Sala Stampa

www.vatican.va

Sala Stampa Back Top Print Pdf
Sala Stampa


Decreto della Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti attuativo delle disposizioni del can. 838 del Codice di Diritto Canonico, 22.10.2021


Testo in lingua latina

Traduzione in lingua italiana

Traduzione in lingua francese

Traduzione in lingua inglese

Traduzione in lingua tedesca

Traduzione in lingua spagnola

Testo in lingua latina

CONGREGATIO DE CULTU DIVINO ET DISCIPLINA SACRAMENTORUM

DECRETUM

ad dispositiones can. 838

Codicis Iuris Canonici efficiendas

PROOEMIUM

Postquam Summus Pontifex Franciscus promulgavit Motum Proprium Magnum Principium quo quidem normae §§ 2 et 3 can. 838 C.I.C. mutatae sunt, si quaedam in Institutionibus generalibus, in Praenotandis librorum liturgicorum necnon in Instructionibus, Declarationibus, Notificationibus ab hoc Dicasterio publici iuris datis secundum normas veteribus §§ 2 et 3 can. 838 C.I.C. 1983 novae disciplinae contraria inveniuntur, emendanda sunt.[1] Hoc valet praesertim de Institutione generali Missalis Romani anno 2002 et 2008 edita, de Praenotandis editionum alterarum De Ordinatione Episcopi, presbyterorum et diaconorum, de Ordine celebrandi Matrimonium et de editione Exorcismi et Martyrologii, necnon peculiari modo de Instructionibus quae verbis: Varietates legitimae et Liturgiam authenticam incipiunt. Perpendendum etiam est quod, quotiescumque in Decretis promulgationis singulorum librorum liturgicorum agitur de Conferentiarum Episcoporum et huius Dicasterii auctoritate vel iuridica competentia quoad aptationes atque versiones textuum in linguas vernaculas, ea quae dicuntur ad litteram et mentem novi can. 838 interpretanda sunt.[2]

Mentem igitur praedicti Motus Proprii sequens, haec Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum suum retinet omnes liturgicas leges de hac materia a seipsa latas interpretare et, in quantum necessarium, explanare ita ut “Conferentias Episcoporum adiuvet ad eorum munus complendum atque in vitam liturgicam Ecclesiae Latinae fovendam magis ac magis in dies incumbat”.

Quapropter, ad mentem Motus Proprii, praesenti cum Decreto in prima parte denuo revocantur ac interpretantur et emendantur normae, disciplina agendique modus sive de translatione librorum liturgicorum sive de eorum aptatione praesertim quoad competentias Congregationis de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum et Conferentiarum Episcoporum, salvis competentia Congregationis pro Doctrina fidei et approbationibus quae Summo Pontifici reservatae sunt, dum in altera parte indicantur nonnullae “variationes”, post eas quae anno 1983 iam editae sunt[3], in novas editiones librorum liturgicorum introducendae.

I

NORMAE ET AGENDI MODUS

1. Instaurati liturgici libri auctoritate Sanctorum Summorum Pontificum Pauli VI et Ioannis Pauli II, qui eorundem promulgationem obstringentiamque pro Ritu Romano decreverunt, ad celebrationem liturgicam destinantur. Ii vero lectiones biblicas necnon preces Ecclesiae, cantus et alios textus continent. Eisdem quoque pertinent Institutiones generales et Praenotanda,[4] in quibus theologia, spiritualitas, munera ac principia curae pastoralis, structura et disciplina uniuscuiusque celebrationis exponuntur. Hi nempe libri lingua latina exarati[5] traditionem illam transmittunt quae, per ritus et preces, fidem Ecclesiae exprimit.[6] Quapropter, quod his in libris comprehenditur, nullo modo bonum singulorum fidelium aut cuiuscumque coetus reputandum est, orationem etenim et Ecclesiae vitam patefacit.

2. Ritus Romani liturgici libri lingua latina promulgantur utpote editiones typicae ab Apostolica Sede, quae ideo ius eorum proprietatis (copyright) detinet.[7] Concordantia cum “originali” a Congregatione de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum testatur. Pro sequentibus editionibus necnon pro editionibus emendatis vel auctis idem principium valet. Cum in lucem editi sunt, Typis Vaticanis ex consuetudine apparati, et per “Libreria Editrice Vaticana” evulgati, statim libri liturgici typici adhiberi possunt.

3. Ut supradicti libri ad usum liturgicum, qui textum latinum referunt, (editio typica vel iuxta typicam) imprimantur vel reimprimantur, singulis vicibus licentiam obtinere oportet a Congregatione de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum. Pro editionibus iuxta typicam editores praeterea conventionem inire debent cum Administratione Patrimonii Sedis Apostolicae aut, de eius mandato, cum “Libreria Editrice Vaticana”. Similes licentiae requiruntur etiam pro librorum liturgicorum vel eorum partium divulgatione per interrete (internet).[8]

4. In libros liturgicos Ritus Romani instaurandos, ad mentem eorum quae a Concilio Vaticano II decreta sunt, quaestiones sive de necessitate eos vertendi in linguas vernaculas sive de eorum aptatione, iuxta populorum varietatem culturalem, simul ac huic operi pertinentes difficultates, perpensae sunt. In hac igitur re non obliviscendum est quod:

a) versiones textuum liturgicorum, utpote pars ipsorum rituum, vox sunt Ecclesiae divina mysteria celebrantis, ac tam pollent quam textus liturgici lingua latina traditi;[9] idcirco tendere debent ut linguae fiant “liturgicae”, et quamvis variae sint, unam et eandem Ecclesiae vocem servare, id est unam et eandem “legem orandi”. Ideo versiones librorum liturgicorun ad arbitrium singulorum relinqui nequeunt, sed Episcoporum officio committi debent et ab eorum Conferentiis approbari;

b) pro pastorali fidelium bono, praeter aptationes iam in libris liturgicis praevisas, quae pertinent illi qui celebrationi praesidet, aliae quoque species aptationum, necessariae vel utiles, provideri possunt, deliberationi et approbationi Conferentiarum Episcoporum traditae.

5. “Ad mentem Constitutionis Sacrosanctum Concilium, praesertim in nn. 36 §§ 3-4, 40 et 63, expressam, necnon Litterarum Apostolicarum Motu Proprio datarumSacram Liturgiam, n. IX”,[10] Litterae Apostolicae Magnum Principium Motu Proprio datae canonicam normam can. 838 §§ 2 et 3 mutant, quo “evidentior appareat competentia Apostolicae Sedis quoad translationes librorum liturgicorum et profundiores aptationes, inter quas annumerari possunt etiam novi quidam textus in illis inserendi, a Conferentiis Episcoporum statutas atque approbatas”.[11] Igitur “ius et munus Conferentiarum Episcoporum” quoque explanantur “ad faciliorem uberioremque collaborationem reddendam inter Apostolicam Sedem et Conferentias Episcoporum”[12] quoad librorum liturgicorum editionem in linguas vernaculas.

6. Motu Proprio promulgato, necesse nunc profecto est interpretationem normarum ad usum pertinentium usque ad hoc tempus proditarum renovare ad aptationes et translationes liturgicas quod attinet. Attente autem perpendendum est quod “principia indicata utilia fuerunt et plerumque talia manent atque, quantum fieri potest, a Commissionibus liturgicis adhibenda erunt tamquam instrumenta apta”.[13]

7. Hoc in decreto rationes ac praescriptiones colliguntur quoad competentias et Conferentiarum Episcoporum et Congregationis de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum. Acta recognitionis et confirmationis, in subsequentibus numeris 43 et 45 descripta, necessaria sunt ad dispositiones Conferentiarum Episcoporum explendas et, eodem tempore, communionem Summi Pontificis cum Episcopis ostendunt.[14]

RESPONSABILITAS ET COMPETENTIAE CONFERENTIARUM EPISCOPORUM

8. Ad mentem can. 838 §§ 2 et 3, ad Episcoporum Conferentiam spectat libros liturgicos edere, ratione habita quod in supradictis adsunt et translationes textuum latinorum originalium et aptationes iam in iisdem libris praevisae, quibus confirmatio opus est; profundior aptatio (cf. SC n. 40) quoque adesse potest, in editionibus typicis librorum liturgicorum non praevisa, qua recognitio opus est. Quoad recognitionem et confirmationem obtinendas, modus agendi in approbatione ex parte Conferentiae Episcoporum patrari debet ad normam can. 455 § 2 C.I.C.

Conferentiae Episcoporum est aptationes librorum liturgicorum approbare ad normam iuris (cf. can. 838 § 2)

9. Profundior Ritus Romani aptatio (cf. SC n. 40), semper servata substantiali eius unitate, in libris liturgicis typicis testata, tantum a culturalibus necessitatibus (praxibus ritualibus, symbolis, gestibus) gigni potest, non autem ab ullis aliis causis, nam de “inculturatione” Ritus Romani ratio est.[15] De hac re profecto agitur: rite exprimere, per gestuum symbolorumque typologiam, eundem sensum a gestibus et symbolis Ritus Romani traditis expressum. Aliae aptationis occasiones vero exstant, sicut Calendaria particularia[16] vel textus peculiares a pastoralibus necessitatibus inspirati.

10. Episcoporum Conferentiae competit introducendas aptationes una cum novis textibus apte compositis, in editionibus typicis non praevisos, rite perpendere et approbare.[17] Studium harum aptationum Commissione Episcopali de Liturgia committitur, quae, concorditer cum Commissioni Episcopali pro Doctrina Fidei, auxilio peritorum uti poterit.[18] Deinde Praeses Conferentiae Episcoporum acta deliberationum Sedi Apostolicae defert pro necessaria recognitione, una cum relatione de rebus actis, in qua electiones peractae atque iter laboris iuxta vigentes normas confectum describuntur.[19]

11. Aptationes pro una tantum vel pluribus regionibus alicuius Nationis semper a Conferentia Episcoporum approbari debent. Id nempe ampliorem prudentioremque peculiarium electionum existimationem permittit.

12. Profundiores aptationes, post recognitionem obtentam, partes sunt librorum liturgicorum definitae Conferentiae Episcoporum, ac imprimi debent cum aliquo signo typographico quod eas utpote peculiares designare valeat. Eae igitur adoptari nequeunt in alterius Conferentiae Episcoporum libris, omissa nova approbatione huius Conferentiae et recognitionis ab Apostolica Sede petitione.

Conferentia Episcoporum versiones librorum liturgicorum in linguas vernaculas parat et approbat, confirmationem petens ante editionem (cf. can. 838 § 3)

- De lingua

13. In versionibus librorum liturgicorum apparandis, ratio habenda est primo et principaliter de lingua,[20] eiusdem praerogativis et diffusione, perpenso quoque, ex eius intellegentia apud iuvenum generationes, illius usu in posterum tempus. In linguis vernaculis pro liturgia adoptandis, praeterea, considerare oportet quod iudicium principale est fidelium participatio in celebrationibus liturgicis, non autem vero alterius generis opportunitates sicut causae sociales vel ad identitatem alicuius partis populi pertinentes.

14. Conferentiarum Episcoporum est decernere de inducendis lingua vel linguis in liturgiam pro regione sub eorum competentia, simulque diiudicare utrum et qua ratione vertere omnes vel aliquos libros liturgicos typicos, id est integrum librum vel illas tantummodo partes, quae reapse necessariae aut utiles sunt ad participationem fidelium liturgiae fovendam.[21]

15. Exstans versio textuum biblicorum in definitam linguam, a Conferentia Episcoporum approbata,[22] habenda est praecipua ac prior condicio. Nam textus Sacrae Scripturae sunt potissima fons, maximi quidem momenti, in liturgia celebranda,[23] necessaria ad linguam liturgicam efficiendam.[24]

16. Conferentiae Episcoporum statutum de usu et modo definitae linguae in liturgia Sedi Apostolicae transmittitur ad debitam confirmationem obtinendam,[25] sine qua quidem opus translationis incipere non convenit.

- Translationis opus

17. Experientia recentiorum annorum docuit opus translationis biblicorum ac liturgicorum textuum multiplex esse. Cum gravis cura in hac re Episcoporum sit, ipsa Conferentia Episcopalis hoc onus proprium ducere debet,[26] advocans in necessarium auxilium personas idoneas, peritis in linguam latinam liturgicam vertendam non exceptis, aptiora quoque instrumenta adhibens,[27] inter quae apparatio cuiusdam rationis translationis atque indicis verborum ad vocabula liturgica non biblica apte vertenda.

18. Munus maximi ponderis in hoc opere a Commissione Episcopali de Liturgia peragitur.[28] Episcopi, qui de suis deliberationibus spondent, praesto habere debent coetum constantem peritorum ut operis continuitas servetur. Ut definita lingua sine ulla dubitatione rectam ac integram Catholicae Ecclesiae fidem, per eius doctrinam et aptum thesaurum verborum traditam, exprimere valeat, manifeste consilium Commissionis Episcopalis pro Doctrina Fidei necessarium est. deliberationes ultimae competunt Conferentiae Episcoporum, quae corpus est illud ubi omnes episcopi, ius suffragii habentes, suum munus populum Dei docendi consociant, quia oratio liturgica apertissime patefacit quod Ecclesia credit et credere debet.

19. “Translationum – etenim – textuum sive liturgicorum sive biblicorum, pro liturgia verbi, finis est salutis verbum fidelibus annuntiare in oboedientia fidei atque precem Ecclesiae ad Dominum exprimere. Ad hunc finem fideliter communicandum est certo populo per eiusdem linguam id, quod Ecclesia alii populo per Latinam linguam communicare voluit. Quamquam fidelitas non semper iudicari potest ex singulis verbis, immo vero in contextu ex toto communicationis actu et secundum genus dicendi proprium, quaedam tamen peculiaria verba perpendenda sunt etiam ex integra fide catholica, quia quaevis translatio textuum liturgicorum congruere debet cum sana doctrina”.[29]

20. Iuxta can. 838 § 3 “ad Episcoporum Conferentias spectat versiones librorum liturgicorum in linguas vernaculas fideliter (…) parare”. Adverbium fideliter triplicem fidelitatem requirit: primo erga textum originalem, deinde erga linguam peculiarem in quam vertitur et postremo erga accommodationem textus ad captum populi, cui destinatur, vocabulis revelationis biblicae et liturgicae traditionis instituti.

21. Fidelitas principaliter debetur erga textum originalem, id est lingua latina exaratum, qui in libris liturgicis typicis Romani Ritus adest. Quia de translatione agitur, textus latinus profecto, si aliqua dubitatio circa interpretationem habeatur, semper exemplar recti sensus maneat. Non autem interdicitur, secundo tamen loco, quod ad interpretationem efficiendam auxilium etiam excipi possit a versionibus textuum liturgicorum aliis linguis communiter notis peractis, iam ab Apostolica Sede confirmatis.

22. Fidelitas deinde debetur erga linguam in quam vertitur, quia quaeque lingua suas normas peculiares habet. Diligentis translationis est singulares proprietates cuiusque linguae observare et eodem tempore operam impendere ut “sensus textus primigenii latini plene et fideliter reddatur”.[30]

23. Fidelitas postremo debetur erga accommodationem ad captum et “necessitates spirituales”[31] populi illius cui textus destinatur, ratione habita quod “textus liturgicus, ut signum rituale, medium est communicationis oralis”.[32] Opus translationis praeterea magnam curam quoad diversa litterarum genera (orationes praesidentiales, acclamationes, cantus, monitiones etc.) exigit, sicut etiam quoad diversos textus qui vel proclamantur, vel auscultantur vel choraliter proferuntur. Omnimodo generi dicendi liturgico – id est verbis, elementis, signis – opus est aliqua explicatio in catechese tradenda quae, Sacra Scriptura et traditione christiana perpensis, sensum illius aperiat.

24. Opus translationis ad totum librum pertinere debet, Constitutionibus Apostolicis ergo, Institutionibus, Praenotandis non exceptis. Si, qua de causa, ex partibus procedere expedit, praesertim quoad Missale, cum eius Lectionario, ac Liturgiam Horarum, semper internam libri congruentiam necnon easdem regulas in vocabulorum verborumque rubricalium translatione adhibitas meminisse oportet.

25. Translatio textuum liturgicorum maioris ponderis peculiari cura digna est. textus magni momenti, iuxta principium “lex orandi – lex credendi”, sunt Ordo Missae[33] et maxime Preces eucharisticae,[34] Fidei professio ac Oratio dominica. Verba quoque responsionum et acclamationum fidelium, quae saepe textibus Sacrae Scripturae afflata sunt, accuratius vertere oportet ad eorum diuturnitatem in posterum fovendam et frequentes mutationes vitandas. Formulae Sacramentorum a Summo Pontifice approbantur.[35]

26. Cum pluribus in Nationibus eadem lingua adhibetur, haud dubie eandem versionem adoptare convenit praecipue pro textibus liturgicis magni momenti.[36] Exoptatur igitur, sicut semper in praeteritis annis actum est, ut Conferentiae Episcoporum quibus interest in textuum liturgicorum versionibus eandem linguam apparandis cooperentur.

27. Ad hoc propositum consequendum, promovere oportet institutionem Commissionum mixtarum,[37] quae quidem ab Episcopis illis componuntur delegatis ab eorum Conferentiis Episcoporum, quaeque facultatem habebunt peritorum diversarum Nationum cooperationem petendi. Hae Commissiones a Praesidibus Conferentiarum Episcoporum constituuntur et operam impendunt iuxta datum Statutum (in quo compositio, competentiae, modus operandi describuntur), ab iisdem Conferentiis Episcoporum compositum. Sedes Apostolica mediator super partes erit ad mutua consilia pactaque promovenda. Cuiusque Conferentiae est textus, a supradicta Commissione apparatos, diiudicare ac approbare; postea vero est Praesidis uniuscuiusque Conferentiae Episcoporum eosdem Sedi Apostolicae transmittere ad confirmationem petendam.

- De libri liturgici redactione et eius approbatione

28. In librum aliquem liturgicum confluunt: versiones textuum biblicorum, euchologicorum, cantuum, sicut etiam aptationes, quae fieri possunt, praevisae vel non in editionibus typicis latinis.

29. Textus biblici ad usum liturgicum, iuxta normas vigentes, a versione Sacrarum Scripturarum, iam rite a Conferentia Episcoporum approbata, depromuntur.[38] Biblicas pericopes atque earum in Lectionariis collocationem, apparatu illarum non excepto, congruere oportet ordini in libris typicis indicato.[39]

30. Est Conferentiae Episcoporum, iuxta modum statutum,[40] textuum euchologicorum versionem legitime approbare.

31. Liturgici cantus proprii in libris liturgicis typicis indicantur. Alii cantus, qui semper quoad textum, liturgicum munus, convenientiam cum die et tempore apti existimandi sunt, a Conferentia Episcoporum approbantur.[41]

32. Optiones quoque quoad aptationes in editionibus typicis praevisas, et Conferentiae Episcoporum spectantes, ab eadem rite approbari debent.[42]

33. Aptationes in libris liturgicis non praevisas, iudicii ratione peracta, a Conferentia Episcoporum iuxta statutum modum rite approbari oportet.[43]

- De confirmatione et recognitione a Sede Apostolica petendis

34. Libri cuiusdam liturgici translatio, a Conferentia Episcoporum approbata, ad Sedem Apostolicam pro confirmatione transmittitur una cum litteris a Praeside et Secretario Conferentiae Episcoporum signatis, actis suffragii adiunctis necnon duplice exemplari chartacaeo textus, addito etiam electronico exemplari, et relatione quoad opus peractum optionesque constitutas.[44] Eadem norma, ad mentem Statutorum cuiusque Conferentiae Episcoporum, valet pro novis textibus translatis in librum liturgicum inserendis.

35. Quotiescumque Conferentiae Episcoporum variationes vel correctiones in librum liturgicum apportare opportunum videtur, vel eum emendare ad novam editionem exarandam, processui in n. 34 descripto obtemperare oportet.

36. Idem processus ad recognitionem petendam valet.

- De libri liturgici editione

37. Confirmatione recognitioneque a Sede Apostolica obtentis, liturgicus liber promulgatur decreto a Praeside et Secretario Conferentiae Episcoporum signato. Idem valet pro libro liturgico in linguam unius regionis tantum alicuius Nationis translato.

38. Liber liturgicus exaratus, in primis paginis, referre debet decreta in lingua promulgationis et Sedis Apostolicae et Conferentiae Episcoporum, necnon formulam “concordat cum originali” Praesidis Commissionis Episcopalis pro Liturgia vel, ipso absente, Praesidis eiusdem Conferentiae, et imprimatur ad normam iuris.[45]

39. Cuiuscumque libri liturgici reimpressio excipiet, si casus fert, textuum emendationes et variationes, quae a Sede Apostolica iam praescriptam confirmationem vel recognitionem obtinuerunt. De his decretis in libri principio mentio facienda est.

40. Ius proprietatis librorum textuumque liturgicorum lingua vernacula editorum a Conferentia Episcoporum detinetur. Si eosdem textus alia Conferentia Episcoporum adhibere velit, eorum iura per scripturam inter supradictas Conferentias quibus interest statuantur.

DE RESPONSABILITATE ET COMPETENTIA CONGREGATIONIS DE CULTU DIVINO ET DISCIPLINA SACRAMENTORUM

41. Ad mentem can. 838 §§ 2 et 3, quoad futuram librorum liturgicorum in linguas vernaculas editionem Congregationi de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum recognoscere competit aptationes, a Conferentia Episcoporum ad normam iuris approbatas, necnon confirmare textuum versiones, a Conferentiis Episcoporum rite approbatas.

- De “recognitione”

42. Processus ad aptationes in libris liturgicis typicis non praevisas quod attinet, necessario post approbationem earum a Conferentia Episcoporum peractam, ab Apostolica Sede recognosci debet. cum de ritualibus elementis et textibus peculiaribus agatur, recognitio requirit ea Ritui Romano congruentia esse ad eius substantialem unitatem et insimul plenam consensionem fidei catholicae servandas.[46]

43. Quam ob rem, recognitio est revisio a Sede Apostolica conficienda omnium quae Conferentia Episcoporum pro sua regione approbavit, necnon legitimi itineris laboris peracti, ratione habita de causis culturalibus,[47] consuetudinibus alicuius Nationis[48] et necessitatibus pastoralibus.[49]

44. Quoad aptationes “ad interim” vel “ad experimentum”, positiva negativaque in decursu temporis cognita perpendens, Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum diligenter invigilabit ut praestitutum tempus, normae et supradictarum aptationum iudicium observentur ad stabilem earum definitionem denique consequendam.

- De “confirmatione”

45. Confirmatio vero est rata habere ex parte Sedis Apostolicae translatio textuum biblicorum liturgicorumque, spectato legitimo itinere approbationis a Conferentia Episcoporum peracto, quoad varias quaestiones, uti sunt: alicuius linguae adoptio et amplitudo in liturgia, versionis ratio, integritas textuum qui in libris liturgicis typicis continentur, congruentia cum iisdem, exsecutio illarum optionum in libris liturgicis iam indicatarum, quae Conferentiis Episcoporum competunt.

46. Ad Lectionaria quod attinet, confirmatio exquirit etiam an biblicae pericopes et earum apparatus congruentes sint cum ordinatione librorum liturgicorum typicorum Ritus Romani.

47. Quoad formularum sacramentorum translationem, iuxta normas vigentes, confirmatio conceditur post approbationem Summi Pontificis.[50]

48. Si lacunae in textibus translatis reperiuntur vel explanationes necessariae sunt quoad textus maioris ponderis (cf. supra n. 25) aliasque formulas liturgicas, uti sunt preces ordinationis, dedicationis, consecrationis, formulas exorcismi, salutationes sacerdotis responsionesque fidelium, acclamationes a Sacra Scriptura inspiratas et aliqua verba peculiaria quae ex Ecclesiae fide comprehendi debent,[51] Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum dialogum cum Conferentia Episcoporum inchoare intendit ad quaestiones iuxta proprias competentias solvendas.

49. Cum de translationibus in aliquam linguam pluribus Conferentiis Episcoporum communem agitur, Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum dialogum cum iisdem Conferentiis instaurat ut solutionem concorditer obtinere valeat, praesertim pro formulis sacramentorum, responsionibus fidelium et textibus magni momenti ad doctrinam et pastoralem quod attinet.

DE DIOECESIUM ET FAMILIARUM RELIGIOSARUM PROPRIIS

50. Etiamsi can. 838 textus liturgicos proprios Dioecesium et Familiarum Religiosarum non directo consideret, argumentum hoc, stricte cum libris liturgicis coniunctum, requirit ut etiam latae normae adaequentur.

a) Calendarium particulare, Proprium Missarum et Liturgiae Horarum necnon Martyrologii[52] iure habent Dioeceses, Instituta vitae consecratae, Societates vitae apostolicae et alii ius peculiare habentes.

b) Pro Familiis Religiosis praevidetur quoque adaptatio Ordinis Professionis Religiosae[53] aliarumque celebrationum propriarum.

51. Celebrationes propriae in Calendarium Romanum generale congruenter inseruntur. Calendarium liturgicum dioecesanum prae oculis Calendarium nationale et regionale habere oportet. Omnia Calendaria particularia, a competenti auctoritate confecta, ab Apostolica Sede approbari debent[54].

52. Similiter iuxta normam can. 838 § 2, competens auctoritas (Episcopus, Superior vel Superiorissa Generalis) Calendarii particularis ac Proprii redactionem curat[55], et ideo eam praebet, lingua latina vel lingua aliqua vernacula, Congregationi de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum ad recognitionem petendam, quia de novis textibus agitur; pro textibus liturgicis in honorem novorum Beatorum oratio collecta saltem lingua latina requiritur.[56]

Ad textus biblicos quod attinet, Sacrae Scripturae versio rite approbata a Conferentia Episcoporum in omni Proprio adoptetur.

Quoad alios textus liturgicos, praesertim euchologicos, regulae compositionis eaedem sunt quae libros liturgicos hodiernos regunt. De textuum extensione et typologia exemplaria sunt, pro gradu celebrationis, Missale Romanum et Liturgia Horarum.

Dispositio textuum Proprii, una cum eorum apparatu comprehenso, editionum exemplum sequi debet librorum liturgicorum typicorum, qui a Conferentiis Episcoporum in linguas vernaculas publicantur.

53. Itinere laboris pro revisione vel compositione Calendarii particularis ac Proprii peracto, competens auctoritas a Congregatione de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum recognitionem petit.

Petitioni duplex textuum approbandorum exemplar necnon electronicum exemplar addi debent una cum brevi relatione in qua opus confectum necnon rationes variationis vel inscriptionis celebrationum, iuxta novissimum Calendarium et Proprium approbata secundum normas vigentes, singillatim describuntur.

54. Textus Proprii, latina vel alia lingua exarati, post recognitionem obtentam per decretum Congregationis de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, ad modum typici existimari debent; eorum versiones in alias linguas a competenti auctoritate eidem Congregationi, una cum brevi relatione, ad confirmationem petendam praebentur.

55. Proprium Missarum et Liturgiae Horarum Dioecesium et aliorum ius habentium librum liturgicum seiunctum non constituit, quia ad Missale Romanum et Liturgiam Horarum adiungitur, quibus pro ordinario et Communibus subiectum est.[57]

II

VARIATIONES *

* Litteris rubris indicantur verba seu partes in libros liturgicos noviter inducta.

Uncis quadris cum punctis rubris […] significantur verba seu phrases, quae e textibus librorum liturgicorum posthac omittenda sunt.

Punctis rubris sine uncis quadris … significantur textus, qui in libris liturgicis manent immutati.

Notae in calce ad textus librorum liturgicorum servantur nisi aliter notetur vel in ipsis quaedam adiungenda vel delenda vel mutanda indicentur.

Novae notae in calce adducendae, donec aliter provideatur, indicantur numero notae praecedentis addito “bis” vel “ter” etc.

In omnibus libris liturgicis, ubi in notis aliqua referentia fit ad numeros Institutionis generalis Missalis Romani, necesse est eos concordare cum hodierna editione.

IN MISSALE ROMANUM

IN INSTITUTIONEM GENERALEM MISSALIS ROMANI

Caput I

DE CELEBRATIONIS EUCHARISTICÆ MOMENTO ET DIGNITATE

25. Insuper in Missali suo loco aptationes quædam innuuntur quæ, iuxta Constitutionem de sacra Liturgia, respective competunt aut Episcopo diœcesano aut Conferentiæ Episcoporum35 (cf. etiam infra, nn. 387, 388-393).

CAPUT VI

DE IIS QUÆ AD MISSÆ CELEBRATIONEM REQUIRUNTUR

III. DE VASIS SACRIS

329. De iudicio Conferentiæ Episcoporum […] vasa sacra confici possunt etiam aliis ex materiis …

CAPUT IX

DE APTATIONIBUS QUÆ EPISCOPIS EORUMQUE CONFERENTIIS COMPETUNT

389. Ad Conferentias Episcoporum competit imprimis huius Missalis Romani editionem in probatis linguis vernaculis apparare atque approbare, ut, actis ab Apostolica Sede confirmatis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.149

Missale Romanum sive in textu latino sive in versionibus vernaculis legitime approbatis integre edendum est.

390. Conferentiarum Episcoporum est aptationes definire et […] in ipsum Missale introducere, quæ in hac Institutione generali et in Ordine Missæ indicantur, uti sunt:

- fidelium gestus et corporis habitus (cf. supra, n. 43);

- gestus venerationis erga altare et Evangeliarium (cf. supra, n. 273);

- […]

- lectiones e Sacra Scriptura peculiaribus in adiunctis desumendæ (cf. supra, n. 362)

391. Iisdem Conferentiis spectat versionibus textuum biblicorum qui in Missæ
celebratione adhibentur, peculiari cura attendere et approbare atque Lectionarium, ad normam Ordinis lectionum Missæ, a Sede Apostolica confirmatum edere. 149bis

_______________

Nota 149bis: Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1; Missale Romanum, Ordo lectionum Missæ, editio typica altera 1981, Prænotanda, n. 111.

397. …

Nostris vero temporibus identitas et expressio unitaria huius Ritus invenitur in editionibus typicis librorum liturgicorum ex auctoritate Summi Pontificis promulgatis et in libris liturgicis illis respondentibus, a Conferentiis Episcoporum pro suis dicionibus probatis atque a Sede Apostolica confirmatis et, si casus fert, ad normam iuris recognitis.160

_______________

Nota 160: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 838 §§ 2 et 3.

IN ORDINEM LECTIONUM MISSÆ

PRÆNOTANDA

79. In Missis in quibus tres lectiones proponuntur, id est dominicis et sollemnitatibus, hae lectiones stricte adhibeantur. 105 […]

_______________

Nota 105: […] Cf. Institutio generalis Missalis Romani, n. 357.

Nota 106: delenda est […]

84. …

b) In sollemnitatibus calendariorum particularium tres lectiones proponantur, quarum prima e Vetere Testamento (tempore autem paschali ex Actibus Apostolorum vel Apocalypsi), altera vero ex Apostolo, tertia denique ex Evangelio […].

_______________

Nota 109: delenda est […]

111. Verbum Dei in coetu liturgico semper nuntiandum est vel e textibus Latinis a Sancta Sede paratis vel ex interpretationibus popularibus ad usum liturgicum a Conferentiis Episcopalibus probatis […]. 119

Pericoparum autem biblicarum versio textui latino pro usu liturgico, ex Nova Vulgata sumpto, conformis sit oportet.119bis In vertendis textibus Sacræ Scripturæ, servatis principiis sane exegesis atque exquisitæ rationis litteratorum, diligenter attendendum est ad usum liturgicum, ad postulata communicationis oralis, proclamationis et cantus, præsertim pro Psalmis et Canticis biblicis.

Optandum vero est ut etiam hæ versiones quandam uniformitatem et stabilitatem pedetentim acquirant ita ut, saltem in præcipuis textibus, habeatur unica translatio approbata a pluribus Conferentiis Episcoporum in nationibus quibus eadem lingua utitur.119ter

_______________

Nota 119: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1.

Nota 119bis: Cf. Ioannes Paulus II, Const. Ap. Scripturarum thesaurus, diei 25 aprilis 1979: Nova Vulgata Bibliorum Sacrorum, Typis Polyglottis Vaticanis 1979.

Nota 119ter: Conc. Vat. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 36.

112. Lectionarium Missæ ex integro, Praenotandis non praetermissis, transferendum est, in omnibus suis partibus. Si Conferentia Episcopalis quasdam accommodationes afferre necessarium opportunumque duxerit, hae post Apostolicae Sedis recognitionem inducantur. 120

Nota 120: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 838 § 2.

