret praesbyteros quos replesti de spiritu tuo quod tu donasti famulo tuo» (...глянь на гэтага слугу Твайго і адары яго духам ласкі і парады, каб ён дапамагаў прэзбітэрам і кіраваў народам Тваім у беззаганнасці сэрца, як Ты глянуў на выбраны народ свой і загадаў Майсею выбраць прэзбітэраў, якіх Ты напоўніў сваім Духам, якога Ты даў слугу свайму): паводле старажытнага Веронскага лацінскага перакладу, ed. B. Botte, La Tradition Apostolique de S. Hippolyte. Essai de reconstruction, Mьnster i. W. 1963, p. 20; Const. Apost. VIII, 16, 4: ed. F. X. Funk, I, p. 522, 16-17; Epit. Const. Apost. VI: ed. F. X. Funk, II, p. 80, 5-7; Testamentum Domini: trad. I. E. Rahmani, Moguntiae 1899, p. 69; Euchologion Serapionis, XXVII: ed. F. X. Funk, Didascalia et Constitutiones, II, p. 190, lin. 1-7; парадак пасвячэння паводле мараніцкага абраду: trad. H. Denzinger, Ritus Orientalium, II, Wьrzburg 1863, p. 161. Сярод Айцоў можна ўзгадаць: THEODORUS MOPSUESTENUS, In I Tim 3, 8: ed. Swete, II, pp. 119-121; THEODORETUS, Quaestiones in Numeros, XVIII: PG 80, 369C-372B.

(61) Пар. CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 28: AAS 57 (1965), p. 35.

(62) Пар. IOANNES XXIII, Litt. Encycl. Sacerdotii Nostri primordia, 1 aug. 1959: AAS 51 (1959), p. 576; S. PIUS X, Exhortatio ad clerum Haerent animo, 4 aug. 1908: S. Pii X Acta, vol. IV (1908), pp. 237ss.

(63) Пар. CONC. VAT. II, Decr. de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, Christus Dominus, nn. 15 et 16.

(64) У існуючым праве ўжо ёсць катэдральны капітул, у пэўным сэнсе «сенат і рада» біскупа (CIC, c. 391), або, калі адсутнічае капітул, група дыяцэзіяльных кансультараў (пар. CIC, cc. 423-428). Аднак плануецца так перагледзець гэтыя пастановы, каб яны лепш адпавядалі сучасным умовам і патрэбам. Безумоўна, такая група прэзбітэраў адрозніваецца ад пастырскай Рады, гл. CONC. VAT. II, Decr. Christus Dominus, de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, 28 oct. 1965, n. 27, у якую ўваходзяць і свецкія, і мэта якой заключаецца ў тым, каб разглядаць пытанні, што датычаць пастыр­скай працы. Пра прэзбітэраў як дарадчыкаў біскупа можна прачытаць у: Didascalia, II, 28, 4: ed. F. X. Funk, I, p. 108; і Const. Apost., II, 28, 4: ed. F. X. Funk, I, p. 109; S. IGNATIUS M., Magn., 6, 1: ed. F. X. Funk, p. 194; Trall., 3, 1: ed. F. X. Funk, p. 204; ORIGENES, Contra Celsum, III, 30: Прэзбітэры — гэта дарадчыкі: PG 11, 957D-960A.

(65) S. IGNATIUS M., Magn., 6, 1: «Hortor, ut in concordia Dei omnia peragere studeatis, episcopo praesidente loco Dei et presbyteris loco senatus apostolici, et diaconis mihi suavissimis concreditum habentibus ministerium Iesu Christi, qui ante saecula apud Patrem erat et in fine apparuit» (Імкніцеся, заклікаю вас, усё рабіць у згодзе Божай, каб біскуп быў на чале, на Божым месцы, прэзбітэры — на месцы сходу Апосталаў, а паважаным мною дыяканам даручана было служэнне Езусу Хрысту, які перад вякамі быў у Айца і ў канцы з’явіўся): ed. F. X. Funk, p. 195; S. IGNATIUS Trall., 3, 1: «Cuncti similiter revereantur diaconos ut Iesum Christum, sicut et episcopum, qui est typus Patris, presbyteros autem ut senatum Dei et concilium apostolorum. Sine his ecclesia non vocatur» (Такім жа чынам няхай усе паважаюць дыяканаў, як Езуса Хрыста, і біскупа, які з’яўляецца вобразам Айца, а прэзбітэраў як раду Божую і сход Апосталаў. Без іх Касцёл не склікаецца): тамсама, p. 204; S. HIERONYMUS, In Isaiam, II, 3: PL 24, 61D: «І ў нас у Касцёле ёсць наш сенат, супольнасць прэзбітэраў».