IN LIBROS PONTIFICALIS ROMANI

IN ORDINEM CONFIRMATIONIS

PRÆNOTANDA

17. Episcoporum Conferentia considerabit num, attentis locorum et rerum adiunctis necnon ingenio et traditionibus populorum, opportunum sit:

a. convenienter aptare formulas, quibus promissiones et professiones baptismales renoventur, sive ad ipsum textum in Ordine Baptismi occurrentem attendendo, sive ipsas formulas accommodando, quo aptius confirmandorum condicioni respondeant, actis ab Apostolica Sede recognitis;

b. alium modum inducere ad pacem per ministrum dandam post unctionem sive singulis sive omnibus simul confirmatis, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM DEDICATIONIS ECCLESIÆ ET ALTARIS

CAPUT VII

ORDO BENEDICTIONIS CALICIS ET PATENÆ

PRÆNOTANDA

3. Quilibet sacerdos calicem et patenam benedicere potest, dummodo secundum normas, quæ in Institutione generali Missalis Romani, nn. 328-332, indicantur, confecta sint.

IN LIBROS SEU TITULOS RITUALIS ROMANI

IN ORDINEM EXSEQUIARUM

PRÆNOTANDA

DE APTATIONIBUS CONFERENTIARUM EPISCOPALIUM CURA PARANDIS

21. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum, qui huic titulo Ritualis Romani respondeat, singularum tamen regionum necessitatibus accommodatum, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in aptatione, Conferentiarum Episcopalium erit:

1) Aptationes definire, intra limites in hoc titulo statutos.

2) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit, ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimentur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

3) Propria autem Ritualium particularium iam exstantium elementa, si quæ habeantur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi possint, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

4) Versiones textuum parare, ita ut ingenio variarum linguarum culturarumque vere sint accommodatæ, et eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis, additis, quotiescumque opportunum fuerit, melodiis cantui aptis.

5) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, aptare atque complere, ita ut ministri significationem rituum plene intellegant et effectu compleant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

6) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur ita, tamen, ut de materia, quæ in hac editione typica continetur, nihil omittatur.

Si quæ vero rubricas vel textus adicere opportunum videatur, congruo signo vel charactere typographico distinguantur a rubricis et textibus Ritualis Romani.

22. In parandis Ritualibus particularibus de exsequiis, Conferentiarum Episcopalium erit, actis ab Apostolica Sede confirmatis (cf. supra n. 21, 6) vel recognitis (cf. supra n. 21, 3 et 5):

IN ORDINEM BAPTISMI PARVULORUM

DE INITIATIONE CHRISTIANA

PRÆNOTANDA GENERALIA

IV. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

30. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum, qui huic Ritualis Romani titulo respondeat, accommodatum singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcopalium erit:

1) Aptationes definire, de quibus in art. 39 Constitutionis de sacra Liturgia, actis ab Apostolica Sede recognitis.

2) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit; ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

3) Propria autem Ritualium particularium iam exstantium elementa, si quæ habentur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi queant, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

4) Versiones textuum parare, ita ut ingenio variarum linguarum atque culturarum vere sint accommodatæ, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Addere possunt, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

5) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, aptare et complere, ita ut ministri significationem rituum plene intellegant et effectu compleant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

6) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur.

31. Attentis præsertim normis in nn. 37-40 et 65 Constitutionis de sacra Liturgia, in terris Missionum, Conferentiarum Episcopalium est iudicare an elementa initiationis, quæ apud aliquos populos in usu esse reperiuntur, ritui Baptismatis christiani accommodari possint, et decernere an sint in eo admittenda, actis ab Apostolica Sede recognitis.

32. Quando Rituale Romanum Baptismi plures exhibet formulas ad libitum, Ritualia particularia possunt alias formulas eiusdem generis adicere, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM INITIATIONIS CHRISTIANÆ ADULTORUM

PRÆNOTANDA

IV. De aptationibus, quas Conferentiæ Episcopales, hoc Rituali Romano utentes, facere possunt

64. Præter aptationes in Prænotandis generalibus (nn. 30-33) prævisas, Ordo initiationis adultorum alias accommodationes a Conferentiis Episcopalibus definiendas admittit, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM CELEBRANDI MATRIMONIUM

Prænotanda

IV. De aptationibus Conferentiarum Episcoporum cura parandis

40. Qua de re, Conferentiarum Episcoporum erit:

1) Aptationes definire, de quibus infra (nn. 41-44), actis ab Apostolica Sede recognitis.

2) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur inde a n. 36 et sequentibus (De ritu adhibendo), si casus fert, aptare et complere ad participationem fidelium consciam et actuosam reddendam, actis ab Apostolica Sede recognitis.

3) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio diversarum culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Possunt præterea addere, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

4) In editionibus parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptior videatur.

IN ORDINEM UNCTIONIS INFIRMORUM EORUMQUE PASTORALIS CURÆ

PRÆNOTANDA

IV. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

38. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum qui huic Ritualis Romani titulo congruat, accommodatum singularum regionum necessitatibus, ut […] in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcopalium erit:

a) Aptationes definire, de quibus in art. 39 Constitutionis de sacra Liturgia, actis ab Apostolica Sede recognitis.

b) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit; ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

c) Quædam propria Ritualium particularium circa infirmos iam exstantium elementa, si quæ habentur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi queant, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

d) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenii culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Præterea addere possunt, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

e) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, si casus fert, aptare et complere ad participationem fidelium consciam et actuosam reddendam, actis ab Apostolica Sede recognitis.

f) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur.

39. Quando Rituale Romanum Baptismi plures exhibet formulas ad libitum, Ritualia particularia possunt alias formulas eiusdem generis adicere, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM PÆNITENTIÆ

PRÆNOTANDA

VI. De aptationibus Ritus ad varias regiones et adiuncta

De aptationibus quas Conferentiæ Episcopales facere possunt

38. Conferentiis Episcopalibus competit, in Ritualibus particularibus apparandis, hunc Ordinem Pænitentiæ accommodare singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede confirmatis vel recognitis, in regionibus ad quas pertinent, adhibeantur. Qua in re Conferentiarum Episcopalium erit:

a. Normas circa disciplinam sacramenti Pænitentiæ statuere, in iis præsertim quæ ad ministerium sacerdotum et reservationem peccatorum spectant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

b. Normas pressius determinare quoad locum aptum ad ordinariam sacramenti Pænitentiæ celebrationem et quoad signa pænitentiæ a fidelibus exhibenda in absolutione generali (cf. Supra n. 35), actis ab Apostolica Sede recognitis.

c. Versiones textuum parare, quæ uniuscuiusque populi indoli et sermoni vere sint accommodatæ, atque eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Itemque novos textus componere pro precibus sive fidelium sive ministri, formula sacramentali integre servata, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN DE SACRA COMMUNIONE ET DE CULTU MYSTERII EUCHARISTICI EXTRA MISSAM

PRÆNOTANDA GENERALIA

IV. DE IIS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

12. Conferentiis Episcopalibus competit, in Ritualibus particularibus, ad normam Constitutionis de sacra Liturgia (n. 63b), hunc Ritualis Romani titulum accommodare singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re Conferentiarum Episcopalium erit:

a) sedulo et prudenter considerare quænam elementa, si quæ habeantur, ex traditionibus populorum retineri aut admitti possint, dummodo cum spiritu sacræ Liturgiæ componi queant; ideoque aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

b) versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Alios textus, præsertim pro cantu, parare et approbare ad normam iuris.

IN DE BENEDICTIONIBUS

PRAENOTANDA GENERALIA

V. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

39. Conferentiis Episcoporum competit, vi Constitutionis de Sacra Liturgia,34 Rituale particulare exarare quod huic titulo Ritualis Romani respondeat, singularum tamen regionum necessitatibus accommodatum ut, actis ab Apostolica Sede recognitis vel confirmatis,35 in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcoporum erit:

a) Aptationes definire, iuxta principia in hoc libro statuta rituum tamen structura propria servata atque eas, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

b) Sedulo ac prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit, ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimentur, proponere et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.36

c) Proprias autem Ritualium particularium iam exstantium benedictiones si quæ habentur, vel antiqui Ritualis Romani et quæ adhuc in usu sint, retinere, dummodo cum mente Constitutionis de Sacra Liturgia, et principiis in hoc titulo expositis ac necessitatibus hodiernis componi queant; vel ea aptare et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

d) In variis benedictionum Ordinibus, præsertim quando plures formulæ ad libitum eligendæ exhibentur, alias etiam formulas eiusdem generis præter eas quæ in Rituali Romano inveniuntur, adicere et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

e) Prænotanda, sive generalia sive particularia uniuscuiusque Ordinis, quæ in hoc libro habentur, non solum integre vertere, sed, si casus ferat, complere, actis ab Apostolica Sede debite recognitis, ita ut ministri significationem rituum plenius intellegant ac fidelium participatio conscia et actuosa reddatur.

f) Illas partes complere quæ in libro desiderantur, ut v. gr. alias lectiones præbere, quæ utiles esse possunt; cantus aptiores indicare.

g) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio diversarum culturarum accommodentur, necnon eas approbare et ad confirmationem Apostolicæ Sedis præbere.

h) In editionibus libri materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptior videatur, partes libri separatim edere, præcipuis prænotandis semper præmissis, actis ab Apostolica Sede confirmatis.

IN DE EXORCISMIS ET SUPPLICATIONIBUS QUIBUSDAM

PRAENOTANDA

VI. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

37. Conferentiarum Episcoporum est:

a) Versiones textuum parare integras et amussim fideles textui originali authentico apparare, approbare et confirmationi Apostolicæ Sedis præbere.

b) Signa et gestus ipsius ritus, si hoc necessarium vel utile iudicatur, attenta cultura et genio ipsius populi, de consensu Sanctæ Sedis aptare, et actis recognitis in hunc Ritualis titulum introducere.

IN MARTYROLOGIUM ROMANUM

PRAENOTANDA

V. DE PROPRIIS MARTYROLOGII

38. Unicuique diœcesi, nationi vel familiæ religiosæ exarare licet Proprium Martyrologii seu Appendicem Martyrologii, in qua Sancti et Beati enuntientur in Calendario Proprio inscripti, qui a Martyrologio Romano absint vel diverso die celebrentur vel alio gradu celebrationis peragantur vel quorum elogium opportune aliquantulum amplificare visum est. Huiusmodi Proprium ad Congregationem de Cultu Divno et Disciplina Sacramentorum transmittatur ad recognitionem et […] confirmationem obtinendam.

VI. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

41. Convenit ut in Martyrologio edendo elogia cuiusvis diei, quæ totius nationis vel dicionis ex concessione Sanctæ Sedis censenda sunt propria, primo loco ponantur post elogia, quæ ad celebrationes pertinent in Calendario Generali inscriptas, et eisdem imprimantur typis. Illa vero elogia, quæ regionis vel diœcesis sunt propria, in Appendice particulari locum semper habeant. Textus autem cuiuscumque editionis Conferentiæ Episcoporum ad normam iuris approbandus est et Sedi Apostolicæ […] præbendus ad confirmationem obtinendam. Quod valet, mutatis mutandis, pro quavis familia religiosa.

* * *

Praesens decretum generale exsecutivum, de mandato Summi Pontificis Francisci a Congregatione de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum paratum, ipse Summus Pontifex approbavit et publici iuris fieri iussit.

Contrariis quibuslibet minime obstantibus.

Ex aedibus Congregationis de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, die 22 mensis octobris 2021, in memoria sancti Ioannis Pauli II, papae.

X Arturus Roche

Praefectus

X Victorius Franciscus Viola, O.F.M.

Archiepiscopus a Secretis

__________________

[1] Franciscus, Litterae Apostolicae Motu Proprio datae Magnum Principium quibus nonnulla in can. 838 Codicis Iuris Canonici immutantur: AAS 109 (2017) 967-970.

[2] Cf. Magnum Principium: AAS 109 (2017) 969: «Consequenter interpretari oportet sive art. 64 § 3 Constitutionis Apostolicae Pastor bonus sive alias leges, praesertim in libris liturgicis contentas, circa eorum translationes».

[3] Cf. Decretum: Notitiae 19 (1983) 540-541.

[4] Cf. Conc. Oecum. Vat. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 63b: AAS 56 (1964) 117; Consilium ad exsequendam Constitutionem de sacra Liturgia, Declaratio circa interpretationes textuum liturgicorum «ad interim» paratas: Notitiae 5 (1969) 68; Sacra Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino, Epistola ad Praesides Conferentiarum Episcopalium de linguis vulgaribus in S. Liturgiam inducendis Decem iam annos, n. 3: Notitiae 12 (1976) 301-302.

[5] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 36 § 1; Codex Iuris Canonici, can. 838 § 2.

[6] Cf. Sacrosanctum Concilium, nn. 48 et 59; Conc. Oecum. Vat. II, Const. dogmatica de divina revelatione Dei Verbum, n. 8: AAS 58 (1966) 821; Sacra Congregatio Rituum, Instructio ad exsecutionem Constitutionis de sacra Liturgia recte ordinandam Inter Oecumenici, n. 6: AAS 56 (1964) 878.

[7] Cf. Secretaria Status, Decretum, die 13 maii 2005: AAS 97 (2005) 798-799.

[8] Pro editionibus textuum liturgicorum, aliquorum partium quoque tantum, ad usum non liturgicum (e.g. pro studio vel subsidiis) normae librorum editionem disponentes valent: Codex Iuris Canonici, can. 826 § 3.

[9] Cf. Paulus VI, Allocutio in aula Clementina habita iis qui operam dant liturgicis textibus in vulgares sermones convertendis, cum Romae conventum agerent, 10 novembris 1965: AAS 57 (1965) 968.

[10] Magnum Principium: AAS 109 (2017) 969.

[11] Ibid. 969.

[12] Ibid. 968-969.

[13] Ibid. 968.

[14] Cf. Conc. Oecum. Vat. II, Const. dogmatica de Ecclesia Lumen gentium, n. 23: AAS 57 (1965) 27; Codex Iuris Canonici, can. 333 § 2.

[15] Cf. Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, De liturgia romana et inculturatione. Instructio Quarta «ad exsecutionem Constitutionis Concilii Vaticani Secundi de Sacra Liturgia recte ordinandam» (ad Const. art. 37-40) Varietates legitimae, nn. 31-32: AAS 87 (1995) 300-301.

[16] Cf. Paulus VI, Litterae Apostolicae Motu Proprio datae. Normae universales de anno liturgico et novum Calendarium Romanum generale approbantur Mysterii paschalis: AAS 61 (1969) 222-226; Calendarium Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, Editio typica, 1969, Normae universales de Anno liturgico et de Calendario, nn. 48-55, pp. 17-19, et etiam Missale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum Ioannis Pauli PP. II cura recognitum, Editio typica tertia, Typis Vaticanis 2008, pp. 99-100; Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Instructio de Calendariis particularibus atque Officiorum et Missarum Propriis recognoscendis Calendaria particularia: AAS 62 (1970) 651-663.

[17] Cf. Varietates legitimae, n. 64.

[18] Cf. ibid., nn. 30, 65.

[19] Cf. ibid., nn. 65-69.

[20] Cf. ibid., n. 28; Decem iam annos, n. 1.

[21] E.g. lectiones biblicae, Psalmi, cantus, elementa Ordinarii Missae, praecipuae formulae diversorum Ordinum.

[22] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1; Missale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, Ordo Lectionum Missae, Editio typica altera, Libreria Editrice Vaticana 1981, Praenotanda, n. 111; cf. Institutio generalis Missalis Romani, n. 391.

[23] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 24.

[24] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Instructio tertia ad Constitutionem de Sacra Liturgia recte exsequendam Liturgicae instaurationes, n. 2: AAS 62 (1970) 695-696; Varietates legitimae, nn. 23, 28, 53; Institutio generalis Missalis Romani, n. 391.

[25] Cf. Sacrosanctum Concilium 36 § 3; Decem iam annos, n. 1.

[26] Cf. Pontificia Commissio Decretis Concilii Vaticani II interpretandis, Responsa ad proposita dubia I. De Conferentiis Episcopalibus: AAS 60 (1968) 361-362; Ioannes Paulus II, Litterae Apostolicae Motu Proprio datae de theologica et iuridica natura Conferentiarum Episcoporum Apostolos suos, n. 15: AAS 90 (1998) 651.

[27] Cf. Inter Oecumenici, n. 40b.

[28] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 44.

[29] Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968.

[30] Institutio generalis Missalis Romani, n. 392.

[31] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Litterae circulares de normis servandis quoad libros liturgicos in vulgus edendos, illorum translatione in linguas hodiernas peracta Dum toto terrarum, n. 3: AAS 66 (1974) 99.

[32] Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968.

[33] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 22 § 3; Liturgicae instaurationes, n. 3a.

[34] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Litterae circulares ad Conferentiarum Episcopalium Praesides de Precibus eucharisticis Eucharistiae participationem: AAS 65 (1973) 340-347.

[35] Textus formularum sacramentorum, verbatim translatus, ad Congregationem de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum praebetur. Quod nominatim ad sermones minus notos pertinet, significatio cuiusque verbi textus vulgaris reddatur una e linguis notioribus, uti sunt: Gallica, Anglica, Italica, Lusitana, Hispanica, Germanica, una cum relatione in qua afferendae sunt rationes ad linguam et theologiam pertinentes quae optiones illas suaserunt; post “nihil obstat” Congregationis pro Doctrina Fidei, eae formulae a Summo Pontifice approbantur (cf. Dum toto terrarum, nn. 1-3; Decem iam annos, n. 5).

[36] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, De unica interpretatione populari textuum liturgicorum: Notitiae 6 (1970) 84-85; De unica interpretatione populari textuum liturgicorum: Notitiae 9 (1973) 70-71.

[37] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, De unica interpretatione populari textuum liturgicorum: Notitiae 6 (1970) 84-85.

[38] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1; Ordo lectionum Missae, Praenotanda, n. 111.

[39] E.g. pro Lectionario Missae cf. Ordo lectionum Missae, Praenotanda, nn. 111-125, et “Lectiones biblicae pro celebrationibus post annum 1981 in Calendarium Romanum Generale insertis Ordini lectionum Missae adiciendae”: Notitiae 51 (2015) 349-360; pro Liturgia Horarum cf. Institutio generalis de Liturgia Horarum, nn. 121-125, 136-158, et Notitiae 7 (1971) 393-408; 12 (1976) 238-248; 324-333; 378-388; pro Pontificali et Rituali quisque Ordo indicat Textus varios.

[40] Cf. Sacrosanctum Concilium, nn. 36 § 4 et 63; Codex Iuris Canonici, can. 455 § 2.

[41] Cf. Institutio generalis Missalis Romani, nn. 48, 74, 87; Institutio generalis de Liturgia Horarum, n. 178.

[42] Cf. Varietates legitimae, nn. 53-70.

[43] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 455 § 2.

[44] Cf. Inter Oecumenici, n. 29.

[45] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 826 § 2.

[46] Cf. Sacrosanctum Concilium, nn. 37-40; Varietates legitimae, n. 33.

[47] Cf. Varietates legitimae, nn. 28-30.

[48] E.g. de celebrationibus propriis in Calendario liturgico (cf. Normae universales de Anno liturgico et de Calendario, n. 49); de praxibus ritualibus quas Ordo Exsequiarum, Ordo celebrandi Matrimonium et Ordo Professionis Religiosae colligunt.

[49] E.g. de peculiaribus missis votivis vel pro aliqua necessitate; pro electione lectionum (Institutio generalis Missalis Romani, n. 362); pro ritibus benedictionis (Rituale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Ioannis Pauli II promulgatum, De Benedictionibus, Editio typica, Typis polyglottis Vaticanis 1984, Praenotanda generalia, n. 39d, p. 19).

[50] Cf. supra nota 35.

[51] Cf. Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968: «quaedam peculiaria verba perpendenda sunt etiam ex integra fide catholica, quia quaevis translatio textuum liturgicorum congruere debet cum sana doctrina».

[52] Cf. Martyrologium Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatum, Editio typica altera, Typis Vaticanis 2004, Praenotanda, n. 38, p. 20.

[53] Cf. Ordo Professionis Religiosae ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratus auctoritate Pauli PP. VI promulgatus, Editio typica, Typis Polyglottis Vaticanis 1975, Praenotanda, nn. 12-15, p. 10; Documentum III (Indications pour l’adaptation de l’«Ordo Professionis Religiosae»): Notitiae 6 (1970) 319-322.

[54] Cf. Normae universales de Anno liturgico et de Calendario, nn. 49 et 55.

[55] Haec res ordinatur ab Instructione Calendaria particularia (24 iunii 1970: cf. supra nota n. 16); etiam cf. Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Notificazione su alcuni aspetti dei lezionari ecclesiastici propri della «Liturgia Horarum» (27 iunii 2002): Notitiae 38 (2002) 555-568.

[56] Cf. Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Notificatio de cultu Beatorum (21 maii 1999) n. 8: Notitiae 35 (1999) 445.

[57] Impressio Proprii Missarum et Liturgiae Horarum ne titula ideo adhibeat “Missale proprium” vel “Liturgia Horarum propria”.

[01452-LA.01] [Testo originale: Latino]

Traduzione in lingua italiana

DECRETO

attuativo delle disposizioni del can. 838

del Codice di Diritto Canonico

PROEMIO

A seguito della promulgazione del Motu Proprio Magnum Principium del Sommo Pontefice Francesco, con il quale le norme dei §§ 2 e 3 del can. 838 del C.I.C. sono state mutate, occorre che sia corretto quanto di contrario è prescritto nelle Institutiones generales e nei Prænotanda dei libri liturgici, come in Istruzioni, Dichiarazioni, Notificazioni pubblicate da questo Dicastero secondo le norme dei §§ 2 e 3 del can. 838 del C.I.C. 1983.[1] Ciò vale soprattutto per l’Institutio generalis Missalis Romani dell’anno 2002 e 2008, per i Praenotanda delle seconde edizioni del De Ordinatione Episcopi, presbyterorum et diaconorum, dell’Ordo celebrandi Matrimonium e delle edizioni del De Exorcismis e del Martyrologium Romanum, ed in particolar modo delle Istruzioni Varietates legitimae e Liturgiam authenticam. Si deve anche tener conto che, secondo la lettera e la mente del nuovo can. 838, è da interpretare quanto è detto nei Decreti di promulgazione dei singoli libri liturgici ogni volta che si fa riferimento all’autorità o alla competenza giuridica delle Conferenze Episcopali e di questo Dicastero circa gli adattamenti e le traduzioni dei testi in lingua vernacola.[2]

Mossa dal predetto Motu Proprio, questa Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti ha ritenuto proprio dovere interpretare e, per quanto necessario, chiarire le leggi liturgiche che ha emanato su questa materia, in modo che essa “aiuti le Conferenze Episcopali ad espletare il loro compito e si adoperi per promuovere sempre di più la vita liturgica della Chiesa Latina”.

Pertanto secondo la mente del Motu Proprio, col presente Decreto, nella prima parte, si richiamano di nuovo, si interpretano e si emendano le norme, la disciplina, le procedure in materia di traduzione dei libri liturgici e del loro adattamento, in particolare quanto alle competenze della Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti e delle Conferenze Episcopali, salva la competenza della Congregazione per la Dottrina della Fede e le approvazioni riservate al Sommo Pontefice, mentre nella seconda parte si indicano alcune “variationes”, dopo quelle già pubblicate nell’anno 1983,[3] da introdurre nelle nuove edizioni dei libri liturgici.

I

NORME E PROCEDURE

1. I libri liturgici riformati con l’autorità dei santi Sommi Pontefici Paolo VI e Giovanni Paolo II, che ne hanno decretato la pubblicazione e l’obbligatorietà per il Rito Romano, sono destinati alla celebrazione liturgica. Essi contengono le letture bibliche, le preghiere della Chiesa, i canti da eseguire e altri testi. Appartengono ad essi anche le Institutiones generales e i Praenotanda,[4] che espongono la teologia, la spiritualità, la pastorale, la struttura e la disciplina di ogni celebrazione. Questi libri composti in lingua latina[5] veicolano la tradizione che, per ritus et preces, esprime la fede della Chiesa.[6] Perciò il loro contenuto non è patrimonio di un singolo o di un gruppo di fedeli, poiché manifesta la preghiera e la vita della Chiesa.

2. I libri liturgici del Rito Romano in lingua latina vengono promulgati in editio typica dalla Sede Apostolica, che ne detiene il diritto di proprietà (copyright).[7] Il “concordat cum originali” è attestato dalla Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti. Per le successive edizioni (aliae editiones necnon editiones emendatae vel auctae) vale lo stesso principio. Si possono usare fin dalla loro pubblicazione, compiuta normalmente dalla Tipografia Vaticana, diffusi dalla Libreria Editrice Vaticana.

3. Per stampare o ristampare detti libri latini per l’uso liturgico (editio typica vel iuxta typicam) si deve ottenere ogni volta la licenza dalla Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti. Per le editiones iuxta typicam gli editori dovranno inoltre stipulare un contratto con l’Amministrazione del Patrimonio della Sede Apostolica o, su suo mandato, con la Libreria Editrice Vaticana. Analoghi permessi sono richiesti anche per la diffusione tramite internet di libri liturgici o di loro parti.[8]

4. Nel riformare i libri liturgici del Rito Romano, secondo la mente di quanto disposto dal Concilio Vaticano II, sono state tenute presenti sia la necessità della loro versione nelle lingue parlate sia il loro adattamento alla varietà culturale dei popoli, così come le problematiche inerenti a tale lavoro. A questo riguardo non bisogna dimenticare che:

a) le versioni dei testi liturgici, quali parte dei riti stessi, sono voce della Chiesa che celebra i divini misteri, e hanno il medesimo valore dei testi liturgici in lingua latina.[9] Pertanto devono tendere a divenire lingue “liturgiche” e, nonostante la loro varietà, mantenere sempre l’una e medesima voce della Chiesa, l’una e medesima “lex orandi”. Perciò le versioni dei libri liturgici non possono essere lasciate all’arbitrio dei singoli ma, affidate alla responsabilità dei Vescovi, devono essere approvate dalle loro Conferenze;

b) per il bene pastorale dei fedeli, oltre agli adattamenti già previsti nei libri liturgici, di competenza di chi presiede le celebrazioni, vi sono anche altri tipi di adattamenti, necessari o utili, lasciati alla decisione e approvazione delle Conferenze Episcopali.

5. “Secondo quanto espresso nella Costituzione Sacrosanctum Concilium, in particolare agli articoli 36 §§ 3-4, 40 e 63 e nella Lettera Apostolica Motu Proprio Sacram Liturgiam, n. IX”,[10] il Motu Proprio Magnum Principium ha modificato la normativa canonica in modo che “appaia meglio la competenza della Sede Apostolica circa le traduzioni dei libri liturgici e gli adattamenti più profondi, tra i quali possono annoverarsi anche eventuali nuovi testi da inserire in essi, stabiliti e approvati dalle Conferenze Episcopali”.[11] Di conseguenza anche “il diritto e l’onere delle Conferenze Episcopali” vengono chiariti, facilitando la fraterna “collaborazione tra la Sede Apostolica e le Conferenze Episcopali”[12] in ordine alla pubblicazione dei libri liturgici nelle lingue correnti.

6. Come conseguenza del Motu Proprio è necessaria una rinnovata interpretazione delle norme applicative emanate finora circa adattamenti e traduzioni per la liturgia. È da tenere tuttavia presente che “i criteri indicati sono stati e restano in linea generale utili e, per quanto è possibile, dovranno essere seguiti dalle Commissioni liturgiche come strumenti adatti”.[13]

7. Sono qui raccolte le linee guida e le prescrizioni concernenti le competenze sia delle Conferenze Episcopali sia della Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti. Gli atti della recognitio e della confirmatio, descritti nei numeri seguenti 43 e 45, sono necessari per dare completezza alle decisioni delle Conferenze Episcopali e manifestano la comunione che lega il Romano Pontefice con i Vescovi.[14]

RESPONSABILITÀ E COMPETENZE DELLE CONFERENZE EPISCOPALI

8. Alla luce del can. 838 §§ 2 e 3, spetta alla Conferenza Episcopale pubblicare i libri liturgici, tenendo presente che in essi vi sono traduzioni di testi originali latini e adattamenti già previsti negli stessi libri, che necessitano di confirmatio; vi può anche essere un adattamento più profondo (cf. SC n. 40) che invece non è indicato nei libri liturgici tipici e che perciò ha bisogno di recognitio. Sia per la confirmatio che per la recognitio la procedura di approvazione da parte della Conferenza Episcopale avverrà a norma del can. 455 § 2 del C.I.C.

La Conferenza Episcopale approva gli adattamenti dei libri liturgici a norma del diritto (cf. can. 838 § 2)

9. L’adattamento più profondo del Rito Romano (cf. SC n. 40), salvaguardandone sempre l’unità sostanziale attestata nei libri liturgici tipici, è motivato da istanze culturali (prassi rituali, simboli, gesti) e non da altre ragioni; si parla infatti di “inculturazione” del Rito Romano.[15] Si tratta cioè di esprimere ritualmente, attraverso tipologia di gesti e simboli, il medesimo contenuto espresso da gesti e simboli tradizionali del Rito Romano. Vi sono anche altri casi di adattamento, come i Calendari particolari[16] o testi peculiari suggeriti da esigenze pastorali.

10. La Conferenza Episcopale valuta gli eventuali adattamenti da apportare non indicati nella editio typica, compresa la formulazione di nuovi testi, e li approva.[17] Il processo di studio è affidato alla Commissione Episcopale per la Liturgia che, di concerto con la Commissione Episcopale per la Dottrina della Fede, potrà avvalersi della collaborazione di esperti.[18] Quindi il Presidente della Conferenza Episcopale trasmette gli atti delle decisioni dei Vescovi alla Sede Apostolica per la debita recognitio, con una relazione esplicativa delle scelte compiute e dell’iter seguito alla luce delle disposizioni vigenti.[19]

11. Eventuali adattamenti riguardanti una o più zone di un Paese, necessitano comunque dell’approvazione della Conferenza Episcopale. Ciò permette una valutazione più ampia e lungimirante di scelte particolari.

12. Gli adattamenti più profondi, dopo la recognitio, fanno parte dei libri liturgici di una data Conferenza Episcopale, e vanno stampati con una indicazione tipografica che li connoti come particolarità proprie. Non possono pertanto essere adottati nei libri di un’altra Conferenza Episcopale, senza che questa li approvi a sua volta e chieda la recognitio della Sede Apostolica.

La Conferenza Episcopale prepara le versioni dei libri liturgici nelle lingue correnti e le approva, chiedendo la conferma prima della pubblicazione (cf. can. 838 § 3)

- La lingua

13. La preparazione della versione dei libri liturgici suppone un quadro valutativo che tenga anzitutto conto della lingua,[20] delle sue prerogative e della sua diffusione, avendo uno sguardo rivolto al futuro prossimo del suo uso, a partire dal suo apprendimento da parte delle giovani generazioni. L’adozione nella liturgia di lingue vernacole deve tener conto, tra l’altro, che il criterio fondamentale è la partecipazione del popolo alle celebrazioni liturgiche e non convenienze di altro tipo, come risvolti socio-identitari.

14. Spetta alla Conferenza Episcopale decidere quale lingua o lingue adottare nella liturgia per l’ambito di sua competenza, valutando se e come sia percorribile il processo di versione di tutti o di alcuni libri liturgici tipici, dell’intero libro o soltanto di quelle parti di esso, più direttamente necessarie o utili a favorire la partecipazione del popolo alla liturgia. [21]

15. Una condizione basilare previa è l’esistenza della versione della Bibbia in una data lingua, approvata dalla Conferenza Episcopale.[22] I testi della Sacra Scrittura sono infatti la fonte primaria e ineludibile della liturgia,[23] indispensabile per la formazione di una lingua liturgica.[24]

16. La decisione della Conferenza Episcopale circa l’adozione e l’estensione di una data lingua nella liturgia, viene trasmessa alla Sede Apostolica per la debita confirmatio,[25] senza la quale non conviene cominciare a intraprendere il lavoro di traduzione.

- Il processo di traduzione

17. L’esperienza degli anni recenti ha insegnato che l’opera di traduzione dei testi biblici e liturgici è un lavoro complesso. Poiché la grave responsabilità in questa materia è propria dei Vescovi, la Conferenza Episcopale deve farsene carico direttamente,[26] avvalendosi della necessaria collaborazione di persone idonee, compresi esperti formati nella traduzione del latino liturgico e con l’ausilio di mezzi adatti,[27] tra cui la preparazione di una ratio translationis e di un dizionario per le espressioni liturgiche non bibliche.

18. Un ruolo decisivo è svolto dalla Commissione Episcopale per la Liturgia.[28] I Vescovi, che sono responsabili delle decisioni, si avvalgano di un gruppo stabile di esperti per assicurare la continuità del lavoro. Al fine di garantire in una data lingua la corretta e integra espressione della fede della Chiesa cattolica, trasmessa secondo il suo insegnamento e il vocabolario adeguato, è evidente la necessità del parere della Commissione Episcopale per la Dottrina della Fede. Le decisioni finali competono alla Conferenza Episcopale, organismo che consente a tutti i Vescovi, aventi diritto di voto, di condividere il loro compito di maestri del popolo di Dio, essendo la preghiera liturgica la più chiara manifestazione di ciò che la Chiesa crede ed è tenuta a credere.

19. Infatti, “fine delle traduzioni dei testi liturgici e dei testi biblici, per la liturgia della parola, è annunciare ai fedeli la parola di salvezza in obbedienza alla fede ed esprimere la preghiera della Chiesa al Signore. A tale scopo bisogna fedelmente comunicare ad un determinato popolo, tramite la sua propria lingua, ciò che la Chiesa ha inteso comunicare ad un altro per mezzo della lingua latina. Sebbene la fedeltà non sempre possa essere giudicata da parole singole ma debba esserlo nel contesto di tutto l’atto della comunicazione e secondo il proprio genere letterario, tuttavia alcuni termini peculiari vanno considerati anche nel contesto dell’integra fede cattolica, poiché ogni traduzione dei testi liturgici deve essere congruente con la sana dottrina”.[29]

20. Il can. 838, § 3 chiede alle Conferenze Episcopali di “preparare fedelmente le versioni dei libri liturgici nelle lingue correnti”. L’avverbio fedelmente comporta una triplice fedeltà: anzitutto al testo originale, quindi alla lingua peculiare in cui si traduce e infine alla comprensibilità del testo da parte dei destinatari introdotti nel vocabolario della rivelazione biblica e della tradizione liturgica.

21. Fedeltà anzitutto al testo originale, ossia in lingua latina, presente nei libri liturgici tipici del Rito Romano. Resta inteso che, trattandosi di traduzione, il testo latino funge sempre da riferimento in caso di dubbio circa il senso corretto. Non si può escludere, in seconda battuta, che come ausilio interpretativo ci si possa riferire anche alla versione dei testi liturgici in una lingua maggiormente diffusa già confermata dalla Sede Apostolica.

22. Fedeltà poi alla lingua in cui avviene la traduzione, dal momento che ogni lingua presenta peculiarità proprie. La diligenza della traduzione consiste nel coniugare il rispetto del carattere proprio di ciascuna lingua con il rendere “pienamente e fedelmente il senso del testo originale latino”.[30]

23. Fedeltà infine alla comprensibilità e alle “necessità spirituali”[31] da parte dei destinatari, tenendo conto che “il testo liturgico, in quanto segno rituale, è mezzo di comunicazione orale”.[32] Il lavoro di traduzione esige tra l’altro attenzione ai diversi generi letterari (orazioni presidenziali, acclamazioni, canti, monizioni, ecc.) come al fatto che vi sono testi destinati alla proclamazione, all’ascolto, ad essere proferiti coralmente. Resta inteso, che il linguaggio liturgico – termini, elementi, segni – ha bisogno nella catechesi di essere spiegato alla luce della Sacra Scrittura e della tradizione cristiana.

24. La traduzione riguarda l’intero libro, compreso i documenti quali Constitutiones Apostolicae, Institutiones, Praenotanda. Se vi sono motivi che possono consigliare di procedere per parti, specie in rapporto al Messale, col suo Lezionario, e alla Liturgia delle Ore, occorre aver presente la coerenza interna del libro e i medesimi criteri seguiti nella traduzione di vocaboli e della terminologia rubricale.

25. Particolare cura merita la traduzione di testi liturgici di maggiore rilevanza. Sono testi rilevanti, secondo il principio “lex orandi – lex credendi”, l’Ordo Missae,[33] e in particolare le Preghiere eucaristiche,[34] la formula della Professione di fede, la Oratio dominica. Anche le risposte dei fedeli e le acclamazioni comuni, spesso ispirate a testi della Sacra Scrittura, sono espressioni che necessitano di accurata traduzione per favorire la loro stabilità nel tempo ed evitare continui cambiamenti. Le formule sacramentali sono approvate dal Santo Padre.[35]

26. Quando una lingua è parlata in diverse nazioni, è senza dubbio conveniente adottare una stessa versione soprattutto per i testi liturgici rilevanti.[36] L’auspicio, sempre ribadito in questi anni, è che le versioni dei testi liturgici in una stessa lingua siano preparate con la cooperazione delle Conferenze Episcopali interessate.

27. A tal fine giova avvalersi di Commissioni miste,[37] costituite cioè da Vescovi delegati dalle rispettive Conferenze Episcopali di appartenenza, che potranno avvalersi della collaborazione di esperti dei vari Paesi. Tali Commissioni sono istituite dai Presidenti delle Conferenze Episcopali, e lavorano secondo uno Statuto (composizione, competenze, funzionamento) concordato dalle medesime Conferenze Episcopali. La Sede Apostolica può fungere da mediazione super partes al fine di promuovere accordi e intese. I testi preparati da dette Commissioni, devono essere valutati e approvati dalle singole Conferenze Episcopali, e quindi trasmessi dai rispettivi Presidenti per la confirmatio alla Sede Apostolica.

- La redazione del libro liturgico e la sua approvazione

28. In un libro liturgico confluiscono le traduzioni di testi biblici, di testi eucologici, di canti, come altresì gli eventuali adattamenti previsti e non previsti nelle edizioni tipiche latine.

29. I testi biblici per uso liturgico, secondo le norme vigenti, sono attinti dalla traduzione della Sacra Scrittura debitamente approvata dalla Conferenza Episcopale.[38] Le pericopi bibliche e la loro disposizione nei Lezionari, compreso l’apparato che le accompagna, devono corrispondere all’ordinamento indicato nei libri tipici.[39]

30. La versione dei testi eucologici dev’essere debitamente approvata dalla Conferenza Episcopale secondo le modalità stabilite.[40]

31. I canti liturgici propri sono quelli indicati nei libri liturgici tipici. Altri canti, sempre che siano appropriati per testo, funzione liturgica, congruenza col giorno e col tempo, devono essere approvati dalla Conferenza Episcopale.[41]

32. Anche le scelte circa gli adattamenti di competenza della Conferenza Episcopale, previste nelle edizioni tipiche, devono essere debitamente approvate dalla medesima.[42]

33. Gli adattamenti non previsti nei libri liturgici, al termine del processo di valutazione, devono essere debitamente approvati dalla Conferenza dei Vescovi secondo le modalità stabilite.[43]

- La richiesta della “confirmatio” e della “recognitio” alla Sede Apostolica

34. La traduzione di un libro liturgico, approvata dalla Conferenza Episcopale, è inviata per la confirmatio alla Sede Apostolica con lettera firmata dal Presidente e dal Segretario della Conferenza Episcopale, accompagnata dagli atti relativi alla votazione, unitamente a due copie del testo, cui allegare anche il formato elettronico, e una relazione circa il lavoro compiuto e le scelte fatte.[44] La medesima norma, alla luce degli Statuti delle singole Conferenze Episcopali, vale anche per la traduzione di nuovi testi da inserire in un libro liturgico.

35. Ogniqualvolta la Conferenza Episcopale ritenga utile apportare variazioni o correzioni nel libro liturgico, come pure di fare una revisione di esso per una nuova edizione, è necessario seguire la procedura descritta nel numero precedente.

36. La medesima procedura vale per la richiesta di recognitio.

- La pubblicazione del libro liturgico

37. Ottenuta la confirmatio e la recognitio della Sede Apostolica, il libro liturgico viene promulgato con decreto firmato dal Presidente e dal Segretario della Conferenza Episcopale. Ciò vale anche nel caso di un libro liturgico tradotto in una lingua di una sola zona del Paese.

38. La stampa del libro liturgico deve riprodurre, nelle pagine iniziali, i decreti nella lingua di promulgazione da parte della Sede Apostolica e della Conferenza Episcopale, come il “concordat cum originali” del Presidente della Commissione Episcopale per la Liturgia o, dove non esistente, del Presidente della medesima Conferenza, e l’imprimatur a norma del diritto.[45]

39. La ristampa del libro liturgico recepirà eventuali aggiornamenti di testi e variazioni che abbiano già avuto in precedenza la debita confirmatio o recognitio della Sede Apostolica; di tali atti si farà menzione all’inizio del libro.

40. Il copyright di libri e testi liturgici in lingua corrente è detenuto dalla Conferenza dei Vescovi. Nel caso di adozione degli stessi testi da parte di un’altra Conferenza Episcopale, i diritti saranno regolati con scrittura tra le Conferenze Episcopali interessate.

RESPONSABILITÀ E COMPETENZA DELLA CONGREGAZIONE PER IL CULTO DIVINO E LA DISCIPLINA DEI SACRAMENTI

41. Alla luce del can. 838 §§ 2 e 3, in vista dell’edizione dei libri liturgici nelle lingue vernacole compete alla Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti rivedere (recognoscere) gli adattamenti, approvati a norma del diritto dalla Conferenza Episcopale, e confermare (confirmare) le versioni dei testi, debitamente approvate dalle Conferenze Episcopali.

- La “recognitio”

42. Il processo concernente gli adattamenti non contemplati nei libri liturgici tipici necessita, dopo l’approvazione di essi da parte della Conferenza Episcopale, della recognitio della Sede Apostolica, concessa con decreto della Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti. Trattandosi di elementi rituali e di testi peculiari, la recognitio suppone la loro congruità con il Rito Romano, al fine di salvaguardarne la sostanziale unità, e insieme la conformità con la fede cattolica.[46]

43. La recognitio consiste pertanto in una revisione compiuta dalla Sede Apostolica di quanto approvato dalla Conferenza Episcopale per il suo territorio, e della legittimità dell’iter seguito, tenendo conto dei motivi dettati dalla cultura,[47] dalla tradizione di un Paese[48] e dalle necessità pastorali.[49]

44. Quanto agli adattamenti “ad interim” o “ad experimentum”, considerando gli aspetti positivi e negativi appresi dall’esperienza, la Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti avrà cura che siano rispettati i tempi, i criteri e la valutazione di essi, in modo da giungere a una loro definizione stabile.

- La “confirmatio”

45. La “confirmatio” consiste nella ratifica data dalla Sede Apostolica alla traduzione dei testi biblici e liturgici, dopo aver constatato la legittimità della procedura di approvazione seguita dalle Conferenze Episcopali per i diversi aspetti implicati, ossia l’adozione ed estensione di una data lingua nella liturgia, i criteri di traduzione, l’integrità dei testi rispetto ai libri liturgici tipici, la corrispondenza ad essi, gli adempimenti delle scelte già indicate nei libri liturgici che spettano alle Conferenze Episcopali.

46. Quanto ai Lezionari, la confirmatio consiste nel verificare che le pericopi bibliche e il loro apparato corrispondano agli ordinamenti dei libri liturgici tipici del Rito Romano.

47. Quanto alla traduzione delle formule sacramentali, secondo la normativa vigente, la confirmatio è concessa dopo l’approvazione del Santo Padre.[50]

48. In caso di lacune nella traduzione come della necessità di chiarimenti circa testi rilevanti (cf. sopra n. 25) e particolari formule liturgiche, quali ad es. le preghiere di ordinazione, di dedicazione, di consacrazione, le formule di esorcismo, i saluti del sacerdote e le risposte dei fedeli, le acclamazioni ispirate alla Sacra Scrittura e alcuni termini peculiari da comprendere nella fede della Chiesa,[51] la Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti dialoga con la Conferenza Episcopale al fine di maturare una soluzione alla luce delle rispettive competenze.

49. Quando si tratta di traduzioni in una lingua comune a diverse Conferenze Episcopali, la Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti dialoga con le stesse Conferenze al fine di ottenere una soluzione concordata, almeno per le formule sacramentali, le risposte dei fedeli e i testi dottrinalmente e pastoralmente rilevanti.

PROPRI DI DIOCESI E FAMIGLIE RELIGIOSE

50. Sebbene il can. 838 non riguardi i testi liturgici particolari di Diocesi e Famiglie Religiose, questa materia, connessa con i libri liturgici, richiede un adeguamento normativo. Nel merito:

a) hanno il Calendario particolare, il Proprio delle Messe e della Liturgia delle Ore, così come del Martirologio[52]: le Diocesi, gli Istituti di vita consacrata, le Società di vita apostolica e altri aventi diritto;

b) per le Famiglie Religiose è previsto inoltre l’adattamento dell’Ordo Professionis Religiosae[53] e di altre celebrazioni peculiari.

51. Le celebrazioni proprie si inseriscono armonicamente nel Calendario Romano generale. Il Calendario liturgico diocesano, tiene conto del Calendario nazionale e regionale. Tutti i Calendari particolari, composti dall’autorità competente, devono essere approvati dalla Sede Apostolica[54].

52. In analogia alla norma del can. 838 § 2, l’autorità competente (il Vescovo, il Superiore o la Superiora Generale) cura la redazione del Calendario particolare e del Proprio[55], e quindi li presenta, in lingua latina o in una lingua corrente, alla Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti per la recognitio, in quanto si tratta di testi nuovi; per i testi liturgici in onore di nuovi Beati si chiede almeno la colletta in latino[56].

Quanto ai testi biblici si adotti nel Proprio la versione della Sacra Scrittura debitamente approvata dalla Conferenza Episcopale.

Quanto agli altri testi liturgici, in particolare quelli eucologici, i criteri di composizione sono quelli che regolano gli odierni libri liturgici. Per l’estensione e la tipologia dei testi il modello, a seconda del grado celebrativo, è il Missale Romanum e la Liturgia Horarum.

La disposizione dei testi del Proprio, compreso il loro apparato, è modellata sulle edizioni dei libri liturgici tipici e pubblicati nelle lingue correnti dalle Conferenze Episcopali.

53. Dopo l’iter previsto per la revisione o composizione del Calendario particolare e del Proprio, l’autorità competente ne domanda la recognitio alla Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti.

Alla domanda devono essere allegati i testi da approvare, presentati in duplice copia e in formato elettronico, con una breve relazione dettagliata sul lavoro compiuto, compresi i motivi di variazione o iscrizione di celebrazioni, alla luce dell’ultimo Calendario e Proprio approvato e della normativa vigente.

54. I testi del Proprio, in latino o in altra lingua, ottenuta la recognitio con decreto della Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti sono da ritenere tipici; le loro versioni in altre lingue sono presentate dall’autorità competente alla medesima Congregazione per la confirmatio, accompagnate da una breve relazione.

55. Il Proprio delle Messe e della Liturgia delle Ore delle Diocesi e degli altri aventi diritto non costituisce un libro liturgico a sé, poiché si aggiunge al Messale Romano e alla Liturgia delle Ore, da cui dipende per l’ordinario e i Comuni.[57]

II

VARIATIONES *

* Litteris rubris indicantur verba seu partes in libros liturgicos noviter inducta.

Uncis quadris cum punctis rubris […] significantur verba seu phrases, quae e textibus librorum liturgicorum posthac omittenda sunt.

Punctis rubris sine uncis quadris … significantur textus, qui in libris liturgicis manent immutati.

Notae in calce ad textus librorum liturgicorum servantur nisi aliter notetur vel in ipsis quaedam adiungenda vel delenda vel mutanda indicentur.

Novae notae in calce adducendae, donec aliter provideatur, indicantur numero notae praecedentis addito “bis” vel “ter” etc.

In omnibus libris liturgicis, ubi in notis aliqua referentia fit ad numeros Institutionis generalis Missalis Romani, necesse est eos concordare cum hodierna editione.

IN MISSALE ROMANUM

IN INSTITUTIONEM GENERALEM MISSALIS ROMANI

Caput I

DE CELEBRATIONIS EUCHARISTICÆ MOMENTO ET DIGNITATE

25. Insuper in Missali suo loco aptationes quædam innuuntur quæ, iuxta Constitutionem de sacra Liturgia, respective competunt aut Episcopo diœcesano aut Conferentiæ Episcoporum35 (cf. etiam infra, nn. 387, 388-393).

CAPUT VI

DE IIS QUÆ AD MISSÆ CELEBRATIONEM REQUIRUNTUR

III. DE VASIS SACRIS

329. De iudicio Conferentiæ Episcoporum […] vasa sacra confici possunt etiam aliis ex materiis …

CAPUT IX

DE APTATIONIBUS QUÆ EPISCOPIS EORUMQUE CONFERENTIIS COMPETUNT

389. Ad Conferentias Episcoporum competit imprimis huius Missalis Romani editionem in probatis linguis vernaculis apparare atque approbare, ut, actis ab Apostolica Sede confirmatis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.149

Missale Romanum sive in textu latino sive in versionibus vernaculis legitime approbatis integre edendum est.

390. Conferentiarum Episcoporum est aptationes definire et […] in ipsum Missale introducere, quæ in hac Institutione generali et in Ordine Missæ indicantur, uti sunt:

- fidelium gestus et corporis habitus (cf. supra, n. 43);

- gestus venerationis erga altare et Evangeliarium (cf. supra, n. 273);

- […]

- lectiones e Sacra Scriptura peculiaribus in adiunctis desumendæ (cf. supra, n. 362)

391. Iisdem Conferentiis spectat versionibus textuum biblicorum qui in Missæ
celebratione adhibentur, peculiari cura attendere et approbare atque Lectionarium, ad normam Ordinis lectionum Missæ, a Sede Apostolica confirmatum edere. 149bis

_______________

Nota 149bis: Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1; Missale Romanum, Ordo lectionum Missæ, editio typica altera 1981, Prænotanda, n. 111.

397. …

Nostris vero temporibus identitas et expressio unitaria huius Ritus invenitur in editionibus typicis librorum liturgicorum ex auctoritate Summi Pontificis promulgatis et in libris liturgicis illis respondentibus, a Conferentiis Episcoporum pro suis dicionibus probatis atque a Sede Apostolica confirmatis et, si casus fert, ad normam iuris recognitis.160

_______________

Nota 160: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 838 §§ 2 et 3.

IN ORDINEM LECTIONUM MISSÆ

PRÆNOTANDA

79. In Missis in quibus tres lectiones proponuntur, id est dominicis et sollemnitatibus, hae lectiones stricte adhibeantur. 105 […]

_______________

Nota 105: […] Cf. Institutio generalis Missalis Romani, n. 357.

Nota 106: delenda est […]

84. …

b) In sollemnitatibus calendariorum particularium tres lectiones proponantur, quarum prima e Vetere Testamento (tempore autem paschali ex Actibus Apostolorum vel Apocalypsi), altera vero ex Apostolo, tertia denique ex Evangelio […].

_______________

Nota 109: delenda est […]

111. Verbum Dei in coetu liturgico semper nuntiandum est vel e textibus Latinis a Sancta Sede paratis vel ex interpretationibus popularibus ad usum liturgicum a Conferentiis Episcopalibus probatis […]. 119

Pericoparum autem biblicarum versio textui latino pro usu liturgico, ex Nova Vulgata sumpto, conformis sit oportet.119bis In vertendis textibus Sacræ Scripturæ, servatis principiis sane exegesis atque exquisitæ rationis litteratorum, diligenter attendendum est ad usum liturgicum, ad postulata communicationis oralis, proclamationis et cantus, præsertim pro Psalmis et Canticis biblicis.

Optandum vero est ut etiam hæ versiones quandam uniformitatem et stabilitatem pedetentim acquirant ita ut, saltem in præcipuis textibus, habeatur unica translatio approbata a pluribus Conferentiis Episcoporum in nationibus quibus eadem lingua utitur.119ter

_______________

Nota 119: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1.

Nota 119bis: Cf. Ioannes Paulus II, Const. Ap. Scripturarum thesaurus, diei 25 aprilis 1979: Nova Vulgata Bibliorum Sacrorum, Typis Polyglottis Vaticanis 1979.

Nota 119ter: Conc. Vat. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 36.

112. Lectionarium Missæ ex integro, Praenotandis non praetermissis, transferendum est, in omnibus suis partibus. Si Conferentia Episcopalis quasdam accommodationes afferre necessarium opportunumque duxerit, hae post Apostolicae Sedis recognitionem inducantur. 120

Nota 120: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 838 § 2.

IN LIBROS PONTIFICALIS ROMANI

IN ORDINEM CONFIRMATIONIS

PRÆNOTANDA

17. Episcoporum Conferentia considerabit num, attentis locorum et rerum adiunctis necnon ingenio et traditionibus populorum, opportunum sit:

a. convenienter aptare formulas, quibus promissiones et professiones baptismales renoventur, sive ad ipsum textum in Ordine Baptismi occurrentem attendendo, sive ipsas formulas accommodando, quo aptius confirmandorum condicioni respondeant, actis ab Apostolica Sede recognitis;

b. alium modum inducere ad pacem per ministrum dandam post unctionem sive singulis sive omnibus simul confirmatis, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM DEDICATIONIS ECCLESIÆ ET ALTARIS

CAPUT VII

ORDO BENEDICTIONIS CALICIS ET PATENÆ

PRÆNOTANDA

3. Quilibet sacerdos calicem et patenam benedicere potest, dummodo secundum normas, quæ in Institutione generali Missalis Romani, nn. 328-332, indicantur, confecta sint.

IN LIBROS SEU TITULOS RITUALIS ROMANI

IN ORDINEM EXSEQUIARUM

PRÆNOTANDA

DE APTATIONIBUS CONFERENTIARUM EPISCOPALIUM CURA PARANDIS

21. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum, qui huic titulo Ritualis Romani respondeat, singularum tamen regionum necessitatibus accommodatum, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in aptatione, Conferentiarum Episcopalium erit:

1) Aptationes definire, intra limites in hoc titulo statutos.

2) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit, ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimentur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

3) Propria autem Ritualium particularium iam exstantium elementa, si quæ habeantur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi possint, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

4) Versiones textuum parare, ita ut ingenio variarum linguarum culturarumque vere sint accommodatæ, et eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis, additis, quotiescumque opportunum fuerit, melodiis cantui aptis.

5) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, aptare atque complere, ita ut ministri significationem rituum plene intellegant et effectu compleant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

6) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur ita, tamen, ut de materia, quæ in hac editione typica continetur, nihil omittatur.

Si quæ vero rubricas vel textus adicere opportunum videatur, congruo signo vel charactere typographico distinguantur a rubricis et textibus Ritualis Romani.

22. In parandis Ritualibus particularibus de exsequiis, Conferentiarum Episcopalium erit, actis ab Apostolica Sede confirmatis (cf. supra n. 21, 6) vel recognitis (cf. supra n. 21, 3 et 5):

IN ORDINEM BAPTISMI PARVULORUM

DE INITIATIONE CHRISTIANA

PRÆNOTANDA GENERALIA

IV. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

30. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum, qui huic Ritualis Romani titulo respondeat, accommodatum singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcopalium erit:

1) Aptationes definire, de quibus in art. 39 Constitutionis de sacra Liturgia, actis ab Apostolica Sede recognitis.

2) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit; ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

3) Propria autem Ritualium particularium iam exstantium elementa, si quæ habentur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi queant, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

4) Versiones textuum parare, ita ut ingenio variarum linguarum atque culturarum vere sint accommodatæ, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Addere possunt, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

5) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, aptare et complere, ita ut ministri significationem rituum plene intellegant et effectu compleant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

6) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur.

31. Attentis præsertim normis in nn. 37-40 et 65 Constitutionis de sacra Liturgia, in terris Missionum, Conferentiarum Episcopalium est iudicare an elementa initiationis, quæ apud aliquos populos in usu esse reperiuntur, ritui Baptismatis christiani accommodari possint, et decernere an sint in eo admittenda, actis ab Apostolica Sede recognitis.

32. Quando Rituale Romanum Baptismi plures exhibet formulas ad libitum, Ritualia particularia possunt alias formulas eiusdem generis adicere, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM INITIATIONIS CHRISTIANÆ ADULTORUM

PRÆNOTANDA

IV. De aptationibus, quas Conferentiæ Episcopales, hoc Rituali Romano utentes, facere possunt

64. Præter aptationes in Prænotandis generalibus (nn. 30-33) prævisas, Ordo initiationis adultorum alias accommodationes a Conferentiis Episcopalibus definiendas admittit, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM CELEBRANDI MATRIMONIUM

Prænotanda

IV. De aptationibus Conferentiarum Episcoporum cura parandis

40. Qua de re, Conferentiarum Episcoporum erit:

1) Aptationes definire, de quibus infra (nn. 41-44), actis ab Apostolica Sede recognitis.

2) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur inde a n. 36 et sequentibus (De ritu adhibendo), si casus fert, aptare et complere ad participationem fidelium consciam et actuosam reddendam, actis ab Apostolica Sede recognitis.

3) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio diversarum culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Possunt præterea addere, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

4) In editionibus parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptior videatur.

IN ORDINEM UNCTIONIS INFIRMORUM EORUMQUE PASTORALIS CURÆ

PRÆNOTANDA

IV. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

38. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum qui huic Ritualis Romani titulo congruat, accommodatum singularum regionum necessitatibus, ut […] in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcopalium erit:

a) Aptationes definire, de quibus in art. 39 Constitutionis de sacra Liturgia, actis ab Apostolica Sede recognitis.

b) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit; ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

c) Quædam propria Ritualium particularium circa infirmos iam exstantium elementa, si quæ habentur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi queant, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

d) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenii culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Præterea addere possunt, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

e) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, si casus fert, aptare et complere ad participationem fidelium consciam et actuosam reddendam, actis ab Apostolica Sede recognitis.

f) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur.

39. Quando Rituale Romanum Baptismi plures exhibet formulas ad libitum, Ritualia particularia possunt alias formulas eiusdem generis adicere, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM PÆNITENTIÆ

PRÆNOTANDA

VI. De aptationibus Ritus ad varias regiones et adiuncta

De aptationibus quas Conferentiæ Episcopales facere possunt

38. Conferentiis Episcopalibus competit, in Ritualibus particularibus apparandis, hunc Ordinem Pænitentiæ accommodare singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede confirmatis vel recognitis, in regionibus ad quas pertinent, adhibeantur. Qua in re Conferentiarum Episcopalium erit:

a. Normas circa disciplinam sacramenti Pænitentiæ statuere, in iis præsertim quæ ad ministerium sacerdotum et reservationem peccatorum spectant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

b. Normas pressius determinare quoad locum aptum ad ordinariam sacramenti Pænitentiæ celebrationem et quoad signa pænitentiæ a fidelibus exhibenda in absolutione generali (cf. Supra n. 35), actis ab Apostolica Sede recognitis.

c. Versiones textuum parare, quæ uniuscuiusque populi indoli et sermoni vere sint accommodatæ, atque eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Itemque novos textus componere pro precibus sive fidelium sive ministri, formula sacramentali integre servata, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN DE SACRA COMMUNIONE ET DE CULTU MYSTERII EUCHARISTICI EXTRA MISSAM

PRÆNOTANDA GENERALIA

IV. DE IIS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

12. Conferentiis Episcopalibus competit, in Ritualibus particularibus, ad normam Constitutionis de sacra Liturgia (n. 63b), hunc Ritualis Romani titulum accommodare singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re Conferentiarum Episcopalium erit:

a) sedulo et prudenter considerare quænam elementa, si quæ habeantur, ex traditionibus populorum retineri aut admitti possint, dummodo cum spiritu sacræ Liturgiæ componi queant; ideoque aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

b) versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Alios textus, præsertim pro cantu, parare et approbare ad normam iuris.

IN DE BENEDICTIONIBUS

PRAENOTANDA GENERALIA

V. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

39. Conferentiis Episcoporum competit, vi Constitutionis de Sacra Liturgia,34 Rituale particulare exarare quod huic titulo Ritualis Romani respondeat, singularum tamen regionum necessitatibus accommodatum ut, actis ab Apostolica Sede recognitis vel confirmatis,35 in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcoporum erit:

a) Aptationes definire, iuxta principia in hoc libro statuta rituum tamen structura propria servata atque eas, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

b) Sedulo ac prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit, ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimentur, proponere et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.36

c) Proprias autem Ritualium particularium iam exstantium benedictiones si quæ habentur, vel antiqui Ritualis Romani et quæ adhuc in usu sint, retinere, dummodo cum mente Constitutionis de Sacra Liturgia, et principiis in hoc titulo expositis ac necessitatibus hodiernis componi queant; vel ea aptare et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

d) In variis benedictionum Ordinibus, præsertim quando plures formulæ ad libitum eligendæ exhibentur, alias etiam formulas eiusdem generis præter eas quæ in Rituali Romano inveniuntur, adicere et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

e) Prænotanda, sive generalia sive particularia uniuscuiusque Ordinis, quæ in hoc libro habentur, non solum integre vertere, sed, si casus ferat, complere, actis ab Apostolica Sede debite recognitis, ita ut ministri significationem rituum plenius intellegant ac fidelium participatio conscia et actuosa reddatur.

f) Illas partes complere quæ in libro desiderantur, ut v. gr. alias lectiones præbere, quæ utiles esse possunt; cantus aptiores indicare.

g) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio diversarum culturarum accommodentur, necnon eas approbare et ad confirmationem Apostolicæ Sedis præbere.

h) In editionibus libri materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptior videatur, partes libri separatim edere, præcipuis prænotandis semper præmissis, actis ab Apostolica Sede confirmatis.

IN DE EXORCISMIS ET SUPPLICATIONIBUS QUIBUSDAM

PRAENOTANDA

VI. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

37. Conferentiarum Episcoporum est:

c) Versiones textuum parare integras et amussim fideles textui originali authentico apparare, approbare et confirmationi Apostolicæ Sedis præbere.

d) Signa et gestus ipsius ritus, si hoc necessarium vel utile iudicatur, attenta cultura et genio ipsius populi, de consensu Sanctæ Sedis aptare, et actis recognitis in hunc Ritualis titulum introducere.

IN MARTYROLOGIUM ROMANUM

PRAENOTANDA

V. DE PROPRIIS MARTYROLOGII

38. Unicuique diœcesi, nationi vel familiæ religiosæ exarare licet Proprium Martyrologii seu Appendicem Martyrologii, in qua Sancti et Beati enuntientur in Calendario Proprio inscripti, qui a Martyrologio Romano absint vel diverso die celebrentur vel alio gradu celebrationis peragantur vel quorum elogium opportune aliquantulum amplificare visum est. Huiusmodi Proprium ad Congregationem de Cultu Divno et Disciplina Sacramentorum transmittatur ad recognitionem et […] confirmationem obtinendam.

VI. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

41. Convenit ut in Martyrologio edendo elogia cuiusvis diei, quæ totius nationis vel dicionis ex concessione Sanctæ Sedis censenda sunt propria, primo loco ponantur post elogia, quæ ad celebrationes pertinent in Calendario Generali inscriptas, et eisdem imprimantur typis. Illa vero elogia, quæ regionis vel diœcesis sunt propria, in Appendice particulari locum semper habeant. Textus autem cuiuscumque editionis Conferentiæ Episcoporum ad normam iuris approbandus est et Sedi Apostolicæ […] præbendus ad confirmationem obtinendam. Quod valet, mutatis mutandis, pro quavis familia religiosa.

* * *

Il presente decreto generale esecutivo, preparato dalla Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti su mandato del Sommo Pontefice Francesco, è stato approvato dallo stesso Sommo Pontefice che ne ha ordinato la pubblicazione.

Nonostante qualsiasi cosa in contrario.

Dalla sede della Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti, 22 ottobre 2021, memoria di san Giovanni Paolo II, papa.

+Arthur Roche

Prefetto

+Vittorio Francesco Viola, O.F.M.

Arcivescovo Segretario

______________________

[1] Franciscus, Litterae Apostolicae Motu Proprio datae Magnum Principium quibus nonnulla in can. 838 Codicis Iuris Canonici immutantur: AAS 109 (2017) 967-970.

[2] Cf. Magnum Principium: AAS 109 (2017) 969: «Consequenter interpretari oportet sive art. 64 § 3 Constitutionis Apostolicae Pastor bonus sive alias leges, praesertim in libris liturgicis contentas, circa eorum translationes».

[3] Cf. Decretum: Notitiæ 19 (1983) 540-541.

[4] Cf. Conc. Oecum. Vat. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 63b: AAS 56 (1964) 117; Consilium ad exsequendam Constitutionem de sacra Liturgia, Declaratio circa interpretationes textuum liturgicorum «ad interim» paratas: Notitiae 5 (1969) 68; Sacra Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino, Epistola ad Praesides Conferentiarum Episcopalium de linguis vulgaribus in S. Liturgiam inducendis Decem iam annos, n. 3: Notitiae 12 (1976) 301-302.

[5] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 36 § 1; Codex Iuris Canonici, can. 838 § 2.

[6] Cf. Sacrosanctum Concilium, nn. 48 et 59; Conc. Oecum. Vat. II, Const. dogmatica de divina revelatione Dei Verbum, n. 8: AAS 58 (1966) 821; Sacra Congregatio Rituum, Instructio ad exsecutionem Constitutionis de sacra Liturgia recte ordinandam Inter Oecumenici, n. 6: AAS 56 (1964) 878.

[7] Cf. Segreteria di Stato, Decreto, 13 maggio 2005: AAS 97 (2005) 798-799.

[8] Per le edizioni di testi liturgici, anche parziali, per uso non liturgico (studio, sussidi) valgono le norme del Codex Iuris Canonici, can. 826 § 3.