(66) Пар. PAULUS VI, Allocutio ad Urbis curiones et quadragenarii temporis oratores in Aede Sixtina habita, die 1 martii 1965: AAS 57 (1965), p. 326.

(67) Пар. Const. Apost., VIII, 47, 39: «Presbyteri... absque sententia episcopi nihil peragant; ipse enim est, cui commissus est populus Domini et a quo de animabus eorum ratio poscetur» (Прэзбітэры... няхай нічога не робяць без узгаднення з біскупам; бо гэта яму даручаны народ Пана, і ён будзе даваць рахунак за іх душы): ed. F. X. Funk, p. 577.

(68) Пар. 3 Ян 8.

(69) Пар. Ян 17, 23.

(70) Пар. Гбр 13, 1-2.

(71) Пар. Гбр 13, 16.

(72) Пар. Mц 5, 10.

(73) Пар. 1 Тэс 2, 12; Клс 1, 13.

(74) Пар. Mц 23, 8. «Opus est deinde, ut ea re quod hominum pastores, patres et magistri esse cupimus, idcirco eorum fratres agamus» (Затым, нам трэба па-братэрску сябе паводзіць з людзьмі менавіта таму, што мы жадаем быць іх айцамі, пастырамі і настаўнікамі): PAULUS VI, Litt. Encycl. Ecclesiam suam, 6 aug. 1964: AAS 58 (1964), p. 647.

(75) Пар. Эф 4, 7 і 16; Const. Apost., VIII, 1, 20: «Quin etiam neque episcopus in diaconos vel presbyteros se extollat neque presbyteri in plebem; ex utrisque enim coetus compositio exstat» (І няхай ні біскуп не ўзвышаецца над дыяканамі і прэзбітэрамі, ні прэзбітэры над народам, бо супольнасць складаецца і з адных, і з другіх): ed. F. X. Funk, I, p. 467.

(76) Пар. Флп 2, 21.

(77) Пар. 1 Ян 4, 1.

(78) Пар. CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 37: AAS 57 (1965), pp. 42-43.

(79) Пар. Эф 4, 14.

(80) Пар. CONC. VAT. II, Decr. de Oecumenismo, Unitatis redintegratio: AAS 57 (1965), pp. 90ss.

(81) Пар. CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 37: AAS 57 (1965), pp. 42-43.

(82) Пар. Гбр 7, 3.

(83) Пар. Лк 10, 1.

(84) Пар. 1 П 2, 25.

(85) Пар. Дз 20, 28.

(86) Пар. Mц 9, 36.

(87) Pontificale romanum, De Ordinatione Presbyterorum.

(88) Пар. CONC. VAT. II, Decr. de institutione sacerdotali, Optatam totius, n. 2.

(89) «La voce di Dio che chiama si esprime in due modi diversi, meravigliosi e convergenti: uno interiore, quello della grazia, quello dello Spirito Santo, quello ineffabile del fascino interiore che la «voce silenziosa» e potente del Signore esercita nelle insondabili profondità dell’anima umana; e uno esteriore, umano, sensibile, sociale, giuridico, concreto, quello del ministro qualificato della Parola di Dio, quello dell’Apostolo, quello della Gerarchia, strumento indispensabile, istituito e voluto da Cristo, come veicolo incaricato di tradurre in linguaggio sperimentabile il messaggio del Verbo e del precetto divino. Cosм insegna con San Paolo la dottrina cattolica: Quomodo audient sine praedicante... Fides ex auditu (Rom. 10, 14 et 17)» (Голас Божага закліку выяўляецца рознымі спосабамі, якія цудоўным чынам злучаюцца ў адно: першы — унутраны, ласкавы, справа Духа Святога, невыказнае дзеянне той унутранай прывабнасці, якую мае магутны «маўклівы голас» Пана ў невядомых глыбінях чалавечай душы; другі — знешні, чалавечы, выразны, сацыяльны, юрыдычны, канкрэтны, справа кваліфікаванага слугі Божага слова, апостала, іерархіі, непазбежная зброя, устаноўленая і задуманая Хрыстом як сродак, які павінен перакласці на даступную досведу мову сэнс Слова і Божай запаведзі. Так разам са св. Паўлам навучае каталіцкае вучэнне: «Як пачуць без таго, хто прапаведуе?...Вера ад слыху» (Рым 10, 14 і 17)): PAULUS VI, Allocutio habita die 5 maii 1965: L’Osservatore Romano, 6 maggio 1965, p. 1.