[9]Cf. Paulus VI, Allocutio in aula Clementina habita iis qui operam dant liturgicis textibus in vulgares sermones convertendis, cum Romae Conventum agerent, 10 novembris 1965: AAS 57 (1965) 968.

[10] Magnum Principium: AAS 109 (2017) 969.

[11] Ibid. 969.

[12] Ibid. 968-969.

[13] Ibid. 968.

[14] Cf. Conc. Oecum. Vat. II, Const. dogmatica de Ecclesia Lumen gentium, n. 23: AAS 57 (1965) 27; Codex Iuris Canonici, can. 333 § 2.

[15] Cf. Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, De liturgia romana et inculturatione. Instructio Quarta «ad exsecutionem constitutionis Concilii Vaticani Secundi de Sacra Liturgia recte ordinandam» (ad Const. art. 37-40) Varietates legitimae, nn. 31-32: AAS 87 (1995) 300-301.

[16] Cf. Paulus VI, Litterae Apostolicae Motu Proprio datae Normae universales de anno liturgico et novum Calendarium Romanum generale approbantur Mysterii paschalis: AAS 61 (1969) 222-226; Calendarium Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, Editio typica, 1969, Normae universales de Anno liturgico et de Calendario, nn. 48-55, pp. 17-19, e anche Missale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum Ioannis Pauli PP. II cura recognitum, Editio typica tertia, Typis Vaticanis 2008, pp. 99-100; Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Instructio de Calendariis particularibus atque Officiorum et Missarum Propriis recognoscendis Calendaria particularia: AAS 62 (1970) 651-663.

[17] Cf. Varietates legitimae, n. 64.

[18] Cf. ibid., nn. 30, 65.

[19] Cf. ibid., nn. 65-69.

[20] Cf. ibid., n. 28; Decem iam annos, n. 1.

[21] Ad es. letture bibliche, Salmi, canti, elementi dell’ordinario della Messa, precipue formule dei vari Riti.

[22] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1; Missale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, Ordo Lectionum Missae, Editio typica altera, Libreria Editrice Vaticana 1981, Praenotanda, n. 111; cf. Institutio generalis Missalis Romani, n. 391.

[23] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 24.

[24] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Instructio tertia ad Constitutionem de Sacra Liturgia recte exsequendam Liturgicae instaurationes, n. 2: AAS 62 (1970) 695-696; Varietates legitimae, nn. 23, 28, 53; Institutio generalis Missalis Romani, n. 391.

[25] Cf. Sacrosanctum Concilium 36 § 3; Decem iam annos, n. 1.

[26] Cf. Pontificia Commissio Decretis Concilii Vaticani II interpretandis, Responsa ad proposita dubia I. De Conferentiis Episcopalibus: AAS 60 (1968) 361-362; Ioannes Paulus II, Litterae Apostolicae Motu Proprio datae de theologica et iuridica natura Conferentiarum Episcoporum Apostolos suos, n. 15: AAS 90 (1998) 651.

[27] Cf. Inter Oecumenici, n. 40b.

[28] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 44.

[29] Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968.

[30] Institutio generalis Missalis Romani, n. 392.

[31] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Litterae circulares de normis servandis quoad libros litúrgicos in vulgus edendos, illorum translatione in linguas hodiernas peracta Dum toto terrarum, n. 3: AAS 66 (1974) 99.

[32] Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968.

[33] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 22, § 3; Liturgicae instaurationes, n. 3a.

[34] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Litterae circulares ad Conferentiarum Episcopalium Praesides de Precibus eucharisticis Eucharistiae participationem: AAS 65 (1973) 340-347.

[35] Il testo delle formule sacramentali è presentato alla Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti con una traduzione parola per parola. Quando si tratta di lingue meno conosciute, il significato di ogni parola del testo in lingua parlata sia reso in una delle lingue più note, cioè francese, inglese, italiano, portoghese, spagnolo, tedesco, insieme a una relazione che indichi le ragioni linguistiche e teologiche delle scelte fatte; dopo il “nihil obstat” della Congregazione per la Dottrina della Fede, sono approvate dal Santo Padre (cf. Dum toto terrarum, nn. 1-3; Decem iam annos, n. 5).

[36] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, De unica interpretatione populari textuum liturgicorum: Notitiae 6 (1970) 84-85; De unica interpretatione populari textuum liturgicorum: Notitiae 9 (1973) 70-71.

[37] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, De unica interpretatione populari textuum liturgicorum: Notitiae 6 (1970) 84-85.

[38] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1; Ordo lectionum Missae, Praenotanda, n. 111.

[39] Ad es. per il Lezionario della Messa il riferimento è l’Ordo lectionum Missae, con le indicazioni previste nei Praenotanda, nn. 111-125, e “Lectiones biblicae pro celebrationibus post annum 1981 in Calendarium Romanum Generale insertis Ordini lectionum Missae adiciendae”: Notitiae 51 (2015) 349-360; per la Liturgia Horarum le indicazioni dell’Institutio generalis de Liturgia Horarum, nn. 121-125, 136-158, più Notitiae 7 (1971) 393-408; 12 (1976) 238-248; 324-333; 378-388; per il Pontificale e il Rituale ogni Ordo indica i Textus varii.

[40] Cf. Sacrosanctum Concilium, nn. 36 § 4 e 63; Codex Iuris Canonici, can. 455 § 2.

[41] Cf. Institutio generalis Missalis Romani, nn. 48, 74, 87; Institutio generalis de Liturgia Horarum, n. 178.

[42] Cf. Varietates legitimae, nn. 53-70.

[43] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 455 § 2.

[44] Cf. Inter Oecumenici, n. 29.

[45] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 826 § 2.

[46] Cf. Sacrosanctum Concilium, nn. 37-40; Varietates legitimae, n. 33.

[47] Cf. Varietates legitimae, nn. 28-30.

[48] Ad es. celebrazioni proprie nel Calendario liturgico (cf. Normae universales de Anno liturgico et de Calendario, n. 49); prassi rituali nell’Ordo Exsequiarum, Ordo celebrandi Matrimonium e nell’Ordo Professionis Religiosae.

[49] Ad es. particolari messe votive o per una data necessità; scelta di letture (Institutio generalis Missalis Romani, n. 362); riti di benedizione (Rituale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Ioannis Pauli II promulgatum, De Benedictionibus, Editio typica, Typis polyglottis Vaticanis 1984, Praenotanda generalia, n. 39d, p. 19).

[50] Cf. sopra nota 35.

[51] Cf. Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968: «quaedam peculiaria verba perpendenda sunt etiam ex integra fide catholica, quia quaevis translatio textuum liturgicorum congruere debet cum sana doctrina».

[52] Cf. Martyrologium Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatum, Editio typica altera, Typis Vaticanis 2004, Praenotanda, n. 38, p. 20.

[53] Cf. Ordo Professionis Religiosae ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratus auctoritate Pauli PP. VI promulgatus, Editio typica, Typis Polyglottis Vaticanis 1975, Praenotanda, nn. 12-15, p. 10; e anche il Documentum III (Indications pour l’adaptation de l’«Ordo Professionis Religiosae»): Notitiae 6 (1970) 319-322.

[54] Cf. Normae universales de Anno liturgico et de Calendario, nn. 49 e 55.

[55] La materia è regolata dall’Istruzione Calendaria particularia (24 giugno 1970: cf. supra nota n. 16); cf. anche Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Notificazione su alcuni aspetti dei lezionari ecclesiastici propri della «Liturgia Horarum» (27 giugno 2002): Notitiae 38 (2002) 555-568.

[56] Cf. Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Notificatio de cultu Beatorum (21 maggio 1999) n. 8: Notitiae 35 (1999) 445.

[57] La stampa del Proprio delle Messe e della Liturgia delle Ore non rechi perciò il titolo di “Messale proprio” e “Liturgia delle Ore propria”.

[01452-IT.01] [Testo originale: Latino]

Traduzione in lingua francese

DÉCRET

d’application des dispositions du can. 838

du Code de Droit Canonique

PRÉAMBULE

Suite à la promulgation du Motu ProprioMagnum Principiumdu Souverain Pontife François, par lequel les normes des §§ 2 et 3 du canon 838 du C.I.C. ont été modifiées, il est nécessaire de corriger les prescriptions contraires dans lesInstitutiones generaleset danslesPrænotandades livres liturgiques, ainsi que dans les Instructions, Déclarations et Notifications publiées par ce Dicastère selon les normes des §§ 2 et 3 du canon 838 du C.I.C. 1983.[1]Ceci est particulièrement vrai pour l’Institutio generalis Missalis Romanide 2002 et 2008, pour lesPraenotandades deuxièmes éditions deDe Ordinatione Episcopi, presbyterorum et diaconorum, de l’Ordo celebrandi Matrimoniumet des éditions deDe ExorcismisetMartyrologium Romanum, et surtout pour les InstructionsVarietates legitimaeetLiturgiam authenticam. Il faut également tenir compte du fait que, selon la lettre et l’esprit du nouveau canon 838, ce qui est dit dans les décrets de promulgation des différents livres liturgiques doit être interprété chaque fois qu’il est fait référence à l’autorité ou à la compétence juridique des Conférences épiscopales et de ce Dicastère en matière d’adaptations et de traductions de textes en langues vernaculaires.[2]

Mue par le Motu Proprio précité, cette Congrégation pour le Culte Divin et la Discipline des Sacrements a considéré qu’il était de son devoir d’interpréter et, autant que nécessaire, de clarifier les lois liturgiques qu’elle a émises en la matière, afin d’«aider les Conférences épiscopales à remplir leur tâche et à s’efforcer de promouvoir toujours plus la vie liturgique de l’Église latine».

Par conséquent, conformément à l’esprit du Motu Proprio, avec le présent décret, dans la première partie, sont rappelées, interprétées et modifiées les normes, la discipline et les procédures concernant la traduction des livres liturgiques et leur adaptation, en particulier en ce qui concerne les compétences de la Congrégation pour le Culte Divin et la Discipline des Sacrements et des Conférences épiscopales, sans préjudice de la compétence de la Congrégation pour la Doctrine de la Foi et des approbations réservées au Souverain Pontife, tandis que dans la deuxième partie sont indiquées quelques “variationes”, après celles déjà publiées en 1983,[3]à introduire dans les nouvelles éditions des livres liturgiques.

I

NORMES ET PROCÉDURES

1. Les livres liturgiques réformés avec l’autorité des Saints Pontifes Paul VI et Jean-Paul II, qui ont décrété leur publication et leur utilisation obligatoire pour le Rite Romain, sont destinés à la célébration liturgique. Ils contiennent les lectures bibliques, les prières de l’Église, les chants à interpréter et d’autres textes. Ils comprennent également lesInstitutiones generaleset lesPraenotanda,[4]qui définissent la théologie, la spiritualité, la pastorale, la structure et la discipline de chaque célébration. Ces livres composés en latin[5]véhiculent la tradition qui, à traversritus et preces, exprime la foi de l’Eglise.[6]Par conséquent, leur contenu n’est pas le patrimoine d’un individu ou d’un groupe de croyants, car il manifeste la prière et la vie de l’Église.

2. Les livres liturgiques du rite romain en latin sont promulgués eneditio typicapar le Siège Apostolique, qui en détient les droits d’auteur (copyright).[7]Le «concordat cum originali» est attesté par la Congrégation pour le Culte Divin et la Discipline des Sacrements. Le même principe s’applique aux éditions ultérieures (aliae editiones necnon editiones emendatae vel auctae). Ils peuvent être utilisés dès qu’ils sont publiés, ce qui est normalement fait par la Librairie Editrice du Vatican.

3. Pour imprimer ou réimprimer ces livres latins à usage liturgique (editio typica vel iuxta typicam), il faut chaque fois obtenir une licence de la Congrégation pour le Culte Divin et la Discipline des Sacrements. Pour leseditiones iuxta typicam, les éditeurs doivent également conclure un contrat avec l’Administration du Patrimoine du Siège Apostolique ou, en son nom, avec la Librairie Editrice du Vatican. Des autorisations similaires sont également requises pour la distribution de livres liturgiques ou de parties de ceux-ci sur Internet.[8]

4. En réformant les livres liturgiques du rite romain, conformément aux dispositions du Concile Vatican II, on a tenu compte de la nécessité de leur version dans les langues parlées et de leur adaptation à la variété culturelle des peuples, ainsi que des problèmes inhérents à un tel travail. À cet égard, il ne faut pas oublier que :

a) les versions des textes liturgiques, en tant que partie intégrante des rites, sont la voix de l’Église célébrant les mystères divins et ont la même valeur que les textes liturgiques en langue latine.[9]Elles doivent donc tendre à devenir des langues «liturgiques» et, malgré leur variété, conserver toujours la seule et même voix de l’Église, la seule et même «lex orandi». Par conséquent, les versions des livres liturgiques ne peuvent être laissées à la discrétion des particuliers mais, confiées à la responsabilité des évêques, elles doivent être approuvées par leurs conférences ;

b) pour le bénéfice pastoral des fidèles, outre les adaptations déjà prévues dans les livres liturgiques, qui relèvent de la responsabilité du célébrant, il existe d’autres types d’adaptations, nécessaires ou utiles, qui sont laissées à la décision et à l’approbation des Conférences épiscopales.

5. «Selon ce qui est exprimé dans la ConstitutionSacrosanctum Concilium, en particulier dans les articles 36 §§ 3-4, 40 et 63 et dans la Lettre Apostolique Motu ProprioSacram Liturgiam, n. IX»,[10]le Motu ProprioMagnum Principiuma modifié la législation canonique de manière à rendre plus évidente «la compétence du Siège Apostolique en ce qui concerne les traductions des livres liturgiques et les adaptations plus profondes, qui peuvent également inclure de nouveaux textes à y insérer, établies et approuvées par les Conférences épiscopales».[11]Par conséquent, le «droit et le devoir des Conférences épiscopales» sont également clarifiés, facilitant ainsi une «coopération fraternelle entre le Siège apostolique et les Conférences épiscopales»[12]sur la publication de livres liturgiques dans les langues courantes.

6. En conséquence du Motu Proprio, une nouvelle interprétation des normes d’application émises jusqu’à présent concernant les adaptations et les traductions pour la liturgie est nécessaire. Toutefois, il faut garder à l’esprit que «les critères indiqués ont été et restent généralement utiles et, dans la mesure du possible, devraient être suivis par les Commissions liturgiques comme des instruments appropriés».[13]

7. Sont rassemblées ici les directives et les prescriptions concernant les compétences des Conférences épiscopales et de la Congrégation pour le Culte Divin et la Discipline des Sacrements. Les actes derecognitioet deconfirmatio, décrits dans les numéros 43 et 45, sont nécessaires pour donner un caractère complet aux décisions des Conférences épiscopales et manifester la communion qui lie le Pontife Romain aux évêques.[14]

RESPONSABILITÉS ET COMPÉTENCES DES CONFÉRENCESÉPISCOPALES

8. A la lumière du canon 838 §§ 2 et 3, il appartient à la Conférence épiscopale de publier les livres liturgiques, en tenant compte du fait que dans ceux-ci il y a des traductions des textes originaux latins et des adaptations déjà prévues dans les mêmes livres, qui ont besoin deconfirmatio; il peut aussi y avoir une adaptation plus profonde (cf. SC n. 40) qui n’est pas indiquée dans les livres liturgiques typiques et qui a donc besoin derecognitio.

Tant pour laconfirmatioque pour larecognitio, la procédure d’approbation par la Conférence épiscopale se déroulera conformément au canon 455 § 2 du C.I.C.

La Conférence épiscopale approuve les adaptations des livres liturgiques conformément au droit (cf. can. 838 § 2)

9. L’adaptation plus profonde du Rite romain (cf. SC n. 40), tout en sauvegardant toujours l’unité substantielle attestée dans les livres liturgiques typiques, est motivée par des instances culturelles (pratiques rituelles, symboles, gestes) et non par d’autres raisons ; on parle en fait d’«inculturation» du Rite romain.[15]C’est-à-dire qu’il s’agit d’exprimer rituellement, à travers des types de gestes et de symboles, le même contenu exprimé par les gestes et symboles traditionnels du Rite Romain. Il existe également d’autres cas d’adaptation, tels que les calendriers particuliers[16]ou des textes spéciaux suggérés par les besoins pastoraux.

10. La Conférence des évêques évalue les adaptations à apporter qui ne sont pas indiquées dans l’editio typica, y compris la formulation de nouveaux textes, et les approuve.[17]Le processus d’étude est confié à la Commission épiscopale pour la Liturgie qui, en accord avec la Commission épiscopale pour la Doctrine de la Foi, peut se prévaloir de la collaboration d’experts.[18]Le président de la Conférence épiscopale transmet ensuite les actes des décisions des évêques au Siège apostolique pour larecognitioen bonne et due forme, avec un rapport expliquant les choix effectués et la procédure suivie à la lumière des dispositions en vigueur.[19]

11. Toute adaptation concernant une ou plusieurs régions d’un pays requiert l’approbation de la Conférence des évêques. Cela permet une évaluation plus large et plus clairvoyante de certains choix.

12. Les adaptations plus profondes, aprèsrecognitio, font partie des livres liturgiques d’une Conférence épiscopale donnée, et doivent être imprimées avec une indication typographique qui les connote comme leur propre particularité. Ils ne peuvent donc pas être adoptés dans les livres d’une autre Conférence épiscopale, sans que celle-ci les approuve à son tour et demande larecognitiodu Siège Apostolique.

La Conférence des évêques prépare les versions des livres liturgiques dans les langues courantes et les approuve, en demandant la confirmation avant la publication (cf. can.838 § 3)

- La langue

13. La préparation d’une version des livres liturgiques présuppose un cadre d’évaluation qui tienne compte de la langue de la liturgie,[20]de ses prérogatives et de la diffusion, en envisageant l’avenir proche de son utilisation, à partir de son apprentissage par les jeunes générations. L’adoption des langues vernaculaires dans la liturgie doit tenir compte, entre autres, du fait que le critère fondamental est la participation du peuple aux célébrations liturgiques et non d’autres types de convenance, comme les implications socio-identitaires.

14. Il appartient à la Conférence épiscopale de décider quelle(s) langue(s) adopter dans la liturgie pour le domaine de sa compétence, en évaluant si et comment le processus de version de tous les livres liturgiques typiques ou de certains d’entre eux, le livre entier ou seulement les parties de celui-ci qui sont plus directement nécessaires ou utiles pour encourager la participation du peuple à la liturgie, est réalisable.[21]

15. Une condition préalable essentielle est l’existence d’une version de la Bible dans une langue donnée, approuvée par la Conférence des évêques.[22]Les textes de l’Écriture Sainte sont en effet la source première et incontournable de la liturgie ,[23]indispensable à la formation d’un langage liturgique.[24]

16. La décision de la Conférence épiscopale concernant l’adoption et l’extension d’une langue donnée dans la liturgie est transmise au Siège Apostolique pour laconfirmatio,[25]sans laquelle il n’est pas opportun de commencer les travaux de traduction.

- Il processus de traduction

17. L’expérience de ces dernières années nous a appris que la traduction des textes bibliques et liturgiques est une tâche complexe. Comme les évêques portent la plus grande responsabilité dans ce domaine, la Conférence épiscopale doit se charger de le faire,[26]avec la collaboration nécessaire de personnes appropriées, y compris des experts formés à la traduction du latin liturgique, et à l’aide de moyens appropriés,[27]y compris la préparation d’uneratio translationiset d’un dictionnaire pour les expressions liturgiques non bibliques.

18. La Commission épiscopale pour la liturgie joue un rôle décisif.[28]Les évêques, qui sont responsables des décisions, devraient faire appel à un groupe stable d’experts pour assurer la continuité du travail. Pour garantir dans une langue donnée l’expression correcte et intégrale de la foi de l’Église catholique, transmise selon son enseignement et le vocabulaire approprié, il est évidemment nécessaire d’avoir l’avis de la Commission épiscopale pour la doctrine de la foi. Les décisions finales sont du ressort de la Conférence des évêques, un organe qui permet à tous les évêques, ayant le droit de vote, de partager leur tâche d’enseignants du peuple de Dieu, la prière liturgique étant la manifestation la plus claire de ce que l’Église croit et est tenue de croire.

19. En effet, «le but des traductions des textes liturgiques et bibliques, pour la liturgie de la parole, est d’annoncer aux fidèles la parole du salut dans l’obéissance de la foi et d’exprimer la prière de l’Église au Seigneur. À cette fin, il est nécessaire de communiquer fidèlement à un peuple particulier, par sa propre langue, ce que l’Église a voulu communiquer à un autre par la langue latine. Bien que la fidélité ne puisse pas toujours être jugée sur la base de mots isolés, mais qu’elle doive être appréciée dans le contexte de l’ensemble de l’acte de communication et en fonction de son propre genre littéraire, certains termes particuliers doivent néanmoins être considérés dans le contexte de l’ensemble de la foi catholique, puisque toute traduction de textes liturgiques doit être conforme à la saine doctrine».[29]

20. Le canon 838, § 3 demande aux conférences épiscopales de «préparer fidèlement les versions des livres liturgiques dans les langues courantes». L’adverbefidèlementimplique une triple fidélité : d’abord au texte original, ensuite à la langue particulière dans laquelle il est traduit, et enfin à l’intelligibilité du texte par les destinataires introduits dans le vocabulaire de la révélation biblique et de la tradition liturgique.

21. La fidélité avant tout au texte original, c’est-à-dire en latin, que l’on trouve dans les livres liturgiques typiques du Rite Romain. Il est entendu que, s’agissant d’une traduction, le texte latin sert toujours de référence en cas de doute sur le sens correct. En second lieu, on ne peut exclure que la version des textes liturgiques dans une langue plus répandue, déjà confirmée par le Siège Apostolique, puisse également être utilisée comme aide à l’interprétation.

22. Fidélité ensuite à la langue dans laquelle la traduction est faite, car chaque langue a ses propres particularités. La diligence de la traduction consiste à combiner le respect du caractère de chaque langue avec la restitution «complète et fidèle du sens du texte latin original».[30]

23. Enfin, la fidélité à l’intelligibilité et aux «besoins spirituels»[31]par les destinataires, en tenant compte du fait que «le texte liturgique, en tant que signe rituel, est un moyen de communication orale».[32]Le travail de traduction exige, entre autres, de prêter attention aux différents genres littéraires (oraisons présidentielles, acclamations, chants, monitions, etc.) ainsi qu’au fait qu’il existe des textes destinés à la proclamation, à l’écoute, à être prononcés en chœur. Il est entendu que le langage liturgique - termes, éléments, signes - doit être expliqué dans la catéchèse à la lumière de l’Écriture Sainte et de la tradition chrétienne.

24. La traduction concerne l’ensemble du livre, y compris des documents tels que lesConstitutiones Apostolicae, Institutiones, Praenotanda. Si des raisons peuvent suggérer de procéder par parties, surtout en ce qui concerne le Missel, avec son lectionnaire, et la Liturgie des Heures, il faut tenir compte de la cohérence interne du livre et des mêmes critères suivis pour la traduction du vocabulaire et de la terminologie des rubriques.

25. La traduction des textes liturgiques les plus importants mérite une attention particulière. Les textes pertinents, selon le principe «lex orandi - lex credendi», sont l’Ordo Missae,[33]et en particulier les prières eucharistiques,[34]la formule de la Profession de foi, l’Oratio dominica. Les réponses des fidèles et les acclamations communes, souvent inspirées de textes de la Sainte Écriture, sont également des expressions qui doivent être traduites avec soin afin de favoriser leur stabilité dans le temps et d’éviter des changements constants. Les formules sacramentelles sont approuvées par le Saint-Père.[35]

26. Lorsqu’une langue est parlée dans plusieurs pays, il est souhaitable d’adopter la même version, notamment pour les textes liturgiques importants.[36]L’espoir, réitéré au fil des ans, est que les versions des textes liturgiques dans la même langue soient préparées avec la coopération des conférences épiscopales concernées.

27. À cette fin, il est utile d’utiliser les commissions mixtes,[37]constituées par les évêques délégués par leurs Conférences épiscopales respectives, qui peuvent se prévaloir de la collaboration d’experts des différents pays. Ces commissions sont créées par les présidents des Conférences épiscopales et travaillent selon un statut (composition, compétences, fonctionnement) convenu par les Conférences épiscopales elles-mêmes. Le Siège Apostolique peut agir en tant que médiateursuper partesafin de promouvoir des accords et des ententes. Les textes préparés par ces Commissions doivent être évalués et approuvés par les Conférences épiscopales singulières, puis transmis par leurs Présidents respectifs pourconfirmatioau Siège Apostolique.

- La rédaction du livre liturgique et son approbation

28. Un livre liturgique contient les traductions des textes bibliques, des textes euchologiques, des chants, ainsi que toutes les adaptations prévues et non prévues dans les éditions latines typiques.

29. Les textes bibliques à usage liturgique, selon les normes en vigueur, sont tirés de la traduction de la Sainte Écriture dûment approuvée par la Conférence des Évêques.[38]Les péricopes bibliques et leur disposition dans les Lectionnaires, y compris l’apparat qui les accompagne, doivent correspondre à l’ordre indiqué dans les livres typiques.[39]

30. La version des textes euchologiques doit être dûment approuvée par la Conférence des évêques selon les procédures établies.[40]

31. Les chants liturgiques appropriés sont ceux indiqués dans les livres liturgiques typiques. D’autres chants, à condition qu’ils soient appropriés en termes de texte, de fonction liturgique et de congruence avec le jour et le temps, doivent être approuvés par la Conférence des Évêques.[41]

32.Les choix relatifs aux adaptations relevant de la compétence de la Conférence épiscopale, prévues dans les éditions typiques, doivent également être dûment approuvés par cette même Conférence.[42]

33. Les adaptations non prévues dans les livres liturgiques, à la fin du processus d’évaluation, doivent être dûment approuvées par la Conférence des Évêques selon les procédures établies.[43]

- La demande de «confirmatio» et «recognitio» au Siège Apostolique

34. La traduction d’un livre liturgique, approuvée par la Conférence épiscopale, est envoyée pourconfirmatioau Siège Apostolique par une lettre signée par le Président et le Secrétaire de la Conférence épiscopale, accompagnée des documents relatifs au vote, ainsi que de deux exemplaires du texte, y compris le format électronique, et d’un rapport sur le travail effectué et les choix effectués.[44]La même règle, à la lumière des statuts des différentes Conférences épiscopales, s’applique également à la traduction de nouveaux textes à inclure dans un livre liturgique.

35. Chaque fois que la Conférence épiscopale juge utile d’apporter des modifications ou des corrections au livre liturgique, ainsi que de le réviser pour une nouvelle édition, il convient de suivre la procédure décrite dans le numéro précédent.

36. La même procédure s’applique aux demandes derecognitio.

- La publication du livre liturgique

37. Une fois laconfirmatioet larecognitiodu Siège Apostolique obtenues, le livre liturgique est promulgué par un décret signé par le Président et le Secrétaire de la Conférence épiscopale. Cela s’applique également dans le cas d’un livre liturgique traduit dans la langue d’une seule région du pays.

38. L’impression du livre liturgique doit reproduire, dans les pages initiales, les décrets en langue de promulgation du Siège apostolique et de la Conférence épiscopale, tels que le «concordat cum originali» du Président de la Commission épiscopale pour la Liturgie ou, si celui-ci n’existe pas, du Président de la même Conférence, et l’imprimatur conformément au droit.[45]

39. La réimpression du livre liturgique intégrera les mises à jour des textes et les variations qui ont déjà reçu laconfirmatioou larecognitiodu Siège Apostolique ; la mention de ces actes sera faite au début du livre.

40. Les droits d’auteur(Copyright)des livres et des textes liturgiques dans les langues courantes sont détenus par la Conférence des Évêques. En cas d’adoption des mêmes textes par une autre Conférence épiscopale, les droits seront réglés par un accord écrit entre les Conférences épiscopales concernées.

LA RESPONSABILITÉET LA COMPÉTENCE DE LA CONGRÉGATION POUR LE CULTE DIVIN ET LA DISCIPLINE DES SACREMENTS

41. À la lumière du canon 838 §§ 2 et 3, en vue de la publication des livres liturgiques en langues vernaculaires, il appartient à la Congrégation pour le Culte Divin et la Discipline des Sacrements de revoir (recognoscere) les adaptations approuvées conformément au droit par la Conférence épiscopale, et de confirmer (confirmare) les versions des textes dûment approuvées par les Conférences épiscopales.

- La “recognitio”

42. Le processus concernant les adaptations non prévues dans les livres liturgiques typiques requiert, après leur approbation par la Conférence des Évêques, larecognitiodu Siège Apostolique, accordée par décret de la Congrégation pour le Culte Divin et la Discipline des Sacrements. S’agissant d’éléments rituels et de textes particuliers, larecognitioprésuppose leur congruence avec le rite romain, afin de sauvegarder leur unité substantielle, et en même temps leur conformité avec la foi catholique.[46]

43. Larecognitioconsiste donc en un examen par le Siège Apostolique de ce qui a été approuvé par la Conférence épiscopale pour son territoire, et de la légitimité de la procédure suivie, en tenant compte des raisons dictées par la culture,[47]de la tradition d’un pays[48]et des besoins pastoraux.[49]

44. En ce qui concerne les adaptations «ad interim» ou «ad experimentum», en tenant compte des aspects positifs et négatifs tirés de l’expérience, la Congrégation pour le Culte Divin et la Discipline des Sacrements veillera à respecter les délais, les critères et l’évaluation de ces adaptations, afin de parvenir à une définition stable.

- La “confirmatio”

45. La «confirmatio» consiste en la ratification donnée par le Siège Apostolique à la traduction des textes bibliques et liturgiques, après avoir vérifié la légitimité de la procédure d’approbation suivie par les Conférences épiscopales pour les différents aspects concernés, à savoir l’adoption et l’extension d’une langue donnée dans la liturgie, les critères de traduction, l’intégrité des textes par rapport aux livres liturgiques typiques, la correspondance avec ceux-ci, l’accomplissement des choix déjà indiqués dans les livres liturgiques qui relèvent de la responsabilité des Conférences épiscopales.

46. En ce qui concerne les lectionnaires, laconfirmatioconsiste à vérifier que les péricopes bibliques et leur appareil correspondent à l’ordre des livres liturgiques typiques du Rite Romain.

47. En ce qui concerne la traduction des formules sacramentelles, selon la législation en vigueur, laconfirmatioest accordée après approbation du Saint-Père.[50]

48. En cas de lacunes dans la traduction ainsi que de nécessité d’éclaircissement de textes pertinents (cf. ci-dessus n. 25) et de formules liturgiques particulières, comme par exemple les prières d’ordination, de dédicace, de consécration, les formules d’exorcisme, les salutations du prêtre et les réponses des fidèles, les acclamations inspirées de la Sainte Écriture et certains termes particuliers à comprendre dans la foi de l’Église,[51]la Congrégation pour le Culte Divin et la Discipline des Sacrements dialogue avec la Conférence épiscopale afin de trouver une solution à la lumière de leurs compétences respectives.

49. Lorsqu’il s’agit de traductions dans une langue commune à plusieurs Conférences épiscopales, la Congrégation pour le Culte Divin et la Discipline des Sacrements dialogue avec ces Conférences afin d’obtenir une solution concertée, au moins pour les formules sacramentelles, les réponses des fidèles et les textes pertinents sur le plan doctrinal et pastoral.

PROPRES DES DIOCÈSES ET DES FAMILLESRELIGIEUSES

50. Bien que le canon 838 ne concerne pas les textes liturgiques particuliers des diocèses et des familles religieuses, cette question, liée aux livres liturgiques, nécessite une adaptation normative. À cet égard :

a) ont un Calendrier particulier, le Propre des Messes et la Liturgie des Heures, ainsi que le Martyrologe[52]: les Diocèses, les Instituts de Vie Consacrée, les Sociétés de Vie Apostolique et les autres ayants droit ;

b) pour les familles religieuses, l’adaptation de l’Ordo Professionis Religiosae[53]et d’autres célébrations spéciales sont également prévues.

51. Les propres célébrations sont harmonieusement intégrées dans le Calendrier romain général. Le calendrier liturgique diocésain tient compte des calendriers nationaux et régionaux. Tous les calendriers particuliers, composés par l’autorité compétente, doivent être approuvés par le Siège Apostolique[54].

52. Par analogie avec la norme du canon 838 § 2, l’autorité compétente (l’évêque, le supérieur ou le supérieur général) se charge de la rédaction du Calendrier particulier et du Propre[55], puis les présente, en latin ou dans une langue courante, à la Congrégation pour le Culte divin et la Discipline des Sacrements pour larecognitio, dans la mesure où il s’agit de nouveaux textes ; pour les textes liturgiques en l’honneur de nouveaux bienheureux, l’on demande au moins la collecte en latin[56].

En ce qui concerne les textes bibliques, la version de la Sainte Écriture dûment approuvée par la Conférence des évêques doit être adoptée dans le Propre.

Quant aux autres textes liturgiques, en particulier les textes euchologiques, les critères de composition sont ceux qui régissent les livres liturgiques d’aujourd’hui. LeMissale Romanumet laLiturgia Horarumsont le modèle pour l’étendue et le type de textes, selon le degré de célébration.

La disposition des textes du Propre, y compris leur apparat, est calquée sur les éditions des livres liturgiques typiques publiées dans les langues courantes par les Conférences épiscopales.

53. Après l’iterprévu pour la révision ou la composition du Calendrier particulier et du Propre, l’autorité compétente demande larecognitioà la Congrégation pour le Culte Divin et la Discipline des Sacrements.

La demande doit être accompagnée des textes à approuver, présentés en deux exemplaires et sous format électronique, avec un rapport succinct et détaillé sur les travaux effectués, y compris les raisons de toute variation ou inclusion de célébrations, à la lumière du dernier Calendrier et Propre approuvés, et de la législation en vigueur.

54. Les textes du Propre, en latin ou dans une autre langue, qui ont obtenu larecognitiopar décret de la Congrégation pour le Culte Divin et la Discipline des Sacrements, sont considérés comme typiques ; leurs versions en d’autres langues sont présentées par l’autorité compétente à la même Congrégation pourconfirmatio, accompagnées d’un bref rapport.

55. Le Propre des messes et de la Liturgie des Heures des diocèses et des autres ayants droit ne constitue pas un livre liturgique en soi, puisqu’il s’ajoute au Missel romain et à la Liturgie des Heures, dont il dépend pour l’ordinaire et les Communs.[57]

II

VARIATIONES *

* Litteris rubris indicantur verba seu partes in libros liturgicos noviter inducta.

Uncis quadris cum punctis rubris […] significantur verba seu phrases, quae e textibus librorum liturgicorum posthac omittenda sunt.

Punctis rubris sine uncis quadris … significantur textus, qui in libris liturgicis manent immutati.

Notae in calce ad textus librorum liturgicorum servantur nisi aliter notetur vel in ipsis quaedam adiungenda vel delenda vel mutanda indicentur.

Novae notae in calce adducendae, donec aliter provideatur, indicantur numero notae praecedentis addito “bis” vel “ter” etc.

In omnibus libris liturgicis, ubi in notis aliqua referentia fit ad numeros Institutionis generalis Missalis Romani, necesse est eos concordare cum hodierna editione.

IN MISSALE ROMANUM

IN INSTITUTIONEM GENERALEM MISSALIS ROMANI

Caput I

DE CELEBRATIONIS EUCHARISTICÆ MOMENTO ET DIGNITATE

25. Insuper in Missali suo loco aptationes quædam innuuntur quæ, iuxta Constitutionem de sacra Liturgia, respective competunt aut Episcopo diœcesano aut Conferentiæ Episcoporum35 (cf. etiam infra, nn. 387, 388-393).

CAPUT VI

DE IIS QUÆ AD MISSÆ CELEBRATIONEM REQUIRUNTUR

III. DE VASIS SACRIS

329. De iudicio Conferentiæ Episcoporum […] vasa sacra confici possunt etiam aliis ex materiis …

CAPUT IX

DE APTATIONIBUS QUÆ EPISCOPIS EORUMQUE CONFERENTIIS COMPETUNT

389. Ad Conferentias Episcoporum competit imprimis huius Missalis Romani editionem in probatis linguis vernaculis apparare atque approbare, ut, actis ab Apostolica Sede confirmatis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.149

Missale Romanum sive in textu latino sive in versionibus vernaculis legitime approbatis integre edendum est.

390. Conferentiarum Episcoporum est aptationes definire et […] in ipsum Missale introducere, quæ in hac Institutione generali et in Ordine Missæ indicantur, uti sunt:

- fidelium gestus et corporis habitus (cf. supra, n. 43);

- gestus venerationis erga altare et Evangeliarium (cf. supra, n. 273);

- […]

- lectiones e Sacra Scriptura peculiaribus in adiunctis desumendæ (cf. supra, n. 362)

391. Iisdem Conferentiis spectat versionibus textuum biblicorum qui in Missæ
celebratione adhibentur, peculiari cura attendere et approbare atque Lectionarium, ad normam Ordinis lectionum Missæ, a Sede Apostolica confirmatum edere. 149bis

_______________

Nota 149bis: Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1; Missale Romanum, Ordo lectionum Missæ, editio typica altera 1981, Prænotanda, n. 111.

397. …

Nostris vero temporibus identitas et expressio unitaria huius Ritus invenitur in editionibus typicis librorum liturgicorum ex auctoritate Summi Pontificis promulgatis et in libris liturgicis illis respondentibus, a Conferentiis Episcoporum pro suis dicionibus probatis atque a Sede Apostolica confirmatis et, si casus fert, ad normam iuris recognitis.160

_______________

Nota 160: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 838 §§ 2 et 3.

IN ORDINEM LECTIONUM MISSÆ

PRÆNOTANDA

79. In Missis in quibus tres lectiones proponuntur, id est dominicis et sollemnitatibus, hae lectiones stricte adhibeantur. 105 […]

_______________

Nota 105: […] Cf. Institutio generalis Missalis Romani, n. 357.

Nota 106: delenda est […]

84. …

b) In sollemnitatibus calendariorum particularium tres lectiones proponantur, quarum prima e Vetere Testamento (tempore autem paschali ex Actibus Apostolorum vel Apocalypsi), altera vero ex Apostolo, tertia denique ex Evangelio […].

_______________

Nota 109: delenda est […]

111. Verbum Dei in coetu liturgico semper nuntiandum est vel e textibus Latinis a Sancta Sede paratis vel ex interpretationibus popularibus ad usum liturgicum a Conferentiis Episcopalibus probatis […]. 119

Pericoparum autem biblicarum versio textui latino pro usu liturgico, ex Nova Vulgata sumpto, conformis sit oportet.119bis In vertendis textibus Sacræ Scripturæ, servatis principiis sane exegesis atque exquisitæ rationis litteratorum, diligenter attendendum est ad usum liturgicum, ad postulata communicationis oralis, proclamationis et cantus, præsertim pro Psalmis et Canticis biblicis.

Optandum vero est ut etiam hæ versiones quandam uniformitatem et stabilitatem pedetentim acquirant ita ut, saltem in præcipuis textibus, habeatur unica translatio approbata a pluribus Conferentiis Episcoporum in nationibus quibus eadem lingua utitur.119ter

_______________

Nota 119: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1.

Nota 119bis: Cf. Ioannes Paulus II, Const. Ap. Scripturarum thesaurus, diei 25 aprilis 1979: Nova Vulgata Bibliorum Sacrorum, Typis Polyglottis Vaticanis 1979.

Nota 119ter: Conc. Vat. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 36.

112. Lectionarium Missæ ex integro, Praenotandis non praetermissis, transferendum est, in omnibus suis partibus. Si Conferentia Episcopalis quasdam accommodationes afferre necessarium opportunumque duxerit, hae post Apostolicae Sedis recognitionem inducantur. 120

Nota 120: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 838 § 2.

IN LIBROS PONTIFICALIS ROMANI

IN ORDINEM CONFIRMATIONIS

PRÆNOTANDA

17. Episcoporum Conferentia considerabit num, attentis locorum et rerum adiunctis necnon ingenio et traditionibus populorum, opportunum sit:

a. convenienter aptare formulas, quibus promissiones et professiones baptismales renoventur, sive ad ipsum textum in Ordine Baptismi occurrentem attendendo, sive ipsas formulas accommodando, quo aptius confirmandorum condicioni respondeant, actis ab Apostolica Sede recognitis;

b. alium modum inducere ad pacem per ministrum dandam post unctionem sive singulis sive omnibus simul confirmatis, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM DEDICATIONIS ECCLESIÆ ET ALTARIS

CAPUT VII

ORDO BENEDICTIONIS CALICIS ET PATENÆ

PRÆNOTANDA

3. Quilibet sacerdos calicem et patenam benedicere potest, dummodo secundum normas, quæ in Institutione generali Missalis Romani, nn. 328-332, indicantur, confecta sint.

IN LIBROS SEU TITULOS RITUALIS ROMANI

IN ORDINEM EXSEQUIARUM

PRÆNOTANDA

DE APTATIONIBUS CONFERENTIARUM EPISCOPALIUM CURA PARANDIS

21. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum, qui huic titulo Ritualis Romani respondeat, singularum tamen regionum necessitatibus accommodatum, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in aptatione, Conferentiarum Episcopalium erit:

1) Aptationes definire, intra limites in hoc titulo statutos.

2) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit, ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimentur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

3) Propria autem Ritualium particularium iam exstantium elementa, si quæ habeantur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi possint, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

4) Versiones textuum parare, ita ut ingenio variarum linguarum culturarumque vere sint accommodatæ, et eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis, additis, quotiescumque opportunum fuerit, melodiis cantui aptis.

5) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, aptare atque complere, ita ut ministri significationem rituum plene intellegant et effectu compleant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

6) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur ita, tamen, ut de materia, quæ in hac editione typica continetur, nihil omittatur.

Si quæ vero rubricas vel textus adicere opportunum videatur, congruo signo vel charactere typographico distinguantur a rubricis et textibus Ritualis Romani.

22. In parandis Ritualibus particularibus de exsequiis, Conferentiarum Episcopalium erit, actis ab Apostolica Sede confirmatis (cf. supra n. 21, 6) vel recognitis (cf. supra n. 21, 3 et 5):

IN ORDINEM BAPTISMI PARVULORUM

DE INITIATIONE CHRISTIANA

PRÆNOTANDA GENERALIA

IV. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

30. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum, qui huic Ritualis Romani titulo respondeat, accommodatum singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcopalium erit:

1) Aptationes definire, de quibus in art. 39 Constitutionis de sacra Liturgia, actis ab Apostolica Sede recognitis.

2) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit; ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

3) Propria autem Ritualium particularium iam exstantium elementa, si quæ habentur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi queant, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

4) Versiones textuum parare, ita ut ingenio variarum linguarum atque culturarum vere sint accommodatæ, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Addere possunt, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

5) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, aptare et complere, ita ut ministri significationem rituum plene intellegant et effectu compleant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

6) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur.

31. Attentis præsertim normis in nn. 37-40 et 65 Constitutionis de sacra Liturgia, in terris Missionum, Conferentiarum Episcopalium est iudicare an elementa initiationis, quæ apud aliquos populos in usu esse reperiuntur, ritui Baptismatis christiani accommodari possint, et decernere an sint in eo admittenda, actis ab Apostolica Sede recognitis.

32. Quando Rituale Romanum Baptismi plures exhibet formulas ad libitum, Ritualia particularia possunt alias formulas eiusdem generis adicere, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM INITIATIONIS CHRISTIANÆ ADULTORUM

PRÆNOTANDA

IV. De aptationibus, quas Conferentiæ Episcopales, hoc Rituali Romano utentes, facere possunt

64. Præter aptationes in Prænotandis generalibus (nn. 30-33) prævisas, Ordo initiationis adultorum alias accommodationes a Conferentiis Episcopalibus definiendas admittit, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM CELEBRANDI MATRIMONIUM

Prænotanda

IV. De aptationibus Conferentiarum Episcoporum cura parandis

40. Qua de re, Conferentiarum Episcoporum erit:

1) Aptationes definire, de quibus infra (nn. 41-44), actis ab Apostolica Sede recognitis.

2) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur inde a n. 36 et sequentibus (De ritu adhibendo), si casus fert, aptare et complere ad participationem fidelium consciam et actuosam reddendam, actis ab Apostolica Sede recognitis.

3) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio diversarum culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Possunt præterea addere, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

4) In editionibus parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptior videatur.

IN ORDINEM UNCTIONIS INFIRMORUM EORUMQUE PASTORALIS CURÆ

PRÆNOTANDA

IV. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

38. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum qui huic Ritualis Romani titulo congruat, accommodatum singularum regionum necessitatibus, ut […] in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcopalium erit:

a) Aptationes definire, de quibus in art. 39 Constitutionis de sacra Liturgia, actis ab Apostolica Sede recognitis.

b) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit; ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

c) Quædam propria Ritualium particularium circa infirmos iam exstantium elementa, si quæ habentur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi queant, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

d) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenii culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Præterea addere possunt, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

e) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, si casus fert, aptare et complere ad participationem fidelium consciam et actuosam reddendam, actis ab Apostolica Sede recognitis.

f) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur.

39. Quando Rituale Romanum Baptismi plures exhibet formulas ad libitum, Ritualia particularia possunt alias formulas eiusdem generis adicere, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM PÆNITENTIÆ

PRÆNOTANDA

VI. De aptationibus Ritus ad varias regiones et adiuncta

De aptationibus quas Conferentiæ Episcopales facere possunt

38. Conferentiis Episcopalibus competit, in Ritualibus particularibus apparandis, hunc Ordinem Pænitentiæ accommodare singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede confirmatis vel recognitis, in regionibus ad quas pertinent, adhibeantur. Qua in re Conferentiarum Episcopalium erit:

a. Normas circa disciplinam sacramenti Pænitentiæ statuere, in iis præsertim quæ ad ministerium sacerdotum et reservationem peccatorum spectant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

b. Normas pressius determinare quoad locum aptum ad ordinariam sacramenti Pænitentiæ celebrationem et quoad signa pænitentiæ a fidelibus exhibenda in absolutione generali (cf. Supra n. 35), actis ab Apostolica Sede recognitis.

c. Versiones textuum parare, quæ uniuscuiusque populi indoli et sermoni vere sint accommodatæ, atque eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Itemque novos textus componere pro precibus sive fidelium sive ministri, formula sacramentali integre servata, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN DE SACRA COMMUNIONE ET DE CULTU MYSTERII EUCHARISTICI EXTRA MISSAM

PRÆNOTANDA GENERALIA

IV. DE IIS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

12. Conferentiis Episcopalibus competit, in Ritualibus particularibus, ad normam Constitutionis de sacra Liturgia (n. 63b), hunc Ritualis Romani titulum accommodare singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re Conferentiarum Episcopalium erit:

a) sedulo et prudenter considerare quænam elementa, si quæ habeantur, ex traditionibus populorum retineri aut admitti possint, dummodo cum spiritu sacræ Liturgiæ componi queant; ideoque aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

b) versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Alios textus, præsertim pro cantu, parare et approbare ad normam iuris.

IN DE BENEDICTIONIBUS

PRAENOTANDA GENERALIA

V. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

39. Conferentiis Episcoporum competit, vi Constitutionis de Sacra Liturgia,34 Rituale particulare exarare quod huic titulo Ritualis Romani respondeat, singularum tamen regionum necessitatibus accommodatum ut, actis ab Apostolica Sede recognitis vel confirmatis,35 in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcoporum erit:

a) Aptationes definire, iuxta principia in hoc libro statuta rituum tamen structura propria servata atque eas, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

b) Sedulo ac prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit, ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimentur, proponere et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.36

c) Proprias autem Ritualium particularium iam exstantium benedictiones si quæ habentur, vel antiqui Ritualis Romani et quæ adhuc in usu sint, retinere, dummodo cum mente Constitutionis de Sacra Liturgia, et principiis in hoc titulo expositis ac necessitatibus hodiernis componi queant; vel ea aptare et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

d) In variis benedictionum Ordinibus, præsertim quando plures formulæ ad libitum eligendæ exhibentur, alias etiam formulas eiusdem generis præter eas quæ in Rituali Romano inveniuntur, adicere et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

e) Prænotanda, sive generalia sive particularia uniuscuiusque Ordinis, quæ in hoc libro habentur, non solum integre vertere, sed, si casus ferat, complere, actis ab Apostolica Sede debite recognitis, ita ut ministri significationem rituum plenius intellegant ac fidelium participatio conscia et actuosa reddatur.

f) Illas partes complere quæ in libro desiderantur, ut v. gr. alias lectiones præbere, quæ utiles esse possunt; cantus aptiores indicare.

g) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio diversarum culturarum accommodentur, necnon eas approbare et ad confirmationem Apostolicæ Sedis præbere.

h) In editionibus libri materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptior videatur, partes libri separatim edere, præcipuis prænotandis semper præmissis, actis ab Apostolica Sede confirmatis.

IN DE EXORCISMIS ET SUPPLICATIONIBUS QUIBUSDAM

PRAENOTANDA

VI. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

37. Conferentiarum Episcoporum est:

a) Versiones textuum parare integras et amussim fideles textui originali authentico apparare, approbare et confirmationi Apostolicæ Sedis præbere.

b) Signa et gestus ipsius ritus, si hoc necessarium vel utile iudicatur, attenta cultura et genio ipsius populi, de consensu Sanctæ Sedis aptare, et actis recognitis in hunc Ritualis titulum introducere.

IN MARTYROLOGIUM ROMANUM

PRAENOTANDA

V. DE PROPRIIS MARTYROLOGII

38. Unicuique diœcesi, nationi vel familiæ religiosæ exarare licet Proprium Martyrologii seu Appendicem Martyrologii, in qua Sancti et Beati enuntientur in Calendario Proprio inscripti, qui a Martyrologio Romano absint vel diverso die celebrentur vel alio gradu celebrationis peragantur vel quorum elogium opportune aliquantulum amplificare visum est. Huiusmodi Proprium ad Congregationem de Cultu Divno et Disciplina Sacramentorum transmittatur ad recognitionem et […] confirmationem obtinendam.

VI. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

41. Convenit ut in Martyrologio edendo elogia cuiusvis diei, quæ totius nationis vel dicionis ex concessione Sanctæ Sedis censenda sunt propria, primo loco ponantur post elogia, quæ ad celebrationes pertinent in Calendario Generali inscriptas, et eisdem imprimantur typis. Illa vero elogia, quæ regionis vel diœcesis sunt propria, in Appendice particulari locum semper habeant. Textus autem cuiuscumque editionis Conferentiæ Episcoporum ad normam iuris approbandus est et Sedi Apostolicæ […] præbendus ad confirmationem obtinendam. Quod valet, mutatis mutandis, pro quavis familia religiosa.

* * *

Le présent décret exécutif général, préparé par la Congrégation pour le Culte Divin et la Discipline des Sacrements sur mandat du Souverain Pontife François, a été approuvé par le même Souverain Pontife qui en a ordonné la publication.

Nonobstant toute disposition contraire.

De la Congrégation pour le Culte Divin et la Discipline des Sacrements, 22 octobre 2021, mémoire de saint Jean-Paul II, pape.

+Arthur Roche

Préfet

+Vittorio Francesco Viola, O.F.M.

Archevêque Secrétaire

____________________

[1]Franciscus, Litterae Apostolicae Motu Proprio dataeMagnum Principiumquibus nonnulla in can. 838 Codicis Iuris Canonici immutantur: AAS 109 (2017) 967-970.

[2]Cf.Magnum Principium: AAS 109 (2017) 969: «Consequenterinterpretarioportet sive art. 64 § 3 Constitutionis ApostolicaePastor bonussive alias leges, praesertim in libris liturgicis contentas, circa eorum translationes».

[3]Cf.Decretum:Notitiæ19 (1983) 540-541.

[4]Cf.Conc. Oecum. Vat. II, Const. de sacra LiturgiaSacrosanctum Concilium, n. 63b: AAS 56 (1964) 117;Consilium ad exsequendam Constitutionem de sacra Liturgia,Declaratio circa interpretationes textuum liturgicorum «ad interim» paratas:Notitiae5 (1969) 68;Sacra Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino, Epistola ad Praesides Conferentiarum Episcopalium de linguis vulgaribus in S. Liturgiam inducendisDecem iam annos, n. 3:Notitiae12 (1976) 301-302.

[5]Cf.Sacrosanctum Concilium, n. 36 § 1;Codex Iuris Canonici, can. 838 § 2.

[6]Cf.Sacrosanctum Concilium, nn. 48 et 59 ;Conc. Oecum. Vat. II, Const. dogmatica de divina revelationeDeiVerbum, n. 8: AAS 58 (1966) 821;Sacra Congregatio Rituum, Instructio ad exsecutionem Constitutionis de sacra Liturgia recte ordinandamInter Oecumenici, n. 6: AAS 56 (1964) 878.

[7]Segreteria di Stato,Decreto, 13 maggio 2005: AAS 97 (2005) 798-799.

[8]Pour les éditions de textes liturgiques, même partielles, destinées à un usage non liturgique (étude, feuillets), on applique les normes duCodex Iuris Canonici, can. 826 § 3.

[9]Cf.Paulus VI,Allocutio in aula Clementina habita iis qui operam dant liturgicis textibus in vulgares sermones convertendis, cum Romae Conventum agerent, 10 novembris 1965 : AAS 57(1965) 968.

[10]Magnum Principium: AAS 109 (2017) 969.

[11]Ibid.969.

[12]Ibid.968-969.

[13]Ibid.968.

[14]Cf.Conc. Oecum. Vat. II, Const. dogmatica de EcclesiaLumen gentium, n. 23: AAS 57 (1965) 27;Codex Iuris Canonici, can. 333 § 2.

[15]Cf.Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, De liturgia romana et inculturatione. Instructio Quarta «ad exsecutionem constitutionis Concilii Vaticani Secundi de Sacra Liturgia recte ordinandam»(ad Const. art. 37-40)Varietateslegitimae, nn. 31-32: AAS 87 (1995) 300-301.

[16]Cf.Paulus VI,Litterae Apostolicae Motu Proprio datae Normae universales de anno liturgico et novum Calendarium Romanum generale approbanturMysterii paschalis: AAS 61 (1969) 222-226;Calendarium Romanumex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP.VI promulgatum, Editio typica, 1969,Normae universales de Anno liturgico et de Calendario,nn. 48-55, pp. 17-19, e ancheMissale Romanumex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum Ioannis Pauli PP. II cura recognitum, Editio typica tertia, Typis Vaticanis 2008, pp. 99-100;Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Instructio de Calendariis particularibus atque Officiorumet Missarum Propriis recognoscendisCalendaria particularia: AAS 62 (1970) 651-663.

[17]Cf.Varietates legitimae, n. 64.

[18]Cf.ibid., nn. 30, 65.

[19]Cf.ibid., nn. 65-69.

[20]Cf.ibid., n. 28;Decem iam annos, n. 1.

[21]Par exemple, les lectures bibliques, les psaumes, les hymnes, les éléments de l’ordinaire de la messe, les formules spécifiques des différents rites.

[22]Cf.Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1;Missale Romanumex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum,Ordo Lectionum Missae, Editio typica altera, Libreria Editrice Vaticana 1981,Praenotanda, n. 111; cf.Institutio generalis Missalis Romani, n. 391.

[23]Cf.Sacrosanctum Concilium,n. 24.

[24]Cf.Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Instructio tertia ad Constitutionem de Sacra Liturgia recte exsequendamLiturgicae instaurationes, n. 2: AAS 62 (1970) 695-696;Varietates legitimae, nn. 23, 28, 53;Institutio generalis Missalis Romani, n. 391.

[25]Cf.Sacrosanctum Concilium36 § 3;Decem iam annos, n. 1.

[26]Cf.Pontificia Commissio Decretis Concilii Vaticani II interpretandis,Responsa ad proposita dubiaI.De Conferentiis Episcopalibus: AAS 60 (1968) 361-362;Ioannes Paulus II, Litterae Apostolicae Motu Proprio datae de theologica et iuridica naturaConferentiarum EpiscoporumApostolos suos, n. 15: AAS 90 (1998) 651.

[27]Cf.Inter Oecumenici, n. 40b.

[28]Cf.Sacrosanctum Concilium, n. 44.

[29]Magnum Principium:AAS 109 (2017) 968.

[30]Institutio generalis Missalis Romani, n. 392.

[31]Cf.Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Litterae circulares de normis servandis quoad libros litúrgicos in vulgus edendos, illorum translatione in linguas hodiernas peractaDum toto terrarum, n. 3: AAS 66 (1974) 99.

[32]Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968.

[33]Cf.Sacrosanctum Concilium, n. 22, § 3;Liturgicae instaurationes, n. 3a.

[34]Cf.Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Litterae circulares ad Conferentiarum Episcopalium Praesides de Precibus eucharisticisEucharistiae participationem: AAS 65 (1973) 340-347.

[35]Le texte des formules sacramentelles est soumis à la Congrégation pour le Culte Divin et la Discipline des Sacrements avec une traduction mot à mot. Dans le cas des langues moins connues, le sens de chaque mot du texte dans la langue parlée doit être rendu dans l’une des langues les plus connues, à savoir le français, l’anglais, l’italien, le portugais, l’espagnol, l’allemand... (cf.Decem iam annos, n. 5), ainsi qu’un rapport indiquant les raisons linguistiques et théologiques des choix effectués; après le “nihil obstat” de la Congrégation pour la Doctrine de la Foi, ils sont approuvés par le Saint-Père,Dum toto terrarum, n. 1; cf. les références aux normes de la Congrégation pour les Sacrements et le Culte Divin et de la Congrégation pour la Doctrine de la Foi, citées dans la lettreDecem iam annos, n. 5.

[36]Cf.Sacra Congregatio pro Cultu Divino,De unica interpretatione populari textuum liturgicorum:Notitiae6 (1970) 84-85;De unica interpretatione populari textuum liturgicorum:Notitiae9 (1973) 70-71.

[37]Cf.Sacra Congregatio pro Cultu Divino,De unica interpretatione populari textuum liturgicorum:Notitiae6 (1970) 84-85.

[38]Cf.Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1;Ordo lectionum Missae, Praenotanda,n. 111.

[39]Par exemple, pour le Lectionnaire de la Messe, la référence est l’Ordo lectionum Missae, avec les indications fournies dans lesPraenotanda, nn. 111-125, et “Lectiones biblicae pro celebrationibus post annum 1981 inCalendarium Romanum GeneraleinsertisOrdini lectionum Missaeadiciendae” :Notitiae51 (2015) 349-360 ; pour laLiturgia Horarumles indications de l’Institutio generalis de Liturgia Horarum, nn. 121-125, 136-158, plusNotitiae7 (1971) 393-408 ; 12 (1976) 238-248 ; 324-333 ; 378-388 ; pour lePontificaleet leRitualechaqueOrdoindique lesTextus varii.

[40]Cf.Sacrosanctum Concilium, nn. 36 § 4 e 63 ;Codex Iuris Canonici, can. 455 § 2.

[41]Cf.Institutio generalis Missalis Romani, nn. 48, 74, 87 ;Institutio generalis de Liturgia Horarum, n. 178.

[42]Cf.Varietates legitimae, nn. 53-70.

[43]Cf.Codex Iuris Canonici, can. 455 § 2.

[44]Cf.Inter Oecumenici, n. 29.

[45]Cf.Codex Iuris Canonici, can. 826 § 2.

[46]Cf.Sacrosanctum Concilium, nn. 37-40;Varietates legitimae, n. 33.

[47]Cf.Varietates legitimae, nn. 28-30.

[48]Par exemple, les célébrations propres dans le calendrier liturgique. (cf.Normae universales de Anno liturgico et de Calendario,n. 49); pratique rituelle dans l’Ordo Exsequiarum, Ordo celebrandi Matrimoniumet dans l’Ordo Professionis Religiosae.

[49]Par exemple, des messes votives particulières ou pour une nécessité particulière ; choix de lectures. (Institutio generalis Missalis Romani, n. 362); rites de bénédiction (Rituale Romanumex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Ioannis Pauli II promulgatum,De Benedictionibus,Editio typica, Typis polyglottis Vaticanis 1984,Praenotanda Generalia, n. 39d, p. 19).

[50]Cf. sopra nota 35.

[51]Cf.Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968: «quaedam peculiaria verba perpendenda sunt etiam ex integra fide catholica, quia quaevis translatio textuum liturgicorum congruere debet cum sana doctrina».

[52]Cf.Martyrologium Romanumex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatum, Editio typica altera, Typis Vaticanis 2004,Praenotanda, n. 38, p. 20.

[53]Cf.Ordo Professionis Religiosaeex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratus auctoritate Pauli PP. VI promulgatus, Editio typica, Typis Polyglottis Vaticanis 1975,Praenotanda, nn. 12-15, p. 10; e anche ilDocumentum III(Indications pour l’adaptation de l’«Ordo Professionis Religiosae»):Notitiae6 (1970) 319-322.

[54]Cf.Normae universales de Anno liturgico et de Calendario, nn. 49 e 55.

[55]La matière est réglée dans l’InstructionCalendaria particularia(24 giugno 1970: cf.supranota n.16); cf. ancheCongregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum,Notificazione su alcuni aspetti dei lezionari ecclesiastici propri della «Liturgia Horarum»(27 giugno 2002):Notitiae38 (2002) 555-568.

[56]Cf.Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum,Notificatio de cultu Beatorum(21 maggio 1999) n. 8 :Notitiae35 (1999) 445.

[57]L’impression du Propre des Messes et de la Liturgie des Heures ne doit donc pas porter le titre de «Missel Propre» et «Liturgie Propre des Heures».

[01452-FR.01] [Texte original: Latin]

Traduzione in lingua inglese

DECREE

giving effect to the dispositions of can. 838

of the Code of Canon Law

INTRODUCTION

Following the promulgation of Pope Francis’ Motu Proprio Magnum Principium, with which the norms of §§ 2 and 3 of can. 838 of the C.I.C. were changed, it is necessary that whatever is found to the contrary in the Institutiones generales and in the Prænotanda of the liturgical books, as well as in the Instructions, Declarations, and Notifications published by this Dicastery according to the old norms of §§ 2 and 3 of can. 838 of the C.I.C. 1983, be corrected.[1] This is especially true for the Institutio generalis Missalis Romani 2002 and 2008, for the Praenotanda of the second editions of the De Ordinatione Episcopi, presbyterorum et diaconorum, of the Ordo celebrandi Matrimonium and of the editions of the De Exorcismis and of the Martyrologium Romanum. It also applies in a particular way to the Instructions Varietates legitimæ and Liturgiam authenticam. It must also be taken into account that whatever is said in the Decrees of promulgation of the individual liturgical books whenever reference is made to the authority or juridical competence of the Episcopal Conferences and of this Dicastery regarding adaptations and translations of texts in vernacular languages must be interpreted according to the letter and mind of the new canon 838.[2]

In line with the aforementioned Motu Proprio, the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments has considered it its duty to interpret and, as far as necessary, clarify the liturgical laws that it has issued on this matter, so that it may “help the Episcopal Conferences to fulfil their task as well as working to promote ever more the liturgical life of the Latin Church”.

Therefore, in accord with the mind of the Motu Proprio, the first part of the present Decree reiterates, interprets and amends the norms, the discipline, and the procedures regarding the translation of liturgical books and their adaptation. It does so in particular with regard to the competence of the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments and of the Episcopal Conferences. The second part indicates some “variations”, following those already published in 1983,[3] to be introduced in the new editions of liturgical books.

I

NORMS AND PROCEDURES

1. The liturgical books intended for the celebration of the liturgy were reformed by the authority of the Supreme Pontiffs Pope Saint Paul VI and Pope Saint John Paul II, who decreed their publication and their obligatory nature for the Roman Rite. They contain the biblical readings, the prayers of the Church, the chants to be performed and other texts. They also include the Institutiones generales and the Praenotanda,[4] which set out the theology, spirituality, offices and principles of pastoral care, structure and discipline of each celebration. These books, composed in Latin,[5] convey the tradition which, per ritus et preces, expresses the faith of the Church.[6] Therefore, their content is not the patrimony of an individual or a particular group of the faithful, since it manifests the prayer and life of the whole Church.

2. The liturgical books of the Roman Rite in Latin are promulgated in editio typica by the Apostolic See, which holds their copyright.[7] The “concordat cum originali” is certified by the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments. For subsequent editions (aliae editiones necnon editiones emendatae vel auctae) the same principle applies. They can be used as soon as they are published, normally by the Tipografia Vaticana, and they are distributed by the Libreria Editrice Vaticana.

3. In order to print or reprint these Latin books for liturgical use (editio typica vel iuxta typicam), a licence must be obtained from the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments each time. For editiones iuxta typicam, publishers must also enter into a contract with the Amministrazione del Patrimonio della Sede Apostolica or, on its behalf, with the Libreria Editrice Vaticana. Similar permissions are also required for the distribution of liturgical books or parts thereof via the internet.[8]

4. In reforming the liturgical books of the Roman Rite, in accordance with the provisions of the Second Vatican Council, the need for their translation into spoken languages and their adaptation to the cultural diversity of peoples was kept in mind, as were the problems inherent in such work. In this regard, it should not be forgotten that:

a) the translations of the liturgical texts, being part of the rites themselves, are the voice of the Church which celebrates the divine mysteries, and they have the same value as the liturgical texts in Latin.[9] They must therefore strive to become “liturgical” languages and, despite their diversity, always maintain the one and the same voice of the Church, the one and the same “lex orandi”. Therefore, the translations of the liturgical books cannot be left to the judgement of individuals but, entrusted to the responsibility of the Bishops, must be approved by their Conferences;

b) for the pastoral benefit of the faithful, in addition to the adaptations already provided for in the liturgical books, which are the responsibility of the celebrant, there are also other types of necessary or useful adaptations which are left to the decision and approval of the Conferences of Bishops.