(90) Пар. CONC. VAT. II, Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 2.

(91) Так вучаць айцы, даючы тлумачэнне словам Хрыста, якія былі скіраваны да Пятра: «Ці любіш мяне? ...Пасі авечак маіх» (Ян 21, 17): так у: S. IO. CHRYSOSTOMUS, De sacerdotio, II, 2: PG 48, 633; S. GREGORIUS MAGNUS, Reg. Past. Liber, P. I, c. 5: PL 7 7, 19 A.

(92) Пар. 2 Кар 12, 9.

(93) Пар. PIUS XI, Litt. Encycl. Ad catholici sacerdotii, 20 dec. 1935: AAS 28 (1936), p. 10.

(94) Пар. Ян 10, 36.

(95) Пар. Лк 24, 26.

(96) Пар. Эф 4, 13.

(97) Пар. 2 Кар 3, 8-9.

(98) Пар. у тым жа ліку: S. PIUS X, Exhortatio ad clerum, Haerent animo, 4 aug. 1908: S. Pii X Acta, vol. IV (1908), p. 237ss.; PIUS XI, Litt. Encycl. Ad catholici sacerdotii, 20 dec. 1935: AAS 28 (1936), p. 5 ss. PIUS XII, Adhort. Ap. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: AAS 42 (1950), p. 657ss. IOANNES XXIII, Litt. Encycl. Sacerdotii Nostri primordia, 1 aug. 1959: AAS 51 (1959), p. 545ss.

(99) Пар. S. THOMAS, Summa Theol., II-II, q. 188, a. 7.

(100) Пар. Эф 3, 9-10.

(101) Пар. Дз 16, 14.

(102) Пар. 2 Кар 4, 7.

(103) Пар. Эф 3, 9.

(104) Пар. Pontificale romanum, De Ordinatione Presbyterorum.

(105) Пар. Missale Romanum, oratio super oblata dominicae IX post Pentecosten.

(106) «Quaelibet enim Missa, etsi a sacerdote privatim celebratur, privata tamen non est, sed actus Christi et Ecclesiae quae quidem Ecclesia in sacrificio, quod offert, seipsam tamquam universale sacrificium discit offerre et unicam et infinitam redemptricem sacrificii Crucis virtutem universo mundo ad salutem applicat. Unaquaeque enim Missa quae celebratur, non pro aliquorum tantum sed pro totius etiam mundi salute offertur. (...) Paterne igitur et enixe commendamus sacerdotibus, qui potissimum gaudium Nostrum et corona Nostra sunt in Domino, ut... quotidie digne et devote Missam celebrent» (Бо ўсялякая Імша, нават калі яна цэлебруецца святаром прыватна, з’яўляецца не прыватнай справай, але дзеяннем Хрыста і Касцёла. Пры гэтым Касцёл у здзяйсненні ахвярапрынашэння вучыцца прыносіць сябе як паўсюдную ахвяру і выкарыстоўвае бясконцую адкупляльную моц ахвярапрынашэння Хрыста дзеля збаўлення ўсяго свету. Бо кожная цэлебраваная Імша здзяйсняецца не толькі дзеля некаторых людзей, але і дзеля збаўлення ўсяго свету. (...) Таму мы па-бацькоўску і настойліва раім святарам, якія з’яўляюцца нашай найвялікшай радасцю і вянцом нашым у Пану... штодзённа годным чынам і пабожна цэлебраваць Імшу»: PAULUS VI, Litt. Encycl. Mysterium Fidei, 3 sept. 1965: AAS 57 (1965), pp. 761-762. Пар. CONC. VAT. II, Const. de Sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, nn. 26 et 27: AAS 56 (1964), p. 107.

(107) Пар. Ян 10, 11.

(108) Пар. 2 Кар 1, 7.

(109) Пар. 2 Кар 1, 4.