5. “according to what is stated in the Constitution Sacrosanctum Concilium, in particular in articles 36 §§ 3-4, 40 and 63 and in the Apostolic Letter Motu Proprio Sacram Liturgiam, n. IX”,[10] the Motu Proprio Magnum Principium has modified the canonical norms in such a way that “the competency of the Apostolic See surrounding the translation of liturgical books and the more radical adaptations established and approved by Episcopal Conferences be made clearer, among which can also be numbered eventual new texts to be inserted into these books”.[11] Consequently, “the right and duty of Episcopal Conferences” is also clarified, facilitating fraternal “collaboration … between the Apostolic See and Episcopal Conferences”[12] regarding the publication of liturgical books in current languages.

6. As a consequence of the Motu Proprio, a renewed interpretation of the applicable norms issued so far about adaptations and translations for the liturgy is necessary. It should be borne in mind, however, that “the criteria indicated were and remain at the level of general guidelines and, as far as possible, must be followed by Liturgical Commissions as the most suitable instruments”.[13]

7. The present decree contains guidelines and prescriptions concerning the competencies of both the Episcopal Conferences and the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments. The acts of recognitio and confirmatio, described in numbers 43 and 45, are necessary to give full effect to the decisions of the Episcopal Conferences and manifest the communion that binds the Roman Pontiff with the Bishops.[14]

RESPONSIBILITIES AND COMPETENCIES OF THE EPISCOPAL CONFERENCES

8. In light of can. 838 §§ 2 and 3, it is for the Episcopal Conference to publish the liturgical books, bearing in mind that they contain translations of the original Latin texts and the adaptations already provided for in those same books, which require confirmatio; there may also be a more radical adaptation (cf. SC n. 40) which is not indicated in the typical liturgical books and which therefore requires recognitio.

For both the confirmatio and the recognitio the procedure for approval by the Episcopal Conference will take place in accordance with can. 455 § 2 of the C.I.C.

The Episcopal Conference approves the adaptations of the liturgical books according to the norm of law (cf. can. 838 § 2)

9. The more radical adaptation of the Roman Rite (cf. SC n. 40), while always safeguarding the substantial unity attested to in the typical liturgical books, is motivated by cultural factors (ritual practices, symbols, gestures) and not by other reasons; in point of fact, this is called the “inculturation” of the Roman Rite.[15] In other words, it is a matter of expressing ritually, through a typology of gestures and symbols, the same content expressed by the traditional gestures and symbols of the Roman Rite. There are also other cases of adaptation, such as Particular Calendars[16] or particular texts suggested by pastoral necessity.

10. The Bishops’ Conference assesses and approves any adaptations to be made that are not indicated in the editio typica, including the formulation of new texts.[17] The study of these adaptations is entrusted to the Episcopal Liturgy Commission, which, in consultation with the Episcopal Commission for the Doctrine of the Faith, may avail itself of the collaboration of experts.[18] The President of the Episcopal Conference then presents the acts of the Bishops’ decisions, along with an explanatory report on the choices made and the process followed in the light of the current provisions, to the Apostolic See for the required recognitio.[19]

11. Any adaptations concerning one or more areas of a country require the approval of the Episcopal Conference. This allows a broader and more far-sighted evaluation of particular choices.

12. After obtaining the recognitio these more radical adaptations form part of the liturgical books of a given Episcopal Conference, and must be printed with a typographical indication which shows that they are proper to said Conference. Therefore, they cannot be adopted in the books of another Episcopal Conference, without the latter in turn approving them and requesting the recognitio of the Apostolic See.

The Bishops’ Conference prepares translations of the liturgical books in vernacular languages and approves them, requesting confirmation before publication (cf. can. 838 § 3)

- Language

13. The preparation of the translation of liturgical books presupposes an evaluative framework that first of all takes into account the language,[20] its characteristics and its diffusion, with an eye to the near future of its use, beginning with its use by younger generations. The adoption of vernacular languages in the liturgy must, among other things, take into account that the fundamental criterion is the participation of the people in the liturgical celebrations and not other types of considerations, such as social issues or issues related to identity.

14. It is for the Bishops’ Conference to decide which language or languages to adopt in the liturgy for the area of its competence, assessing whether and how the process of translating all or some of the typical liturgical books, the whole book or only those parts of it that are more directly necessary or useful to encourage the participation of the people in the liturgy, is feasible. [21]

15. A basic prerequisite is the existence of a version of the Bible in a given language, approved by the Bishops' Conference.[22] The texts of Sacred Scripture are in fact the primary and essential source of the liturgy,[23] indispensable for the formation of a liturgical language.[24]

16. The decision of the Episcopal Conference regarding the adoption and use of a given language in the liturgy is presented to the Apostolic See for the required confirmatio,[25] without which the work of translation should not be undertaken.

- The translation process

17. The experience of recent years has taught us that the work of translating biblical and liturgical texts is a complex task. Since the main responsibility in this matter lies with the Bishops, the Episcopal Conference must take on this task directly,[26] with the necessary collaboration of suitable persons, including experts trained in the translation of liturgical Latin, and with the help of suitable resources,[27] including the preparation of a ratio translationis and a dictionary for non-biblical liturgical expressions.

18. The Episcopal Liturgy Commission plays a decisive role.[28] Bishops, who are responsible for decision-making, should use a stable group of experts to ensure that there is continuity in the work. In order to guarantee that the correct and integral expression of the faith of the Catholic Church in a given language is transmitted according to her teaching and with the appropriate vocabulary, there is a clear need for the opinion of the Episcopal Commission for the Doctrine of the Faith. The final decisions are taken by the Episcopal Conference, a body which allows all the Bishops, who have the right to vote, to share their task as teachers of the people of God, for liturgical prayer is the clearest manifestation of what the Church believes and is obliged to believe.

19. Indeed, “the goal of the translation of liturgical texts and of biblical texts for the Liturgy of the Word is to announce the word of salvation to the faithful in obedience to the faith and to express the prayer of the Church to the Lord. For this purpose it is necessary to communicate to a given people using its own language all that the Church intended to communicate to other people through the Latin language. While fidelity cannot always be judged by individual words but must be sought in the context of the whole communicative act and according to its literary genre, nevertheless some particular terms must also be considered in the context of the entire Catholic faith because each translation of texts must be congruent with sound doctrine”.[29]

20. Can. 838, § 3 requires the Episcopal Conferences to “faithfully prepare versions of the liturgical books in vernacular languages”. The adverb faithfully implies a threefold fidelity: firstly to the original text, secondly to the particular language into which it is translated and finally to the comprehension of the text by the addressees who are introduced to the vocabulary of biblical revelation and liturgical tradition.

21. Faithfulness above all to the original text, i.e. in Latin, found in the typical liturgical books of the Roman Rite. Since this is a translation it is to be understood that the Latin text always serves as a reference point in case of doubt as to the correct meaning. Secondly, it cannot be ruled out that a version of the liturgical texts in a more widespread language already confirmed by the Apostolic See can also be used as an interpretative aid.

22. Faithfulness then to the language into which the translation is made, since each language has its own characteristics. The accuracy of the translation consists in combining respect for the character of each language while rendering “the meaning of the original Latin text … fully and faithfully”.[30]

23. Finally, fidelity to comprehension of the text on the part of the addressees and to their “spiritual needs”,[31] bearing in mind that “because the liturgical text is a ritual sign it is a means of oral communication”.[32] The work of translation also requires that attention be paid to different literary genres (presidential prayers, acclamations, hymns, monitions, etc.) as well as to the fact that there are texts intended for proclamation, for listening to, for choral recitation. It is evident that liturgical language - the terms, elements and signs - needs to be explained in catechesis in the light of Sacred Scripture and Christian tradition.

24. The translation covers the entire book, including documents such as the Constitutiones Apostolicae, Institutiones, Praenotanda. If there are reasons that might suggest proceeding by parts, especially in relation to the Missal, with its Lectionary, and the Liturgy of the Hours, it is necessary to bear in mind the internal coherence of the book and the use of the same criteria followed in the translation of vocabulary and rubrical terminology.

25. Particular attention should be paid to the translation of the most important liturgical texts. These are the relevant texts, according to the principle “lex orandi – lex credendi”: the Ordo Missae,[33] and in particular the Eucharistic Prayers,[34] the Profession of Faith, and the Oratio dominica. Even the responses of the faithful and the common acclamations, often inspired by texts from Sacred Scripture, are expressions that need careful translation in order to promote their stability over time and avoid constant changes. Sacramental formulas are approved by the Holy Father alone.[35]

26. When a language is spoken in several countries, without a doubt it is desirable to adopt the same translation, especially for important liturgical texts.[36] The hope, consistently reiterated over the years, is that translations of liturgical texts in the same language will be prepared with the cooperation of all the concerned Bishops’ Conferences.

27. To this end, it is useful to make use of mixed commissions,[37] i.e. made up of Bishops delegated by their respective Episcopal Conferences, who can avail themselves of the collaboration of experts from various countries. These Commissions are set up by the Presidents of the Episcopal Conferences and work according to a Statute (composition, competencies, functions) agreed upon by the Episcopal Conferences themselves. The Apostolic See can act as a mediator super partes in order to promote agreement and understanding. The texts prepared by these Commissions must be evaluated and approved by the individual Episcopal Conferences, and then presented to the Apostolic See by their respective Presidents for confirmatio.

- The drafting of the liturgical book and its approval

28. A liturgical book contains translations of biblical texts, euchological texts and chants, as well as any adaptations that have or have not been provided for in the typical Latin editions.

29. According to the norms in force the biblical texts for liturgical use are taken from the translation of Sacred Scripture duly approved by the Episcopal Conference.[38] The biblical pericopes and their arrangement in the Lectionaries, including the accompanying apparatus, must correspond to the order indicated in the typical books.[39]

30. The translation of the euchological texts must be duly approved by the Episcopal Conference in accordance with established procedures.[40]

31. The proper liturgical chants are those indicated in the typical liturgical books. Other chants/hymns, provided they are appropriate in terms of text, liturgical function and congruence with the day and time, must be approved by the Episcopal Conference.[41]

32. Choices, provided for in the typical editions, regarding adaptations within the competence of the Episcopal Conference must also be duly approved by the same Conference.[42]

33. At the end of the evaluation process adaptations which are not provided for in the liturgical books must be duly approved by the Conference of Bishops according to the established procedures.[43]

- The request for “confirmatio” and “recognitio” from the Apostolic See

34. The translation of a liturgical book, approved by the Episcopal Conference, is sent for confirmatio to the Apostolic See with a letter signed by the President and the Secretary of the Episcopal Conference, accompanied by the acts relating to the canonical vote, together with two copies of the text, to which is also attached the text in electronic format, and a report on the work done and the choices made.[44] In accordance with the Statutes of the individual Episcopal Conferences, the same rule also applies to the translation of new texts for inclusion in a liturgical book.

35. Whenever the Episcopal Conference considers it useful to make changes or corrections in the liturgical book, as well as to revise it for the purpose of a new edition, it is necessary to follow the procedure described in the previous paragraph.

36. The same procedure applies to the request for recognitio.

- The publication of the liturgical book

37. Once the confirmatio and recognitio of the Apostolic See have been obtained, the liturgical book is promulgated by a decree signed by the President and the Secretary of the Episcopal Conference. This also applies in the case of a liturgical book translated into a language of only one area of the country.

38. In the initial pages the printed liturgical book must reproduce the decrees of the Apostolic See and the Episcopal Conference in their language of promulgation, as well as the “concordat cum originali” of the President of the Episcopal Commission for Liturgy or, where this does not exist, of the President of the Conference itself, and the imprimatur according to the norm of law.[45]

39. The reprinting of the liturgical book shall incorporate any textual updates and variations that have previously received the due confirmatio or recognitio of the Apostolic See; such acts shall be mentioned at the beginning of the book.

40. The copyright of books and liturgical texts in vernacular languages is held by the Bishops’ Conference. In the case of the adoption of the same texts by another Episcopal Conference, the rights will be established in writing between the Episcopal Conferences concerned.

RESPONSIBILITIES AND COMPETENCIES OF THE CONGREGATION FOR DIVINE WORSHIP AND THE DISCIPLINE OF THE SACRAMENTS

41. In the light of canon 838 §§ 2 and 3, with a view to publishing liturgical books in vernacular languages, it is the responsibility of the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments to review (recognoscere) the adaptations approved according to the norm of law by the Episcopal Conference, and to confirm (confirmare) the translations of the texts duly approved by the Episcopal Conferences.

- The “recognitio”

42. After their approval by the Episcopal Conference, the process concerning adaptations not provided for in the typical liturgical books requires the recognitio of the Apostolic See, granted by decree of the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments. Since these are ritual elements and particular texts, the recognitio demands their congruity with the Roman Rite, in order to safeguard its substantial unity and conformity with the Catholic faith.[46]

43. Therefore, the recognitio consists of a review by the Apostolic See of what has been approved by the Episcopal Conference for its territory, and of the legitimacy of the iter which has been followed, taking into account the reasons dictated by the culture,[47] and tradition of a country[48] and by pastoral needs.[49]

44. Taking into account the positive and negative aspects learned from experience in regard to adaptations “ad interim” or “ad experimentum”, the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments will ensure that the timescales, criteria and evaluation of these adaptations are respected, in order to arrive at a stable resolution.

- The “confirmatio”

45. The “confirmatio” consists in the ratification given by the Apostolic See to the translation of biblical and liturgical texts, after having ascertained the legitimacy of the approval procedure followed by the Episcopal Conferences for the various aspects involved. That is the adoption and extension of a given language in the liturgy, the criteria for translation, the integrity of the texts with respect to the typical liturgical books and their correspondence with them, the implementation of the choices already indicated in the liturgical books that are the responsibility of the Episcopal Conferences.

46. With regard to Lectionaries, the confirmatio consists of verifying that the biblical pericopes and their apparatus correspond to the ordering of the typical liturgical books of the Roman Rite.

47. As regards the translation of sacramental formulas, according to current norms, confirmatio is granted after approval by the Holy Father alone.[50]

48. In the case of lacunae in the translation as well as the need for clarification of important texts (cf. above n. 25) and particular liturgical formulas, such as e.g. the prayers of ordination, dedication, consecration, exorcism formulas, the greetings of the priest and the responses of the faithful, acclamations inspired by Sacred Scripture and some particular terms to be understood within the faith of the Church,[51] the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments shall dialogue with the Episcopal Conference in order to develop a solution in light of their respective competencies.

49. When it comes to translations into a language common to several Episcopal Conferences, the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments shall dialogue with those Conferences in order to obtain an agreed solution, at least for the sacramental formulas, the responses of the faithful and for those texts that are doctrinally and pastorally important.

PROPERS OF DIOCESES AND RELIGIOUS FAMILIES

50. Although canon 838 does not concern the particular liturgical texts of Dioceses and Religious Families, this matter requires normative adjustment as it is tightly bound up with the liturgical books. In this regard:

1) dioceses, institutes of consecrated life, societies of apostolic life and others with a particular right have: a Particular Calendar, a Proper of Masses and Liturgy of the Hours, as well as a Martyrology;[52]

2) for Religious Families the adaptation of the Ordo Professionis Religiosae[53] and other particular celebrations is also anticipated.

51. Proper celebrations are to be harmoniously integrated into the General Roman Calendar. The diocesan liturgical calendar shall take into account national and regional calendars. All particular Calendars, composed by the competent authority, must be approved by the Apostolic See.[54]

52. By analogy with the norm of canon 838 § 2, the competent authority (the Bishop, the Superior or the Superior General) is responsible for drawing up the particular Calendar and the Proper[55], and then, since they are new texts, submits them for recognitio, in Latin or a vernacular language, to the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments; for liturgical texts in honour of new Blesseds, at least the Latin Collect is required[56].

With regard to biblical texts, the version of Sacred Scripture duly approved by the Episcopal Conference is to be adopted in the Proper.

As for other liturgical texts, especially euchological texts, the criteria of composition are those that govern the current liturgical books. According to the rank of celebration the Missale Romanum and the Liturgia Horarum are the model for the format and style of texts.

The arrangement of the texts of the Proper, including their apparatus, is modelled on the editions of the typical liturgical books published in the vernacular languages by the Episcopal Conferences.

53. After the iter envisaged for the revision or composition of the Particular Calendar and the Proper, the competent authority requests the recognitio from the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments.

The request must be accompanied by the texts to be approved, submitted in duplicate and in electronic format, together with a brief detailed report on the work carried out, including the reasons for any variation or inclusion of celebrations, in light of the latest approved Calendar and Proper and current norms.

54. Having obtained recognitio by decree of the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments the texts of the Proper, in Latin or in another language, are to be considered typical; their translations into other languages are to be presented by the competent authority, accompanied by a brief report, to the same Congregation for confirmatio.

55. The Proper of Masses and Liturgy of the Hours of the dioceses and others who have that right does not constitute a liturgical book in itself, since it is added to the Roman Missal and the Liturgy of the Hours, on which it depends for the Ordinary and the Commons.[57]

II

VARIATIONES *

* Litteris rubris indicantur verba seu partes in libros liturgicos noviter inducta.

Uncis quadris cum punctis rubris […] significantur verba seu phrases, quae e textibus librorum liturgicorum posthac omittenda sunt.

Punctis rubris sine uncis quadris … significantur textus, qui in libris liturgicis manent immutati.

Notae in calce ad textus librorum liturgicorum servantur nisi aliter notetur vel in ipsis quaedam adiungenda vel delenda vel mutanda indicentur.

Novae notae in calce adducendae, donec aliter provideatur, indicantur numero notae praecedentis addito “bis” vel “ter” etc.

In omnibus libris liturgicis, ubi in notis aliqua referentia fit ad numeros Institutionis generalis Missalis Romani, necesse est eos concordare cum hodierna editione.

IN MISSALE ROMANUM

IN INSTITUTIONEM GENERALEM MISSALIS ROMANI

Caput I

DE CELEBRATIONIS EUCHARISTICÆ MOMENTO ET DIGNITATE

25. Insuper in Missali suo loco aptationes quædam innuuntur quæ, iuxta Constitutionem de sacra Liturgia, respective competunt aut Episcopo diœcesano aut Conferentiæ Episcoporum35 (cf. etiam infra, nn. 387, 388-393).

CAPUT VI

DE IIS QUÆ AD MISSÆ CELEBRATIONEM REQUIRUNTUR

III. DE VASIS SACRIS

329. De iudicio Conferentiæ Episcoporum […] vasa sacra confici possunt etiam aliis ex materiis …

CAPUT IX

DE APTATIONIBUS QUÆ EPISCOPIS EORUMQUE CONFERENTIIS COMPETUNT

389. Ad Conferentias Episcoporum competit imprimis huius Missalis Romani editionem in probatis linguis vernaculis apparare atque approbare, ut, actis ab Apostolica Sede confirmatis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.149

Missale Romanum sive in textu latino sive in versionibus vernaculis legitime approbatis integre edendum est.

390. Conferentiarum Episcoporum est aptationes definire et […] in ipsum Missale introducere, quæ in hac Institutione generali et in Ordine Missæ indicantur, uti sunt:

- fidelium gestus et corporis habitus (cf. supra, n. 43);

- gestus venerationis erga altare et Evangeliarium (cf. supra, n. 273);

- […]

- lectiones e Sacra Scriptura peculiaribus in adiunctis desumendæ (cf. supra, n. 362)

391. Iisdem Conferentiis spectat versionibus textuum biblicorum qui in Missæ
celebratione adhibentur, peculiari cura attendere et approbare atque Lectionarium, ad normam Ordinis lectionum Missæ, a Sede Apostolica confirmatum edere. 149bis

_______________

Nota 149bis: Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1; Missale Romanum, Ordo lectionum Missæ, editio typica altera 1981, Prænotanda, n. 111.

397. …

Nostris vero temporibus identitas et expressio unitaria huius Ritus invenitur in editionibus typicis librorum liturgicorum ex auctoritate Summi Pontificis promulgatis et in libris liturgicis illis respondentibus, a Conferentiis Episcoporum pro suis dicionibus probatis atque a Sede Apostolica confirmatis et, si casus fert, ad normam iuris recognitis.160

_______________

Nota 160: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 838 §§ 2 et 3.

IN ORDINEM LECTIONUM MISSÆ

PRÆNOTANDA

79. In Missis in quibus tres lectiones proponuntur, id est dominicis et sollemnitatibus, hae lectiones stricte adhibeantur. 105 […]

_______________

Nota 105: […] Cf. Institutio generalis Missalis Romani, n. 357.

Nota 106: delenda est […]

84. …

b) In sollemnitatibus calendariorum particularium tres lectiones proponantur, quarum prima e Vetere Testamento (tempore autem paschali ex Actibus Apostolorum vel Apocalypsi), altera vero ex Apostolo, tertia denique ex Evangelio […].

_______________

Nota 109: delenda est […]

111. Verbum Dei in coetu liturgico semper nuntiandum est vel e textibus Latinis a Sancta Sede paratis vel ex interpretationibus popularibus ad usum liturgicum a Conferentiis Episcopalibus probatis […]. 119

Pericoparum autem biblicarum versio textui latino pro usu liturgico, ex Nova Vulgata sumpto, conformis sit oportet.119bis In vertendis textibus Sacræ Scripturæ, servatis principiis sane exegesis atque exquisitæ rationis litteratorum, diligenter attendendum est ad usum liturgicum, ad postulata communicationis oralis, proclamationis et cantus, præsertim pro Psalmis et Canticis biblicis.

Optandum vero est ut etiam hæ versiones quandam uniformitatem et stabilitatem pedetentim acquirant ita ut, saltem in præcipuis textibus, habeatur unica translatio approbata a pluribus Conferentiis Episcoporum in nationibus quibus eadem lingua utitur.119ter

_______________

Nota 119: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1.

Nota 119bis: Cf. Ioannes Paulus II, Const. Ap. Scripturarum thesaurus, diei 25 aprilis 1979: Nova Vulgata Bibliorum Sacrorum, Typis Polyglottis Vaticanis 1979.

Nota 119ter: Conc. Vat. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 36.

112. Lectionarium Missæ ex integro, Praenotandis non praetermissis, transferendum est, in omnibus suis partibus. Si Conferentia Episcopalis quasdam accommodationes afferre necessarium opportunumque duxerit, hae post Apostolicae Sedis recognitionem inducantur. 120

Nota 120: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 838 § 2.

IN LIBROS PONTIFICALIS ROMANI

IN ORDINEM CONFIRMATIONIS

PRÆNOTANDA

17. Episcoporum Conferentia considerabit num, attentis locorum et rerum adiunctis necnon ingenio et traditionibus populorum, opportunum sit:

a. convenienter aptare formulas, quibus promissiones et professiones baptismales renoventur, sive ad ipsum textum in Ordine Baptismi occurrentem attendendo, sive ipsas formulas accommodando, quo aptius confirmandorum condicioni respondeant, actis ab Apostolica Sede recognitis;

b. alium modum inducere ad pacem per ministrum dandam post unctionem sive singulis sive omnibus simul confirmatis, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM DEDICATIONIS ECCLESIÆ ET ALTARIS

CAPUT VII

ORDO BENEDICTIONIS CALICIS ET PATENÆ

PRÆNOTANDA

3. Quilibet sacerdos calicem et patenam benedicere potest, dummodo secundum normas, quæ in Institutione generali Missalis Romani, nn. 328-332, indicantur, confecta sint.

IN LIBROS SEU TITULOS RITUALIS ROMANI

IN ORDINEM EXSEQUIARUM

PRÆNOTANDA

DE APTATIONIBUS CONFERENTIARUM EPISCOPALIUM CURA PARANDIS

21. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum, qui huic titulo Ritualis Romani respondeat, singularum tamen regionum necessitatibus accommodatum, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in aptatione, Conferentiarum Episcopalium erit:

1) Aptationes definire, intra limites in hoc titulo statutos.

2) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit, ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimentur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

3) Propria autem Ritualium particularium iam exstantium elementa, si quæ habeantur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi possint, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

4) Versiones textuum parare, ita ut ingenio variarum linguarum culturarumque vere sint accommodatæ, et eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis, additis, quotiescumque opportunum fuerit, melodiis cantui aptis.

5) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, aptare atque complere, ita ut ministri significationem rituum plene intellegant et effectu compleant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

6) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur ita, tamen, ut de materia, quæ in hac editione typica continetur, nihil omittatur.

Si quæ vero rubricas vel textus adicere opportunum videatur, congruo signo vel charactere typographico distinguantur a rubricis et textibus Ritualis Romani.

22. In parandis Ritualibus particularibus de exsequiis, Conferentiarum Episcopalium erit, actis ab Apostolica Sede confirmatis (cf. supra n. 21, 6) vel recognitis (cf. supra n. 21, 3 et 5):

IN ORDINEM BAPTISMI PARVULORUM

DE INITIATIONE CHRISTIANA

PRÆNOTANDA GENERALIA

IV. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

30. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum, qui huic Ritualis Romani titulo respondeat, accommodatum singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcopalium erit:

1) Aptationes definire, de quibus in art. 39 Constitutionis de sacra Liturgia, actis ab Apostolica Sede recognitis.

2) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit; ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

3) Propria autem Ritualium particularium iam exstantium elementa, si quæ habentur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi queant, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

4) Versiones textuum parare, ita ut ingenio variarum linguarum atque culturarum vere sint accommodatæ, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Addere possunt, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

5) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, aptare et complere, ita ut ministri significationem rituum plene intellegant et effectu compleant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

6) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur.

31. Attentis præsertim normis in nn. 37-40 et 65 Constitutionis de sacra Liturgia, in terris Missionum, Conferentiarum Episcopalium est iudicare an elementa initiationis, quæ apud aliquos populos in usu esse reperiuntur, ritui Baptismatis christiani accommodari possint, et decernere an sint in eo admittenda, actis ab Apostolica Sede recognitis.

32. Quando Rituale Romanum Baptismi plures exhibet formulas ad libitum, Ritualia particularia possunt alias formulas eiusdem generis adicere, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM INITIATIONIS CHRISTIANÆ ADULTORUM

PRÆNOTANDA

IV. De aptationibus, quas Conferentiæ Episcopales, hoc Rituali Romano utentes, facere possunt

64. Præter aptationes in Prænotandis generalibus (nn. 30-33) prævisas, Ordo initiationis adultorum alias accommodationes a Conferentiis Episcopalibus definiendas admittit, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM CELEBRANDI MATRIMONIUM

PRÆNOTANDA

IV. De aptationibus Conferentiarum Episcoporum cura parandis

40. Qua de re, Conferentiarum Episcoporum erit:

1) Aptationes definire, de quibus infra (nn. 41-44), actis ab Apostolica Sede recognitis.

2) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur inde a n. 36 et sequentibus (De ritu adhibendo), si casus fert, aptare et complere ad participationem fidelium consciam et actuosam reddendam, actis ab Apostolica Sede recognitis.

3) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio diversarum culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Possunt præterea addere, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

4) In editionibus parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptior videatur.

IN ORDINEM UNCTIONIS INFIRMORUM EORUMQUE PASTORALIS CURÆ

PRÆNOTANDA

IV. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

38. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum qui huic Ritualis Romani titulo congruat, accommodatum singularum regionum necessitatibus, ut […] in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcopalium erit:

a) Aptationes definire, de quibus in art. 39 Constitutionis de sacra Liturgia, actis ab Apostolica Sede recognitis.

b) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit; ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

c) Quædam propria Ritualium particularium circa infirmos iam exstantium elementa, si quæ habentur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi queant, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

d) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenii culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Præterea addere possunt, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

e) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, si casus fert, aptare et complere ad participationem fidelium consciam et actuosam reddendam, actis ab Apostolica Sede recognitis.

f) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur.

39. Quando Rituale Romanum Baptismi plures exhibet formulas ad libitum, Ritualia particularia possunt alias formulas eiusdem generis adicere, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM PÆNITENTIÆ

PRÆNOTANDA

VI. De aptationibus Ritus ad varias regiones et adiuncta

De aptationibus quas Conferentiæ Episcopales facere possunt

38. Conferentiis Episcopalibus competit, in Ritualibus particularibus apparandis, hunc Ordinem Pænitentiæ accommodare singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede confirmatis vel recognitis, in regionibus ad quas pertinent, adhibeantur. Qua in re Conferentiarum Episcopalium erit:

a. Normas circa disciplinam sacramenti Pænitentiæ statuere, in iis præsertim quæ ad ministerium sacerdotum et reservationem peccatorum spectant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

b. Normas pressius determinare quoad locum aptum ad ordinariam sacramenti Pænitentiæ celebrationem et quoad signa pænitentiæ a fidelibus exhibenda in absolutione generali (cf. Supra n. 35), actis ab Apostolica Sede recognitis.

c. Versiones textuum parare, quæ uniuscuiusque populi indoli et sermoni vere sint accommodatæ, atque eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Itemque novos textus componere pro precibus sive fidelium sive ministri, formula sacramentali integre servata, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN DE SACRA COMMUNIONE ET DE CULTU MYSTERII EUCHARISTICI EXTRA MISSAM

PRÆNOTANDA GENERALIA

IV. DE IIS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

12. Conferentiis Episcopalibus competit, in Ritualibus particularibus, ad normam Constitutionis de sacra Liturgia (n. 63b), hunc Ritualis Romani titulum accommodare singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re Conferentiarum Episcopalium erit:

a) sedulo et prudenter considerare quænam elementa, si quæ habeantur, ex traditionibus populorum retineri aut admitti possint, dummodo cum spiritu sacræ Liturgiæ componi queant; ideoque aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

b) versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Alios textus, præsertim pro cantu, parare et approbare ad normam iuris.

IN DE BENEDICTIONIBUS

PRAENOTANDA GENERALIA

V. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

39. Conferentiis Episcoporum competit, vi Constitutionis de Sacra Liturgia,34 Rituale particulare exarare quod huic titulo Ritualis Romani respondeat, singularum tamen regionum necessitatibus accommodatum ut, actis ab Apostolica Sede recognitis vel confirmatis,35 in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcoporum erit:

a) Aptationes definire, iuxta principia in hoc libro statuta rituum tamen structura propria servata atque eas, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

b) Sedulo ac prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit, ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimentur, proponere et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.36

c) Proprias autem Ritualium particularium iam exstantium benedictiones si quæ habentur, vel antiqui Ritualis Romani et quæ adhuc in usu sint, retinere, dummodo cum mente Constitutionis de Sacra Liturgia, et principiis in hoc titulo expositis ac necessitatibus hodiernis componi queant; vel ea aptare et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

d) In variis benedictionum Ordinibus, præsertim quando plures formulæ ad libitum eligendæ exhibentur, alias etiam formulas eiusdem generis præter eas quæ in Rituali Romano inveniuntur, adicere et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

e) Prænotanda, sive generalia sive particularia uniuscuiusque Ordinis, quæ in hoc libro habentur, non solum integre vertere, sed, si casus ferat, complere, actis ab Apostolica Sede debite recognitis, ita ut ministri significationem rituum plenius intellegant ac fidelium participatio conscia et actuosa reddatur.

f) Illas partes complere quæ in libro desiderantur, ut v. gr. alias lectiones præbere, quæ utiles esse possunt; cantus aptiores indicare.

g) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio diversarum culturarum accommodentur, necnon eas approbare et ad confirmationem Apostolicæ Sedis præbere.

h) In editionibus libri materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptior videatur, partes libri separatim edere, præcipuis prænotandis semper præmissis, actis ab Apostolica Sede confirmatis.

IN DE EXORCISMIS ET SUPPLICATIONIBUS QUIBUSDAM

PRAENOTANDA

VI. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

37. Conferentiarum Episcoporum est:

a) Versiones textuum parare integras et amussim fideles textui originali authentico apparare, approbare et confirmationi Apostolicæ Sedis præbere.

b) Signa et gestus ipsius ritus, si hoc necessarium vel utile iudicatur, attenta cultura et genio ipsius populi, de consensu Sanctæ Sedis aptare, et actis recognitis in hunc Ritualis titulum introducere.

IN MARTYROLOGIUM ROMANUM

PRAENOTANDA

V. DE PROPRIIS MARTYROLOGII

38. Unicuique diœcesi, nationi vel familiæ religiosæ exarare licet Proprium Martyrologii seu Appendicem Martyrologii, in qua Sancti et Beati enuntientur in Calendario Proprio inscripti, qui a Martyrologio Romano absint vel diverso die celebrentur vel alio gradu celebrationis peragantur vel quorum elogium opportune aliquantulum amplificare visum est. Huiusmodi Proprium ad Congregationem de Cultu Divno et Disciplina Sacramentorum transmittatur ad recognitionem et […] confirmationem obtinendam.

VI. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

41. Convenit ut in Martyrologio edendo elogia cuiusvis diei, quæ totius nationis vel dicionis ex concessione Sanctæ Sedis censenda sunt propria, primo loco ponantur post elogia, quæ ad celebrationes pertinent in Calendario Generali inscriptas, et eisdem imprimantur typis. Illa vero elogia, quæ regionis vel diœcesis sunt propria, in Appendice particulari locum semper habeant. Textus autem cuiuscumque editionis Conferentiæ Episcoporum ad normam iuris approbandus est et Sedi Apostolicæ […] præbendus ad confirmationem obtinendam. Quod valet, mutatis mutandis, pro quavis familia religiosa.

* * *

The present general executive decree, prepared by the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments on the mandate of the Supreme Pontiff Francis, has been approved by the same Supreme Pontiff who has ordered its publication.

Notwithstanding anything to the contrary.

From the offices of the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments, 22 October 2021, the Memorial of Saint John Paul II, Pope.

+Arthur Roche

Prefect

+Vittorio Francesco Viola, O.F.M.

Archbishop Secretary

__________________

[1] Franciscus, Litterae Apostolicae Motu Proprio datae Magnum Principium quibus nonnulla in can. 838 Codicis Iuris Canonici immutantur: AAS 109 (2017) 967-970.

[2] Cf. Magnum Principium: AAS 109 (2017) 969: «Consequenter interpretari oportet sive art. 64 § 3 Constitutionis Apostolicae Pastor bonus sive alias leges, praesertim in libris liturgicis contentas, circa eorum translationes», “Consequently this is how art. 64 §3 of the Apostolic Constitution Pastor Bonus as well as other laws are to be interpreted, particularly those contained in the liturgical books concerning their revision”.

[3] Cf. Decretum: Notitiæ 19 (1983) 540-541.

[4] Cf. Conc. Oecum. Vat. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 63b: AAS 56 (1964) 117; Consilium ad exsequendam Constitutionem de sacra Liturgia, Declaratio circa interpretationes textuum liturgicorum «ad interim» paratas: Notitiae 5 (1969) 68; Sacra Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino, Epistola ad Praesides Conferentiarum Episcopalium de linguis vulgaribus in S. Liturgiam inducendis Decem iam annos, n. 3: Notitiae 12 (1976) 301-302.

[5] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 36 § 1; Codex Iuris Canonici, can. 838 § 2.

[6] Cf. Sacrosanctum Concilium, nn. 48 et 59; Conc. Oecum. Vat. II, Const. dogmatica de divina revelatione Dei Verbum, n. 8: AAS 58 (1966) 821; Sacra Congregatio Rituum, Instructio ad exsecutionem Constitutionis de sacra Liturgia recte ordinandam Inter Oecumenici, n. 6: AAS 56 (1964) 878.

[7] Cf. Secretariat of State, Decree, 13 May 2005: AAS 97 (2005) 798-799.

[8] For editions of liturgical texts, even partial editions, for non-liturgical use (study editions, worship aids) the norms of the Codex Iuris Canonici, can. 826 § 3 apply.

[9]Cf. Paulus VI, Allocutio in aula Clementina habita iis qui operam dant liturgicis textibus in vulgares sermones convertendis, cum Romae Conventum agerent, 10 novembris 1965: AAS 57 (1965) 968.

[10] Magnum Principium: AAS 109 (2017) 969.

[11] Ibid. 969.

[12] Ibid. 968-969.

[13] Ibid. 968.

[14] Cf. Conc. Oecum. Vat. II, Const. dogmatica de Ecclesia Lumen gentium, n. 23: AAS 57 (1965) 27; Codex Iuris Canonici, can. 333 § 2.

[15] Cf. Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, De liturgia romana et inculturatione. Instructio Quarta «ad exsecutionem constitutionis Concilii Vaticani Secundi de Sacra Liturgia recte ordinandam» (ad Const. art. 37-40) Varietates legitimae, nn. 31-32: AAS 87 (1995) 300-301.

[16] Cf. Paulus VI, Litterae Apostolicae Motu Proprio datae Normae universales de anno liturgico et novum Calendarium Romanum generale approbantur Mysterii paschalis: AAS 61 (1969) 222-226; Calendarium Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, Editio typica, 1969, Normae universales de Anno liturgico et de Calendario, nn. 48-55, pp. 17-19, and also Missale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum Ioannis Pauli PP. II cura recognitum, Editio typica tertia, Typis Vaticanis 2008, pp. 99-100; Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Instructio de Calendariis particularibus atque Officiorum et Missarum Propriis recognoscendis Calendaria particularia: AAS 62 (1970) 651-663.

[17] Cf. Varietates legitimae, n. 64.

[18] Cf. ibid., nn. 30, 65.

[19] Cf. ibid., nn. 65-69.

[20] Cf. ibid., n. 28; Decem iam annos, n. 1.

[21] E.g. biblical readings, Psalms, chants, elements of the ordinary of the Mass, specific formulas of the various Rites.

[22] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1; Missale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, Ordo Lectionum Missae, Editio typica altera, Libreria Editrice Vaticana 1981, Praenotanda, n. 111; cf. Institutio generalis Missalis Romani, n. 391.

[23] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 24.

[24] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Instructio tertia ad Constitutionem de Sacra Liturgia recte exsequendam Liturgicae instaurationes, n. 2: AAS 62 (1970) 695-696; Varietates legitimae, nn. 23, 28, 53; Institutio generalis Missalis Romani, n. 391.

[25] Cf. Sacrosanctum Concilium 36 § 3; Decem iam annos, n. 1.

[26] Cf. Pontificia Commissio Decretis Concilii Vaticani II interpretandis, Responsa ad proposita dubia I. De Conferentiis Episcopalibus: AAS 60 (1968) 361-362; Ioannes Paulus II, Litterae Apostolicae Motu Proprio datae de theologica et iuridica natura Conferentiarum Episcoporum Apostolos suos, n. 15: AAS 90 (1998) 651.

[27] Cf. Inter Oecumenici, n. 40b.

[28] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 44.

[29] Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968.

[30] Institutio generalis Missalis Romani, n. 392.

[31] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Litterae circulares de normis servandis quoad libros litúrgicos in vulgus edendos, illorum translatione in linguas hodiernas peracta Dum toto terrarum, n. 3: AAS 66 (1974) 99.

[32] Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968.

[33] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 22, § 3; Liturgicae instaurationes, n. 3a.

[34] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Litterae circulares ad Conferentiarum Episcopalium Praesides de Precibus eucharisticis Eucharistiae participationem: AAS 65 (1973) 340-347.

[35] The text of the sacramental formulas is submitted to the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments with a word-for-word translation. In the case of lesser-known languages, the meaning of each word of the text in the spoken language is rendered in one of the better-known languages, i.e. French, English, Italian, Portuguese, Spanish, German, together with a report indicating the linguistic and theological reasons for the choices made; after the “nihil obstat” of the Congregation for the Doctrine of the Faith, they are approved by the Holy Father, (cf. Dum toto terrarum, nn. 1-3; Decem iam annos, n. 5).

[36] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, De unica interpretatione populari textuum liturgicorum: Notitiae 6 (1970) 84-85; De unica interpretatione populari textuum liturgicorum: Notitiae 9 (1973) 70-71.

[37] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, De unica interpretatione populari textuum liturgicorum: Notitiae 6 (1970) 84-85.

[38] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1; Ordo lectionum Missae, Praenotanda, n. 111.

[39] E.g., for the Lectionary of the Mass the reference is the Ordo lectionum Missae, with the indications provided in the Praenotanda, nn. 111-125, and “Lectiones biblicae pro celebrationibus post annum 1981 in Calendarium Romanum Generale insertis Ordini lectionum Missae adiciendae”: Notitiae 51 (2015) 349-360; for the Liturgia Horarum the indications of the Institutio generalis de Liturgia Horarum, nn. 121-125, 136-158, plus Notitiae 7 (1971) 393-408; 12 (1976) 238-248; 324-333; 378-388; for the Pontificale and the Rituale each Ordo indicates the Textus varii.

[40] Cf. Sacrosanctum Concilium, nn. 36 § 4 and 63; Codex Iuris Canonici, can. 455 § 2.

[41] Cf. Institutio generalis Missalis Romani, nn. 48, 74, 87; Institutio generalis de Liturgia Horarum, n. 178.

[42] Cf. Varietates legitimae, nn. 53-70.

[43] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 455 § 2.

[44] Cf. Inter Oecumenici, n. 29.

[45] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 826 § 2.

[46] Cf. Sacrosanctum Concilium, nn. 37-40; Varietates legitimae, n. 33.

[47] Cf. Varietates legitimae, nn. 28-30.

[48] E.g. proper celebrations in the liturgical calendar (cf. Normae universales de Anno liturgico et de Calendario, n. 49); ritual practices in the Ordo Exsequiarum, Ordo celebrandi Matrimonium and in the Ordo Professionis Religiosae.

[49] E.g. particular votive masses or masses for a given need; choice of readings (Institutio generalis Missalis Romani, n. 362); rites of blessing (Rituale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Ioannis Pauli II promulgatum, De Benedictionibus, Editio typica, Typis polyglottis Vaticanis 1984, Praenotanda generalia, n. 39d, p. 19).

[50] Cf. above note 35.

[51] Cf. Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968: «quaedam peculiaria verba perpendenda sunt etiam ex integra fide catholica, quia quaevis translatio textuum liturgicorum congruere debet cum sana doctrina», “nevertheless some particular terms must also be considered in the context of the entire Catholic faith because each translation of texts must be congruent with sound doctrine”.

[52] Cf. Martyrologium Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatum, Editio typica altera, Typis Vaticanis 2004, Praenotanda, n. 38, p. 20.

[53] Cf. Ordo Professionis Religiosae ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratus auctoritate Pauli PP. VI promulgatus, Editio typica, Typis Polyglottis Vaticanis 1975, Praenotanda, nn. 12-15, p. 10; and also Documentum III (Indications pour l’adaptation de l’«Ordo Professionis Religiosae»): Notitiae 6 (1970) 319-322.

[54] Cf. Normae universales de Anno liturgico et de Calendario, nn. 49 e 55.

[55] The matter is regulated by the Instruction Calendaria particularia (24 June 1970: cf. above note n. 16); cf. alao Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Notificazione su alcuni aspetti dei lezionari ecclesiastici propri della «Liturgia Horarum» (27 giugno 2002): Notitiae 38 (2002) 555-568.

[56] Cf. Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Notificatio de cultu Beatorum (21 maggio 1999) n. 8: Notitiae 35 (1999) 445.

[57] The printed edition of the Proper of Masses and Liturgy of the Hours should therefore not bear the title “Proper Missal” and “Proper Liturgy of the Hours”.

[01452-EN.01] [Original text: Latin]

Traduzione in lingua tedesca

DEKRET

Anwendung der Bestimmungen des can. 838

des Kodex des Kanonischen Rechts

VORWORT

Nach der Promulgation des Motu Proprio Magnum Principium von Papst Franziskus, durch das die Normen der §§ 2 und 3 des Kanons 838 des C.I.C. geändert wurden, ist das, was in den Institutiones generales und in den Prænotanda der liturgischen Bücher sowie in den von diesem Dikasterium gemäß der alten Normen der §§ 2 und 3 des Kanons 838 des C.I.C. 1983 veröffentlichten Instruktionen, Erklärungen und Notifikationen der neuen Ordnung entgegensteht, zu korrigieren.[1] Dies gilt vor allem für die Institutio generalis Missalis Romani aus den Jahren 2002 und 2008, für die Praenotanda der zweiten Auflage von De Ordinatione Episcopi, presbyterorum et diaconorum, des Ordo celebrandi Matrimonium und der Ausgaben von De Exorcismis und des Martyrologium Romanum sowie insbesondere für die Instruktionen Varietates legitimae und Liturgiam authenticam. Es ist auch zu bedenken, dass, sooft in den Dekreten zur Veröffentlichung der einzelnen liturgischen Bücher auf die Autorität oder die rechtliche Zuständigkeit der Bischofskonferenzen und dieses Dikasteriums in Bezug auf Anpassungen und Übersetzungen von Texten in Volkssprachen Bezug genommen wird, das Gesagte nach dem Wortlaut und dem Sinn des neuen Kanons 838 auszulegen ist.[2]

Im Sinne des oben erwähnten Motu Proprio sieht es die Kongregation für den Gottesdienst und die Sakramentenordnung als ihre Aufgabe an, alle von ihr zu diesem Thema erlassenen liturgischen Gesetze auszulegen und, soweit erforderlich, zu erläutern, um „den Bischofskonferenzen zu helfen, ihre Aufgabe zu erfüllen und sich zu bemühen, das liturgische Leben der lateinischen Kirche immer mehr zu fördern“.

Daher werden im Sinne des Motu Proprio mit dem vorliegenden Dekret in einem ersten Teil die Normen, die Ordnung und die Vorgangsweise sowohl für die Übersetzung der liturgischen Bücher als auch für deren Anpassung wieder in Erinnerung gerufen, ausgelegt und korrigiert, und zwar insbesondere hinsichtlich der Zuständigkeiten der Kongregation für den Gottesdienst und die Sakramentenordnung und der Bischofskonferenzen, unbeschadet der Zuständigkeit der Kongregation für die Glaubenslehre und der Approbationen, die dem Papst reserviert sind; der zweite Teil führt einige „Änderungen“ an, die – nach den bereits 1983 veröffentlichten[3] – in neue Ausgaben der liturgischen Bücher aufgenommen werden sollen.

I

NORMEN UND VORGEHENSWEISE

1. Die liturgischen Bücher, die mit der Autorität der Heiligen Päpste Paul VI. und Johannes Paul II., die ihre Veröffentlichung und ihre verbindliche Verwendung für den Römischen Ritus angeordnet haben, erneuert wurden, sind für die liturgische Feier bestimmt. Sie enthalten die biblischen Lesungen, die Gebete der Kirche, die Lieder, und die anderen Texte. Dazu gehören auch die Institutiones generales und die Praenotanda,[4] in denen Theologie, Spiritualität, Aufgaben, seelsorgliche Grundsätze, Struktur und Ordnung der einzelnen Zelebrationen beschrieben werden. Diese Bücher, die in lateinischer Sprache verfasst sind,[5] vermitteln jene Tradition, die per ritus et preces, den Glauben der Kirche zum Ausdruck bringt.[6] Ihr Inhalt ist daher nicht als Erbe einzelner oder einer Gruppe von Gläubigen zu verstehen, sondern als Ausdruck des Gebets und des Lebens der Kirche.

2. Die liturgischen Bücher des Römischen Ritus in lateinischer Sprache werden als editio typica vom Apostolischen Stuhl promulgiert, der auch das Eigentumsrecht (copyright) besitzt.[7] Das concordat cum originali wird von der Kongregation für den Gottesdienst und die Sakramentenordnung bescheinigt. Für spätere Ausgaben sowie für verbesserte oder erweiterte Ausgaben gilt derselbe Grundsatz. Sobald sie erschienen, wie gewohnt durch die Libreria Editrice Vaticana hergestellt und von der Vatikanischen Verlagsbuchhandlung veröffentlicht wurden, können sie sofort als authentische liturgische Bücher verwendet werden.

3. Um solche Bücher für den liturgischen Gebrauch, die den lateinischen Text wiedergeben, zu drucken oder nachzudrucken (editio typica vel iuxta typicam), muss jedes Mal die Genehmigung der Kongregation für den Gottesdienst und die Sakramentenordnung eingeholt werden. Für Ausgaben iuxta typicam müssen die Herausgeber außerdem einen Vertrag mit der Güterverwaltung des Apostolischen Stuhls oder in deren Auftrag mit der Libreria Editrice Vaticana abschließen. Ähnliche Genehmigungen sind auch für die Verbreitung von liturgischen Büchern oder Teilen davon im Internet erforderlich.[8]

4. Bei der Reform der liturgischen Bücher des Römischen Ritus gemäß den Bestimmungen des Zweiten Vatikanischen Konzils wurden Fragen bezüglich der Notwendigkeit ihrer Übersetzung in die Volkssprachen und ihrer Anpassung an die kulturelle Vielfalt der Völker ebenso berücksichtigt wie die mit einer solchen Arbeit verbundenen Schwierigkeiten. In diesem Zusammenhang darf nicht vergessen werden:

a) dass die Fassungen der liturgischen Texte als Teil der Riten selbst die Stimme der Kirche sind, die die göttlichen Geheimnisse feiert, und deshalb den gleichen Wert haben wie die in lateinischer Sprache überlieferten liturgischen Texte.[9] Deshalb müssen sie danach streben, „liturgische“ Sprachen zu werden, und – trotz ihrer Vielfalt – immer die eine und gleiche Stimme der Kirche, also die eine und gleiche „lex orandi“, wahren. Daher können die Fassungen der liturgischen Bücher nicht dem Ermessen einzelner Personen überlassen werden, sondern müssen der Verantwortung der Bischöfe anvertraut und von deren Konferenzen genehmigt werden;

b) dass für das pastorale Wohl der Gläubigen neben den bereits in den liturgischen Büchern vorgesehenen Anpassungen, die in der Verantwortung desjenigen liegen, der einer Feier vorsteht, auch andere notwendige oder nützliche Arten von Anpassungen vorgesehen werden können, die der Entscheidung und Genehmigung der Bischofskonferenzen überlassen sind.

5. „Entsprechend der Absicht der Konstitution Sacrosanctum Concilium, insbesondere wie sie in den Nrn. 36, § 3-4, 40 und 63 zum Ausdruck kommt, wie auch des als Motu Proprioerlassenen Apostolischen Schreibens Sacram Liturgiam, Nr. IX“,[10] hat das Motu Proprio Magnum Principium die kanonischen Normen von can. 838 §§ 2 und 3 so abgeändert, dass „die Zuständigkeit des Apostolischen Stuhlshinsichtlich der Übersetzungen der liturgischen Bücher und tiefgreifenderer Anpassungen deutlicher zutage trete, unter die auch einige darin neu einzufügende Texte gezählt werden können, die von den Bischofskonferenzen festgesetzt und approbiert wurden.“[11] Folglich werden auch „das Recht und die Aufgabe der Bischofskonferenzen“ verdeutlicht, „um die Zusammenarbeit zwischen dem Apostolischen Stuhl und den Bischofskonferenzen“ bei der Veröffentlichung liturgischer Bücher in den Volkssprachen „leichter und fruchtbarer zu gestalten“.[12]

6. Als Konsequenz aus dem Motu Proprio ist eine erneute Interpretation der bisher erlassenen Anwendungsnormen über die Anpassungen und Übersetzungen für die Liturgie notwendig. Es ist jedoch mit Aufmerksamkeit zu bedenken, dass „die angegebenen Grundsätze […] nützlich [waren] und […] es größtenteils weiterhin [bleiben] und […] – soweit möglich – von den liturgischen Kommissionen als geeignete Werkzeuge eingesetzt werden [sollen]”.[13]

7. Im vorliegenden Dekret werden die Richtlinien und Vorschriften über die Zuständigkeiten der Bischofskonferenzen und der Kongregation für den Gottesdienst und die Sakramentenordnung zusammengestellt. Die in den folgenden Nummern 43 und 45 beschriebenen Akte der recognitio und confirmatio sind notwendig, um die Beschlüsse der Bischofskonferenzen zu vervollständigen und gleichzeitig die Gemeinschaft, die den Papst mit den Bischöfen verbindet, aufzuzeigen.[14]

VERANTWORTUNG UND ZUSTÄNDIGKEIT DER BISCHOFSKONFERENZEN

8. Im Sinne von can. 838 §§ 2 und 3 obliegt es der Bischofskonferenz, die liturgischen Bücher herauszugeben, wobei zu berücksichtigen ist, dass in diesen sowohl Übersetzungen lateinischer Originaltexte als auch bereits in den Büchern selbst vorgesehene Anpassungen enthalten sind, die einer confirmatio bedürfen; es kann auch eine tiefer gehende Anpassung (vgl. SC Nr. 40) gegeben sein, die in der authentischen Ausgabe der liturgischen Bücher nicht vorgesehen ist und die daher einer recognitio bedarf. Sowohl für die confirmatio als auch für die recognitio muss seitens der Bischofskonferenz ein Genehmigungsverfahren gemäß can. 455 § 2 C.I.C. durchgeführt werden.

Es kommt der Bischofskonferenz zu, Anpassungen der liturgischen Bücher nach Maßgabe des Rechts zu approbieren (vgl. can. 838 § 2)

9. Eine tiefer gehende Anpassung des Römischen Ritus (cf. SC n. 40) kann nur aus zwingenden kulturellen Gründen geschehen (rituelle Praxis, Symbole, Gesten), wobei immer dessen substanzielle Einheit zu wahren ist, wie sie in der jeweiligen editio typica der liturgischen Bücher bezeugt ist. Sie kann nicht aus irgendwelchen anderen Gründen erfolgen, insofern das Prinzip die „Inkulturation“ des Römischen Ritus ist.[15] Darum geht es in der Tat: um den richtigen Ausdruck (durch die Bildhaftigkeit der Gesten und Symbole) eben des Gehaltes, der von den überlieferten Gesten und Symbolen des Römischen Ritus ausgedrückt wird. Es gibt weitere Möglichkeiten zur Anpassung wie die Partikularkalender[16] oder Eigentexte, die durch pastorale Gründe nahegelegt werden.

10. Den Bischofskonferenzen kommt es zu, die Anpassungen, die zusammen mit neuen angemessen verfassten Texten, die in der jeweiligen editio typica nicht vorgesehen sind, eingeführt werden sollen, sorgfältig zu erwägen und zu approbieren.[17] Die Prüfung dieser Anpassungen wird der Bischöflichen Kommission für die Liturgie anvertraut, die im Einklang mit der Bischöflichen Kommission für die Glaubenslehre, die Hilfe von Fachleuten nutzen kann.[18] Danach übersendet der Vorsitzende der Bischofskonferenz die Unterlagen des Entscheidungsprozesses zur notwendigen recognitio an den Apostolischen Stuhl, zusammen mit einem Bericht über den Vorgang, in dem die getroffenen Entscheidungen und das nach den geltenden Normen durchgeführte Verfahren beschrieben werden.[19]

11. Anpassungen für nur ein Gebiet oder mehrere Gebiete einer Nation müssen immer von der Bischofskonferenz approbiert werden. Das nämlich erlaubt die umfassendere und klügere Prüfung der eigenkirchlichen Entscheidungen.

12. Tiefer gehende Anpassungen sind, nachdem sie die recognitio erhalten haben, Teile der liturgischen Bücher der zuständigen Bischofskonferenz und müssen mit einem typographischen Zeichen gedruckt werden, das geeignet ist, diese als eigenkirchlich auszuweisen. Diese können nicht in die liturgischen Bücher einer anderen Bischofskonferenz übernommen werden ohne neuerliche Approbation dieser Konferenz und den Antrag auf recognitio beim Apostolischen Stuhl.

Die Bischofskonferenz bereitet die Übersetzung der liturgischen Bücher in die Volkssprachen vor und approbiert sie und beantragt die Bestätigung vor der Publikation (cf. can. 838 § 3)

- Über die Sprache

13. Bei der Vorbereitung der Übersetzung der liturgischen Bücher muss zuerst und grundsätzlich über die Sprache nachgedacht werden,[20] ihre Voraussetzungen und Verbreitung. Dabei soll aufgrund des Sprachverständnisses der jüngeren Generation auch über ihren Gebrauch in künftiger Zeit nachgedacht werden. Sollen die Volkssprachen für die Liturgie übernommen werden muss außerdem beachtet werden, dass das entscheidende Kriterium die Teilhabe der Gläubigen bei den liturgischen Feiern ist, nicht aber Umstände anderer Art wie soziale Gründe oder Gründe, die die Identität eines Teils des Volkes betreffen.

14. Es ist Sache der Bischofskonferenz zu entscheiden, welche Sprache oder Sprachen in die Liturgie eingeführt werden sollen in Rücksicht auf das Gebiet, das in ihre Zuständigkeit fällt. Darüber hinaus ist es ihre Sache zu entscheiden, ob und nach welchem Prinzip alle oder einzelne liturgische Bücher gemäß der editio typica übersetzt werden sollen, das heißt das vollständige Buch oder nur die Teile, die tatsächlich nötig und hilfreich sind, um die Teilnahme der Gläubigen zu fördern.[21]

15. Die von der Bischofskonferenz approbierte,[22] bestehende Übersetzung der biblischen Texte in eine bestimmte Sprache ist als vorzügliche und gewichtige Grundlage heranzuziehen. Denn die Texte der Heiligen Schrift sind die wichtigste Quelle und von größtem Gewicht bei der Feier der Liturgie[23] und notwendig für die Herausbildung einer liturgischen Sprache.[24]

16. Das von einer Bischofskonferenz erlassene Statut über Gebrauch und Umfang einer bestimmten Sprache für die Liturgie wird dem Apostolischen Stuhl übersandt, um die vorgeschriebene confirmatio zu erhalten.[25] Ohne diese kann die Arbeit an der Übersetzung nicht beginnen.

- Die Arbeit der Übersetzung

17. Die Erfahrung der letzten Jahre hat gezeigt, dass die Aufgabe, die biblischen und liturgischen Texte zu übersetzen, vielschichtig ist. Auch wenn die Verantwortung für diese Fragen bei den Bischöfen liegt, muss die Bischofskonferenz diese Herausforderung für ihre spezifische Aufgabe halten.[26] Dabei soll sie geeignete Fachleute zur notwendigen Unterstützung heranziehen einschließlich der Spezialisten für die Übersetzung liturgischer Texte aus dem Lateinischen. Sie soll passende Hilfsmittel anwenden.[27] Dazu gehören eine ratio translationis und ein Glossar, um liturgisches Vokabular, das nicht biblischen Ursprungs ist, richtig zu übersetzen.

18. In dieser Aufgabe leistet die Bischöfliche Kommission für die Liturgie den Beitrag von größter Bedeutung.[28] Den Bischöfen, die dafür verantwortlich sind, soll ein gleichbleibender Kreis von Spezialisten zur Verfügung stehen, damit die Kontinuität der Arbeit gewahrt wird. Damit die Zielsprache ohne jeden Zweifel den rechten und unversehrten Glauben der katholischen Kirche ausdrücken kann, wie er in der Lehre und einem geeigneten Vokabular überliefert ist, ist die Beratung mit der Bischöflichen Kommission für die Glaubenslehre erforderlich. Die letzte Entscheidung obliegt der Bischofskonferenz. Sie ist die Instanz, in der alle Bischöfe, die das Stimmrecht haben, ihre Aufgabe, das Volk Gottes zu lehren, gemeinsam ausüben, denn das liturgische Gebet eröffnet ganz klar, was die Kirche glaubt und glauben muss.

19. „Ziel der Übersetzung sowohl der liturgischen als auch der biblischen Texte für den Wortgottesdienst aber ist es, das Wort des Heils den Gläubigen zu verkünden, damit den Gehorsam im Glauben zu fördern und das Gebet der Kirche zum Herrn auszudrücken. Zu diesem Zweck muss einem bestimmten Volk durch dessen eigene Sprache das vermittelt werden, was die Kirche einem anderen Volk durch die lateinische Sprache mitteilen wollte. Obwohl die Treue nicht immer anhand der einzelnen Worte beurteilt werden kann, sondern vielmehr aus dem Kontext der gesamten Mitteilungshandlung und entsprechend der eigenen literarischen Gattung, sind dennoch einige besondere Ausdrücke auch im Zusammenhang mit dem unversehrten katholischen Glauben zu sehen, weil jede Übersetzung von liturgischen Texten mit der gesunden Lehre im Einklang stehen muss.“[29]

20. Gemäß ca. 838 § 3 haben „die Bischofskonferenzen […] Übersetzungen der liturgischen Bücher in die Volkssprachen getreu und angemessen zu besorgen.“ Das Adverb „getreu“ verlangt nach einer dreifachen Treue: erstens gegenüber dem Originaltext, zweitens gegenüber der jeweiligen Volkssprache, in die übersetzt wird, und schließlich gegenüber der Anpassung eines Textes, der aus einem Vokabular der biblischen Offenbarung und der liturgischen Tradition geformt ist, an das Verständnis des Volkes, für das er bestimmt ist.

21. Treue ist vor allem dem Originaltext geschuldet, der in lateinischer Sprache verfasst ist und in der editio typica der liturgischen Bücher des Römischen Ritus vorliegt. Da es ja um Übersetzung geht, soll, falls es irgendeinen Zweifel hinsichtlich der Deutung [einer Stelle] geben sollte, immer der lateinische Text der Bezugspunkt für das richtige Verständnis bleiben. Es wird aber nicht untersagt, dennoch an zweiter Stelle, die schon erarbeiteten und vom Apostolischen Stuhl konfirmierten Übersetzungen der liturgischen Texte in andere allgemein bekannte Sprache als Hilfen für die Anfertigung einer Übersetzung heranzuziehen.

22. Treue wird zweitens der Sprache geschuldet, in die übersetzt wird, denn jede Sprache hat ihre eigenen Gesetze. Es ist Sache einer sorgfältigen Übersetzung, die jeweiligen Eigenheiten einer Sprache zu beobachten und gleichzeitig sich darum zu bemühen, dass „der Sinn des lateinischen Originaltextes vollständig und treu wiedergegeben wird“.[30]

23. Treue wird schließlich geschuldet der Anpassung des Textes an das Verständnis und „die geistlichen Erfordernisse“[31] des Volkes, für das der Text bestimmt ist. Dabei möge berücksichtigt werden, dass „der liturgische Text als rituelles Zeichen ein Mittel der mündlichen Kommunikation ist.“[32] Bei der Arbeit der Übersetzung sind außerdem sorgfältig zu beachten: die verschiedenen literarischen Genera (Präsidialgebete, Akklamationen, Gesänge, Hinweise etc.) sowie die Tatsache, dass die verschiedenen Texte entweder vorgetragen oder gehört oder im Chor gesungen werden. Für jede liturgische Art des Sprechens - das heißt mit Worten, Elementen, Zeichen - ist eine Erklärung erforderlich, die der Katechese anvertraut wird, und unter Berücksichtigung von Schrift und Tradition deren Sinn erschließt.

24. Die Arbeit der Übersetzung muss sich auf das ganze Buch erstrecken, also einschließlich der Constitutiones Apostolicae, der Institutiones und der Praenotanda. Wenn es aus irgendeinem Grund sinnvoll ist in Teilschritten vorzugehen, zumal beim Messbuch und dessen Lektionar und beim Stundengebet, ist es nötig, immer an die innere Kongruenz eines Buches zu denken und daran, dieselben Regeln bei der Übersetzung der Gebetstexte und der Rubriken anzuwenden.

25. Die Übersetzung der liturgischen Texte, die von besonderer Bedeutung sind, verdient eine eigene besondere Sorgfalt. ‚Texte von besonderer Bedeutung‘ sind nach dem Grundsatz „lex orandi - lex credendi“ der Ordo Missae,[33] insbesondere die Eucharistischen Hochgebete,[34] das Glaubensbekenntnis und das Herrengebet. Die Texte der Antworten und Rufe der Gläubigen, die häufig von Texten der Heiligen Schrift inspiriert sind, müssen besonders sorgfältig übersetzt werden, um deren lang anhaltende Geltung für die Zukunft zu sichern und häufige Änderungen zu vermeiden. Die sakramentalen Formeln werden vom Papst approbiert.[35]

26. Wenn in verschiedenen Nationen dieselbe Sprache gesprochen wird, ist es ohne Zweifel sinnvoll, dieselbe Übersetzung zu verwenden, zumal für die liturgischen Texte von besonderer Bedeutung.[36] Es wird daher gewünscht, dass, wie es in den vergangenen Jahren immer geschehen ist, die Bischofskonferenzen, denen es ein Anliegen ist, Übersetzungen der liturgischen Texte in dieselbe Sprache vorzubereiten, zusammenarbeiten.

27. Um dieses Ziel zu erreichen, ist es nötig, die Einsetzung gemischt besetzter Kommissionen[37] zu fördern, die von jenen Bischöfen gebildet werden, die von ihren Bischofskonferenzen delegiert werden. Diese Kommissionen sollen das Recht haben, die Mitarbeit von Spezialisten verschiedener Nationen zu erbitten. Sie werden von den Vorsitzenden der Bischofskonferenzen eingesetzt und versehen ihre Aufgabe nach einem eigens erlassenen Statut (in dem die Zusammensetzung, die Vollmachten und die Verfahrensweise beschrieben werden), das von den Bischofskonferenzen beschlossen wird. Der Apostolische Stuhl wird als Vermittler super partes wirken, um wechselseitige Beratungen und Beschlüsse zu fördern. Es ist Sache einer jeden Bischofskonferenz, die Texte, die von der oben genannten Kommission vorbereitet werden, zu beurteilen und zu approbieren. Danach ist es Aufgabe des Vorsitzenden einer jeden Bischofskonferenz, die Texte dem Apostolischen Stuhl zu übersenden und die confirmatio zu erbitten.