(110) Пар. 1 Кар 10, 33.

(111) Пар. Ян 3, 8.

(112) Пар. Ян 4, 34.

(113) Пар. 1 Ян 3, 16.

(114) «Sit amoris officium pascere dominicum gregem» (Няхай будзе абавязкам любові пасвіць статак Пана): S. AUGUSTINUS, Tract. in Io., 123, 5: PL 35, 1967.

(115) Пар. Рым 12, 2.

(116) Пар. Гал 2, 2.

(117) Пар. 2 Кар 7, 4.

(118) Пар. Ян 4, 34; 5, 30; 6, 38.

(119) Пар. Дз 13, 2.

(120) Пар. Эф 5, 10.

(121) Пар. Дз 20, 22.

(122) Пар. 2 Кар 12, 15.

(123) Пар. Эф 4, 11-16.

(124) Пар. Mц 19, 12.

(125) Пар. CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 42: AAS 57 (1965), pp. 47-49.

(126) Пар. 1 Цім 3, 2-5; Ціт 1, 6.

(127) Пар. PIUS XI, Litt. Encycl. Ad catholici sacerdotii, 20 dec. 1935: AAS 28 (1936), p. 28.

(128) Пар. Mц 19, 12.

(129) Пар. 1 Кар 7, 32-34.

(130) Пар. 2 Кар 11, 2.

(131) Пар. CONC. VAT. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, nn. 42 et 44: AAS 57 (1965), pp. 47-49 et 50-51; Decr. de accommodata renovatione vitae religiosae, Perfectae caritatis, n. 12.

(132) Пар. Лк 20, 35-36; PIUS XI, Litt. Encycl. Ad catholici sacerdotii, 20 dec. 1935: AAS 28 (1936), pp. 24-28; PIUS XII, Litt. Encycl. Sacra Virginitas, 25 mart. 1954: AAS 46 (1954), pp. 169-172.

(133) Пар. Mц 19, 11.

(134) Пар. Ян 17, 14-16.

(135) Пар. 1 Кар 7, 31.

(136) CONC. ANTIOCH., can. 25: Mansi 2, 1327-1328; Decretum Gratiani, c. 23, C. 12, q. 1 ed. Friedberg, I, pp. 684-685.

(137) Тут маюцца на ўвазе найперш правы і звычаі, якія дзейнічаюць ва Усходніх Касцёлах.

(138) CONC. PARIS., a. 829, cap. 15: MGH, Legum sectio III, Concilia, t. 2, p. 622, CONC. TRID., Sess. XXV, Decr. de reform., cap. I: Conc. Oec. Decreta, ed. Herder, Romae 1962, pp. 760-761.

(139) Пар. Пс 62 (61), 11.

(140) Пар. 2 Кар 8, 9.

(141) Пар. Дз 8, 18-25.

(142) Пар. Флп 4, 12.

(143) Пар. Дз 2, 42-47.

(144) Пар. Лк 4, 18

(145) Пар. CIC, can. 125ss.

(146) Пар. CONC VAT. II, Decr. de accommodata renovatione vitae religiosae, Perfectae caritatis, n. 7; Const. dogm. de divina Revelatione, Dei verbum, n. 21.

(147) Пар. CONC. VAT. II, Const. dogm. De Ecclesia, Lumen gentium, n. 65: AAS 57 (1965), pp. 64-65.

(148) Pontificale romanum, De Ordinatione Presbyterorum.

(149) Пар. CONC. VAT. II, Const. dogm. de divina Revelatione, Dei verbum, n. 25.

(150) Гэтыя курсы не тоесныя тым пастырскім курсам, якія трэба прайсці адразу пасля атрымання пасвячэння, пра што гл. Decreto de institutione sacerdotali, Optatam totius, n. 22.

(151) Пар. CONC. VAT. II, Decr. de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia, Christus Dominus, n. 17.

(152) Пар. Mц 10, 10; 1 Кар 9, 7; 1 Цім 5, 18.

(153) Пар. 2 Кар 8, 14.

(154) Пар. Флп 4, 14.

(155) Пар. Ян 3, 16.

(156) Пар. 1 П 2, 5.

(157) Пар. Эф 2, 22.

(158) Пар. Pontificale romanum, De Ordinatione Presbyterorum.

(159) Пар. Эф 3, 9.

(160) Пар. Клс 3, 3.