- Über die Redaktion des liturgischen Buches und seine Approbation

28. In einem liturgischen Buch kommen zusammen: Übersetzungen von Bibeltexten, von Gebetstexten, von Gesängen sowie Anpassungen, die vorgenommen werden können, unabhängig davon ob sie in der editio typica eines liturgischen Buches vorgesehen sind.

29. Die biblischen Texte für den liturgischen Gebrauch werden nach den geltenden Normen der Übersetzung der Heiligen Schrift entnommen, die von der jeweiligen Bischofskonferenz rechtmäßig approbiert wurde.[38] Biblische Perikopen und deren Anordnung in den Lektionaren müssen einschließlich des sie begleitenden Apparates mit der Ordnung übereinstimmen, die in der editio typica des jeweiligen liturgischen Buches angezeigt ist. [39]

30. Es ist Sache der Bischofskonferenzen, gemäß den Statuten[40], die Übersetzung der Gebetstexte rechtskräftig zu approbieren.

31. Die liturgischen Eigengesänge werden in der editio typica angezeigt. Andere Gesänge, die immer hinsichtlich des Textes, der liturgischen Funktion und darauf hin zu beurteilen sind, ob sie für den Tag und die liturgische Zeit geeignet sind, werden von der Bischofskonferenz approbiert.[41]

32. Wahlmöglichkeiten und in der editio typica vorgesehene Anpassungen, die der Bischofskonferenz obliegen, müssen von dieser rechtmäßig approbiert werden.[42]

33 Anpassungen, die in den liturgischen Büchern nicht vorgesehen sind, müssen nach einem Prozess der Urteilsfindung von der Bischofskonferenz nach Maßgabe der Statuten rechtskräftig approbiert werden.[43]

- Über die vom Apostolischen Stuhl erbetene confirmatio und recognitio

34. Die Übersetzung eines jeden liturgischen Buches, das von der Bischofskonferenz approbiert wurde, wird dem Apostolischen Stuhl zur conformatio übersandt zusammen mit einem Schreiben, das vom Vorsitzenden und vom Sekretär der Bischofskonferenz unterzeichnet ist, unter Beifügung der Unterlagen über die Abstimmung sowie eines zweifachen Papier-Exemplars des Textes und zusätzlich eines elektronischen Exemplars, und einem Bericht über die abgeschlossene Arbeit und die getroffenen Entscheidungen.[44] Dieselbe Vorschrift gilt, in Rücksicht auf die Statuten einer jeden Bischofskonferenz, für neu übersetzte Texte, die in das liturgische Buch eingefügt werden sollen.

35. Sooft es einer Bischofskonferenz angemessen erscheint, Veränderungen oder Korrekturen in das liturgische Buch einzufügen, oder es im Blick auf eine Neuauflage zu verbessern, muss sie nach dem in Nr. 34 beschriebenen Verfahren vorgehen.

36. Dasselbe Verfahren gilt, um die recognitio zu erlangen.

- Über die Publikation eines liturgischen Buches

37. Wenn die confirmatio und die recognitio vom Apostolischen Stuhls erlangt wurde, wird das liturgische Buch mit einem Dekret promulgiert, das vom Vorsitzenden Bischofskonferenz unterzeichnet wurde. Dasselbe gilt für ein liturgisches Buch, das in die Sprache nur eines Teilgebietes einer Nation übersetzt wurde.

38. Das gedruckte liturgische Buch muss auf den ersten Seiten die Dekrete in der Sprache der Promulgation sowohl des Apostolischen Stuhls als auch der Bischofskonferenz wiedergeben, sowie die Formel concordat cum originali des Vorsitzenden der Bischöflichen Kommission für die Liturgie oder im Falle der Abwesenheit des Vorsitzenden der Konferenz, und das imprimatur gemäß der Vorschrift des Rechts.[45]

39. Der Nachdruck eines jeden liturgischen Buches wird möglicherweise textliche Verbesserungen und Veränderungen übernehmen, die vom Apostolischen Stuhl bereits die vorgeschriebene confirmatio und recognitio erhalten haben. Diese sind am Anfang des Buches zu erwähnen.

40. Das Copyright der in der Volkssprache publizierten liturgischen Bücher und Texte hat die Bischofskonferenz inne. Wenn eine andere Bischofskonferenz diese Texte übernehmen will, sollen deren Rechte schriftlich zwischen den obengenannten Bischofskonferenzen, die es betrifft, festgehalten werden.

ÜBER DIE VERANTWORTUNG UND DIE ZUSTÄNDIGKEIT DER KONGREGATION FÜR DEN GOTTESDIENST UND DIE SAKRAMENTENORDNUNG

41. Im Sinne des can. 838 §§ 2 und 3 kommt es bezüglich der Publikation der liturgischen Bücher in der Volkssprache der Kongregation für den Gottesdienst und die Sakramentenordnung zu, Anpassungen, die von der Bischofskonferenz gemäß der Rechtsnorm approbiert wurden, zu rekogniszieren (recognoscere), und die Übersetzungen der Texte, die von den Bischofskonferenzen rechtmäßig approbiert wurden, zu konfirmieren (confirmare).

- Über die „recognitio“

42. Der Vorgang bezüglich der Anpassungen, die in der editio typica eines liturgischen Buches nicht vorgesehen waren, muss zwingend nach deren erfolgter Approbation seitens der Bischofskonferenz vom Apostolischen Stuhl rekognisziert werden. Wenn es sich dabei um rituelle Elemente und Eigentexte handelt, verlangt die recognitio, dass diese dem Ritus Romanus im Blick auf dessen substanzielle Einheit angemessen sind und zugleich die volle Übereinstimmung mit dem katholischen Glauben bewahren.[46]

43. Darum ist die recognitio die vom Apostolischen Stuhl zu erbringende Überprüfung alles dessen, was eine Bischofskonferenz für ihren Bereich approbiert hat, einschließlich der Durchführung des rechtmäßigen Verfahrens, wobei kulturelle Gründe,[47] Traditionen eines Landes[48] und pastorale Erfordernisse[49] zu berücksichtigen sind.

44. Hinsichtlich der Anpassungen ad interim oder ad experimentum wird die Kongregation für den Gottesdienst und die Sakramentenordnung im Lauf der Zeit gewonnene positive und negative Erkenntnisse abwägen und sorgfältig darauf achten, dass die vorgesehene Zeit, die Kriterien und die Bewertung der obengenannten Anpassungen beachtet werden, um schließlich eine dauerhafte Bestimmung zu erreichen.

- Über die „confirmatio“

45. Die confirmatio ist die Bestätigung der Übersetzung der biblischen und liturgischen Texte seitens des Apostolischen Stuhls, nachdem festgestellt wurde, dass die Approbation durch die Bischofskonferenz in rechtmäßigem Verfahren erfolgt ist, nach den folgenden Kriterien: die angemessene Übernahme und Erhabenheit einer Sprache in der Liturgie, die Folgerichtigkeit der Übersetzung, die Unversehrtheit der Texte, die in der editio typica der liturgischen Bücher enthalten ist, die Übereinstimmung mit diesen, die Ausführung jener in der editio typica der liturgischen Bücher bereits genannten Wahlmöglichkeiten, die den Bischofskonferenzen obliegen.

46. Hinsichtlich der Lektionare besteht die confirmatio darin zu überprüfen, ob die biblischen Perikopen und deren Apparat übereinstimmen mit der Anordnung in der editio typica der liturgischen Bücher des Römischen Ritus.

47. Hinsichtlich der Übersetzung der sakramentalen Formeln wird die confirmatio nach geltendem Recht gewährt nach der Approbation durch den Papst.[50]

48. Wenn Auslassungen in den übersetzten Texten gefunden werden oder Erläuterungen nötig sind hinsichtlich der Texte von besonderer Bedeutung (cf. n. 25) und anderer liturgischer Formeln, wie z.B. die Gebete für die Weihe [von Diakonen, Priestern und Bischöfen], die Kirchweihe, die Jungfrauenweihe, die Exorzismusformeln, die Begrüßungsformel durch den Priester und die Antworten der Gläubigen, die von der Heiligen Schrift inspirierten Rufe und andere eigene Texte, die aus dem Glauben der Kirche zu verstehen sind,[51] wird die Kongregation für den Gottesdienst und die Sakramentenordnung danach trachten, das Gespräch mit der Bischofskonferenz zu führen um die Fragen gemäß den jeweiligen Zuständigkeiten zu lösen.

49. Wenn es sich um Übersetzungen in eine Sprache handelt, die mehreren Bischofskonferenzen gemeinsam ist, erneuert die Kongregation für den Gottesdienst und die Sakramentenordnung das Gespräch mit eben diesen Bischofskonferenzen um eine Lösung einmütig erzielen zu können, zumal hinsichtlich der sakramentalen Formeln, der Antworten der Gläubigen, der Texte von besonderer Bedeutung für die Lehre und die Seelsorge.

ÜBER DIE EIGENTEXTE DER DIÖZESEN UND DER ORDENSGEMEINSCHAFTEN

50. Auch wenn can. 838 die liturgischen Eigentexte der Diözesen und der Ordensgemeinschaften nicht direkt berücksichtigt, verlangt das Thema, das eng mit den liturgischen Büchern verbunden ist, dass auch die latae normae angepasst werden.

a. Ein Eigenkalender, Eigenfeiern im Missale und im Stundenbuch und nicht zuletzt im Martyrologium[52] kommen legitim den Diözesen, den Instituten des geweihten Lebens, den Gemeinschaften des apostolischen Lebens und anderen zu, die ein Eigenrecht haben.

b. Für die Ordensgemeinschaft ist auch die Anpassung der Feier der Ordensprofess[53] und anderer Eigenfeiern vorgesehen.

51. Eigenfeiern werden in den Römischen Generalkalender an der passenden Stelle eingefügt. Der Diözesankalender muss den National- und den Regionalkalender berücksichtigen. Alle Eigenkalender, die von der zuständigen Autorität beschlossen werden, müssen vom Apostolischen Stuhl approbiert werden.[54]

52. Entsprechend der Norm von can. 838 § 2 trägt die zuständige Autorität (Bischof, Oberer oder Generaloberin) Sorge für die Zusammenstellung des Eigenkalenders und der Eigenfeiern[55] und legt diese, in lateinischer Sprache oder einer Volkssprache der Kongregation für den Gottesdienst und die Sakramentenordnung vor, um die recognitio zu erbitten, insofern es sich um neue Texte handelt. Für die liturgischen Texte zu Ehren der neuen Seligen wird wenigstens das Tagesgebet in lateinischer Sprache verlangt.[56]

Was die biblischen Texte angeht, soll in jedem Proprium die von der Bischofskonferenz approbierte Übersetzung der Heiligen Schrift verwendet werden.

Was die anderen liturgischen Texte betrifft, zumal die Gebete, sind die Kriterien ihrer Zusammenstellung dieselben, die die heutigen liturgischen Bücher bestimmen. Für den Umfang und die Typologie der Texte sind je nach dem Rang der liturgischen Feier, das Missale Romanum und die Liturgia Horarum das Vorbild.

Die Anordnung der Eigentexte einschließlich deren Apparat muss dem Muster der Druckausgabe der liturgischen Bücher entsprechen, die von den Bischofskonferenzen in den Volkssprachen publiziert werden.

53. Wenn das Verfahren zur Überarbeitung oder Zusammenstellung eines Eigenkalenders und des Propriums abgeschlossen ist, erbittet die zuständige Autorität von der Kongregation für den Gottesdienst und die Sakramentenordnung die recognitio.

Dem Antrag müssen ein doppeltes Exemplar sowie ein elektronisches Exemplar der Texte, die approbiert werden sollen, beigefügt werden; ebenso ein kurzer Bericht, in dem die abgeschlossene Arbeit, die Gründe für die Veränderungen oder Einschreibung der Feiern im Hinblick auf den Kalender und das Proprium, die nach den geltenden Normen zuletzt approbiert wurden, im Einzelnen dargestellt werden.

54 Die Eigentexte, in lateinischer oder einer anderen Sprache, die von der Kongregation für den Gottesdienst und die Sakramentenordnung durch Dekret die recognitio erhalten haben, sind als editio typica anzusehen. Deren Übersetzung in andere Sprachen werden von der zuständigen Autorität eben dieser Kongregation, zusammen mit einem kurzen Bericht vorgelegt, um die confirmatio zu erlangen.

55. Die Eigenfeiern (Messe und Stundengebet) der Diözesen und anderer Berechtigter bilden kein separates liturgisches Buch, insofern sie mit dem Missale Romanum und der Liturgia Horarum verbunden sind, die ihnen für das Ordinarium und das Commune zugrundeliegen.[57]

II

VARIATIONES *

* Litteris rubris indicantur verba seu partes in libros liturgicos noviter inducta.

Uncis quadris cum punctis rubris […] significantur verba seu phrases, quae e textibus librorum liturgicorum posthac omittenda sunt.

Punctis rubris sine uncis quadris … significantur textus, qui in libris liturgicis manent immutati.

Notae in calce ad textus librorum liturgicorum servantur nisi aliter notetur vel in ipsis quaedam adiungenda vel delenda vel mutanda indicentur.

Novae notae in calce adducendae, donec aliter provideatur, indicantur numero notae praecedentis addito “bis” vel “ter” etc.

In omnibus libris liturgicis, ubi in notis aliqua referentia fit ad numeros Institutionis generalis Missalis Romani, necesse est eos concordare cum hodierna editione.

IN MISSALE ROMANUM

IN INSTITUTIONEM GENERALEM MISSALIS ROMANI

Caput I

DE CELEBRATIONIS EUCHARISTICÆ MOMENTO ET DIGNITATE

25. Insuper in Missali suo loco aptationes quædam innuuntur quæ, iuxta Constitutionem de sacra Liturgia, respective competunt aut Episcopo diœcesano aut Conferentiæ Episcoporum35 (cf. etiam infra, nn. 387, 388-393).

CAPUT VI

DE IIS QUÆ AD MISSÆ CELEBRATIONEM REQUIRUNTUR

III. DE VASIS SACRIS

329. De iudicio Conferentiæ Episcoporum […] vasa sacra confici possunt etiam aliis ex materiis …

CAPUT IX

DE APTATIONIBUS QUÆ EPISCOPIS EORUMQUE CONFERENTIIS COMPETUNT

389. Ad Conferentias Episcoporum competit imprimis huius Missalis Romani editionem in probatis linguis vernaculis apparare atque approbare, ut, actis ab Apostolica Sede confirmatis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.149

Missale Romanum sive in textu latino sive in versionibus vernaculis legitime approbatis integre edendum est.

390. Conferentiarum Episcoporum est aptationes definire et […] in ipsum Missale introducere, quæ in hac Institutione generali et in Ordine Missæ indicantur, uti sunt:

- fidelium gestus et corporis habitus (cf. supra, n. 43);

- gestus venerationis erga altare et Evangeliarium (cf. supra, n. 273);

- […]

- lectiones e Sacra Scriptura peculiaribus in adiunctis desumendæ (cf. supra, n. 362)

391. Iisdem Conferentiis spectat versionibus textuum biblicorum qui in Missæ
celebratione adhibentur, peculiari cura attendere et approbare atque Lectionarium, ad normam Ordinis lectionum Missæ, a Sede Apostolica confirmatum edere. 149bis

_______________

Nota 149bis: Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1; Missale Romanum, Ordo lectionum Missæ, editio typica altera 1981, Prænotanda, n. 111.

397. …

Nostris vero temporibus identitas et expressio unitaria huius Ritus invenitur in editionibus typicis librorum liturgicorum ex auctoritate Summi Pontificis promulgatis et in libris liturgicis illis respondentibus, a Conferentiis Episcoporum pro suis dicionibus probatis atque a Sede Apostolica confirmatis et, si casus fert, ad normam iuris recognitis.160

_______________

Nota 160: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 838 §§ 2 et 3.

IN ORDINEM LECTIONUM MISSÆ

PRÆNOTANDA

79. In Missis in quibus tres lectiones proponuntur, id est dominicis et sollemnitatibus, hae lectiones stricte adhibeantur. 105 […]

_______________

Nota 105: […] Cf. Institutio generalis Missalis Romani, n. 357.

Nota 106: delenda est […]

84. …

b) In sollemnitatibus calendariorum particularium tres lectiones proponantur, quarum prima e Vetere Testamento (tempore autem paschali ex Actibus Apostolorum vel Apocalypsi), altera vero ex Apostolo, tertia denique ex Evangelio […].

_______________

Nota 109: delenda est […]

111. Verbum Dei in coetu liturgico semper nuntiandum est vel e textibus Latinis a Sancta Sede paratis vel ex interpretationibus popularibus ad usum liturgicum a Conferentiis Episcopalibus probatis […]. 119

Pericoparum autem biblicarum versio textui latino pro usu liturgico, ex Nova Vulgata sumpto, conformis sit oportet.119bis In vertendis textibus Sacræ Scripturæ, servatis principiis sane exegesis atque exquisitæ rationis litteratorum, diligenter attendendum est ad usum liturgicum, ad postulata communicationis oralis, proclamationis et cantus, præsertim pro Psalmis et Canticis biblicis.

Optandum vero est ut etiam hæ versiones quandam uniformitatem et stabilitatem pedetentim acquirant ita ut, saltem in præcipuis textibus, habeatur unica translatio approbata a pluribus Conferentiis Episcoporum in nationibus quibus eadem lingua utitur.119ter

_______________

Nota 119: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1.

Nota 119bis: Cf. Ioannes Paulus II, Const. Ap. Scripturarum thesaurus, diei 25 aprilis 1979: Nova Vulgata Bibliorum Sacrorum, Typis Polyglottis Vaticanis 1979.

Nota 119ter: Conc. Vat. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 36.

112. Lectionarium Missæ ex integro, Praenotandis non praetermissis, transferendum est, in omnibus suis partibus. Si Conferentia Episcopalis quasdam accommodationes afferre necessarium opportunumque duxerit, hae post Apostolicae Sedis recognitionem inducantur. 120

Nota 120: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 838 § 2.

IN LIBROS PONTIFICALIS ROMANI

IN ORDINEM CONFIRMATIONIS

PRÆNOTANDA

17. Episcoporum Conferentia considerabit num, attentis locorum et rerum adiunctis necnon ingenio et traditionibus populorum, opportunum sit:

a. convenienter aptare formulas, quibus promissiones et professiones baptismales renoventur, sive ad ipsum textum in Ordine Baptismi occurrentem attendendo, sive ipsas formulas accommodando, quo aptius confirmandorum condicioni respondeant, actis ab Apostolica Sede recognitis;

b. alium modum inducere ad pacem per ministrum dandam post unctionem sive singulis sive omnibus simul confirmatis, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM DEDICATIONIS ECCLESIÆ ET ALTARIS

CAPUT VII

ORDO BENEDICTIONIS CALICIS ET PATENÆ

PRÆNOTANDA

3. Quilibet sacerdos calicem et patenam benedicere potest, dummodo secundum normas, quæ in Institutione generali Missalis Romani, nn. 328-332, indicantur, confecta sint.

IN LIBROS SEU TITULOS RITUALIS ROMANI

IN ORDINEM EXSEQUIARUM

PRÆNOTANDA

DE APTATIONIBUS CONFERENTIARUM EPISCOPALIUM CURA PARANDIS

21. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum, qui huic titulo Ritualis Romani respondeat, singularum tamen regionum necessitatibus accommodatum, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in aptatione, Conferentiarum Episcopalium erit:

1) Aptationes definire, intra limites in hoc titulo statutos.

2) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit, ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimentur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

3) Propria autem Ritualium particularium iam exstantium elementa, si quæ habeantur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi possint, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

4) Versiones textuum parare, ita ut ingenio variarum linguarum culturarumque vere sint accommodatæ, et eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis, additis, quotiescumque opportunum fuerit, melodiis cantui aptis.

5) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, aptare atque complere, ita ut ministri significationem rituum plene intellegant et effectu compleant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

6) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur ita, tamen, ut de materia, quæ in hac editione typica continetur, nihil omittatur.

Si quæ vero rubricas vel textus adicere opportunum videatur, congruo signo vel charactere typographico distinguantur a rubricis et textibus Ritualis Romani.

22. In parandis Ritualibus particularibus de exsequiis, Conferentiarum Episcopalium erit, actis ab Apostolica Sede confirmatis (cf. supra n. 21, 6) vel recognitis (cf. supra n. 21, 3 et 5):

IN ORDINEM BAPTISMI PARVULORUM

DE INITIATIONE CHRISTIANA

PRÆNOTANDA GENERALIA

IV. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

30. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum, qui huic Ritualis Romani titulo respondeat, accommodatum singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcopalium erit:

1) Aptationes definire, de quibus in art. 39 Constitutionis de sacra Liturgia, actis ab Apostolica Sede recognitis.

2) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit; ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

3) Propria autem Ritualium particularium iam exstantium elementa, si quæ habentur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi queant, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

4) Versiones textuum parare, ita ut ingenio variarum linguarum atque culturarum vere sint accommodatæ, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Addere possunt, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

5) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, aptare et complere, ita ut ministri significationem rituum plene intellegant et effectu compleant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

6) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur.

31. Attentis præsertim normis in nn. 37-40 et 65 Constitutionis de sacra Liturgia, in terris Missionum, Conferentiarum Episcopalium est iudicare an elementa initiationis, quæ apud aliquos populos in usu esse reperiuntur, ritui Baptismatis christiani accommodari possint, et decernere an sint in eo admittenda, actis ab Apostolica Sede recognitis.

32. Quando Rituale Romanum Baptismi plures exhibet formulas ad libitum, Ritualia particularia possunt alias formulas eiusdem generis adicere, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM INITIATIONIS CHRISTIANÆ ADULTORUM

PRÆNOTANDA

IV. De aptationibus, quas Conferentiæ Episcopales, hoc Rituali Romano utentes, facere possunt

64. Præter aptationes in Prænotandis generalibus (nn. 30-33) prævisas, Ordo initiationis adultorum alias accommodationes a Conferentiis Episcopalibus definiendas admittit, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM CELEBRANDI MATRIMONIUM

PRÆNOTANDA

IV. DE APTATIONIBUS CONFERENTIARUM EPISCOPORUM CURA PARANDIS

40. Qua de re, Conferentiarum Episcoporum erit:

1) Aptationes definire, de quibus infra (nn. 41-44), actis ab Apostolica Sede recognitis.

2) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur inde a n. 36 et sequentibus (De ritu adhibendo), si casus fert, aptare et complere ad participationem fidelium consciam et actuosam reddendam, actis ab Apostolica Sede recognitis.

3) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio diversarum culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Possunt præterea addere, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

4) In editionibus parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptior videatur.

IN ORDINEM UNCTIONIS INFIRMORUM EORUMQUE PASTORALIS CURÆ

PRÆNOTANDA

IV. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

38. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum qui huic Ritualis Romani titulo congruat, accommodatum singularum regionum necessitatibus, ut […] in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcopalium erit:

a) Aptationes definire, de quibus in art. 39 Constitutionis de sacra Liturgia, actis ab Apostolica Sede recognitis.

b) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit; ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

c) Quædam propria Ritualium particularium circa infirmos iam exstantium elementa, si quæ habentur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi queant, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

d) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenii culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Præterea addere possunt, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

e) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, si casus fert, aptare et complere ad participationem fidelium consciam et actuosam reddendam, actis ab Apostolica Sede recognitis.

f) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur.

39. Quando Rituale Romanum Baptismi plures exhibet formulas ad libitum, Ritualia particularia possunt alias formulas eiusdem generis adicere, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM PÆNITENTIÆ

PRÆNOTANDA

VI. De aptationibus Ritus ad varias regiones et adiuncta

De aptationibus quas Conferentiæ Episcopales facere possunt

38. Conferentiis Episcopalibus competit, in Ritualibus particularibus apparandis, hunc Ordinem Pænitentiæ accommodare singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede confirmatis vel recognitis, in regionibus ad quas pertinent, adhibeantur. Qua in re Conferentiarum Episcopalium erit:

a. Normas circa disciplinam sacramenti Pænitentiæ statuere, in iis præsertim quæ ad ministerium sacerdotum et reservationem peccatorum spectant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

b. Normas pressius determinare quoad locum aptum ad ordinariam sacramenti Pænitentiæ celebrationem et quoad signa pænitentiæ a fidelibus exhibenda in absolutione generali (cf. Supra n. 35), actis ab Apostolica Sede recognitis.

c. Versiones textuum parare, quæ uniuscuiusque populi indoli et sermoni vere sint accommodatæ, atque eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Itemque novos textus componere pro precibus sive fidelium sive ministri, formula sacramentali integre servata, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN DE SACRA COMMUNIONE ET DE CULTU MYSTERII EUCHARISTICI EXTRA MISSAM

PRÆNOTANDA GENERALIA

IV. DE IIS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

12. Conferentiis Episcopalibus competit, in Ritualibus particularibus, ad normam Constitutionis de sacra Liturgia (n. 63b), hunc Ritualis Romani titulum accommodare singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re Conferentiarum Episcopalium erit:

a) sedulo et prudenter considerare quænam elementa, si quæ habeantur, ex traditionibus populorum retineri aut admitti possint, dummodo cum spiritu sacræ Liturgiæ componi queant; ideoque aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

b) versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Alios textus, præsertim pro cantu, parare et approbare ad normam iuris.

IN DE BENEDICTIONIBUS

PRAENOTANDA GENERALIA

V. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

39. Conferentiis Episcoporum competit, vi Constitutionis de Sacra Liturgia,34 Rituale particulare exarare quod huic titulo Ritualis Romani respondeat, singularum tamen regionum necessitatibus accommodatum ut, actis ab Apostolica Sede recognitis vel confirmatis,35 in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcoporum erit:

a) Aptationes definire, iuxta principia in hoc libro statuta rituum tamen structura propria servata atque eas, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

b) Sedulo ac prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit, ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimentur, proponere et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.36

c) Proprias autem Ritualium particularium iam exstantium benedictiones si quæ habentur, vel antiqui Ritualis Romani et quæ adhuc in usu sint, retinere, dummodo cum mente Constitutionis de Sacra Liturgia, et principiis in hoc titulo expositis ac necessitatibus hodiernis componi queant; vel ea aptare et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

d) In variis benedictionum Ordinibus, præsertim quando plures formulæ ad libitum eligendæ exhibentur, alias etiam formulas eiusdem generis præter eas quæ in Rituali Romano inveniuntur, adicere et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

e) Prænotanda, sive generalia sive particularia uniuscuiusque Ordinis, quæ in hoc libro habentur, non solum integre vertere, sed, si casus ferat, complere, actis ab Apostolica Sede debite recognitis, ita ut ministri significationem rituum plenius intellegant ac fidelium participatio conscia et actuosa reddatur.

f) Illas partes complere quæ in libro desiderantur, ut v. gr. alias lectiones præbere, quæ utiles esse possunt; cantus aptiores indicare.

g) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio diversarum culturarum accommodentur, necnon eas approbare et ad confirmationem Apostolicæ Sedis præbere.

h) In editionibus libri materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptior videatur, partes libri separatim edere, præcipuis prænotandis semper præmissis, actis ab Apostolica Sede confirmatis.

IN DE EXORCISMIS ET SUPPLICATIONIBUS QUIBUSDAM

PRAENOTANDA

VI. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

37. Conferentiarum Episcoporum est:

a) Versiones textuum parare integras et amussim fideles textui originali authentico apparare, approbare et confirmationi Apostolicæ Sedis præbere.

b) Signa et gestus ipsius ritus, si hoc necessarium vel utile iudicatur, attenta cultura et genio ipsius populi, de consensu Sanctæ Sedis aptare, et actis recognitis in hunc Ritualis titulum introducere.

IN MARTYROLOGIUM ROMANUM

PRAENOTANDA

V. DE PROPRIIS MARTYROLOGII

38. Unicuique diœcesi, nationi vel familiæ religiosæ exarare licet Proprium Martyrologii seu Appendicem Martyrologii, in qua Sancti et Beati enuntientur in Calendario Proprio inscripti, qui a Martyrologio Romano absint vel diverso die celebrentur vel alio gradu celebrationis peragantur vel quorum elogium opportune aliquantulum amplificare visum est. Huiusmodi Proprium ad Congregationem de Cultu Divno et Disciplina Sacramentorum transmittatur ad recognitionem et […] confirmationem obtinendam.

VI. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

41. Convenit ut in Martyrologio edendo elogia cuiusvis diei, quæ totius nationis vel dicionis ex concessione Sanctæ Sedis censenda sunt propria, primo loco ponantur post elogia, quæ ad celebrationes pertinent in Calendario Generali inscriptas, et eisdem imprimantur typis. Illa vero elogia, quæ regionis vel diœcesis sunt propria, in Appendice particulari locum semper habeant. Textus autem cuiuscumque editionis Conferentiæ Episcoporum ad normam iuris approbandus est et Sedi Apostolicæ […] præbendus ad confirmationem obtinendam. Quod valet, mutatis mutandis, pro quavis familia religiosa.

* * *

Das vorliegende allgemeine Ausführungsdekret wurde im Auftrag von Papst Franziskus durch die Kongregation für den Gottesdienst und die Sakramentenordnung ausgefertigt. Papst Franziskus selbst hat es approbiert und die Veröffentlichung angeordnet.

Ungeachtet gegenteiliger Bestimmungen.

Aus der Kongregation für den Gottesdienst und die Sakramentenordnung, am 22. Oktober 2021, dem Gedenktag des heiligen Papst Johannes Paul II.

Arthur Roche
Präfekt

Vittorio Francesco Viola, O.F.M.
Erzbischof Sekretär

___________________

[1] Franciscus, Litterae Apostolicae Motu Proprio datae Magnum Principium quibus nonnulla in can. 838 Codicis Iuris Canonici immutantur: AAS 109 (2017) 967-970.

[2] Cf. Magnum Principium: AAS 109 (2017) 969: «Consequenter interpretari oportet sive art. 64 § 3 Constitutionis Apostolicae Pastor bonus sive alias leges, praesertim in libris liturgicis contentas, circa eorum translationes».

[3] Cf. Decretum: Notitiae 19 (1983) 540-541.

[4] Cf. Conc. Oecum. Vat. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 63b: AAS 56 (1964) 117; Consilium ad exsequendam Constitutionem de sacra Liturgia, Declaratio circa interpretationes textuum liturgicorum «ad interim» paratas: Notitiae 5 (1969) 68; Sacra Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino, Epistola ad Praesides Conferentiarum Episcopalium de linguis vulgaribus in S. Liturgiam inducendis Decem iam annos, n. 3: Notitiae 12 (1976) 301-302.

[5] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 36 § 1; Codex Iuris Canonici, can. 838 § 2.

[6] Cf. Sacrosanctum Concilium, nn. 48 et 59; Conc. Oecum. Vat. II, Const. dogmatica de divina revelatione Dei Verbum, n. 8: AAS 58 (1966) 821; Sacra Congregatio Rituum, Instructio ad exsecutionem Constitutionis de sacra Liturgia recte ordinandam Inter Oecumenici, n. 6: AAS 56 (1964) 878.

[7] Cf. Staatssekretariat, Dekret,13 Mai 2005: AAS 97 (2005) 798-799.

[8] Für die Publikation liturgischer Texte, und sei es nur teilweise, zum nicht-liturgischen Gebrauch (z.B. für das Studium oder als Handreichung) gelten die Normen, die die Publikation liturgischer Bücher regeln: Codex Iuris Canonici, can. 826 § 3.

[9] Cf. Paulus VI, Allocutio in aula Clementina habita iis qui operam dant liturgicis textibus in vulgares sermones convertendis, cum Romae conventum agerent, 10 novembris 1965: AAS 57 (1965) 968.

[10] Magnum Principium: AAS 109 (2017) 969.

[11] Ibid. 969.

[12] Ibid. 968-969.

[13] Ibid. 968.

[14] Cf. Conc. Oecum. Vat. II, Const. dogmatica de Ecclesia Lumen gentium, n. 23: AAS 57 (1965) 27; Codex Iuris Canonici, can. 333 § 2.

[15] Cf. Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, De liturgia romana et inculturatione. Instructio Quarta «ad exsecutionem Constitutionis Concilii Vaticani Secundi de Sacra Liturgia recte ordinandam» (ad Const. art. 37-40) Varietates legitimae, nn. 31-32: AAS 87 (1995) 300-301.

[16] Cf. Paulus VI, Litterae Apostolicae Motu Proprio datae. Normae universales de anno liturgico et novum Calendarium Romanum generale approbantur Mysterii paschalis: AAS 61 (1969) 222-226; Calendarium Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, Editio typica, 1969, Normae universales de Anno liturgico et de Calendario, nn. 48-55, pp. 17-19, et etiam Missale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum Ioannis Pauli PP. II cura recognitum, Editio typica tertia, Typis Vaticanis 2008, pp. 99-100; Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Instructio de Calendariis particularibus atque Officiorum et Missarum Propriis recognoscendis Calendaria particularia: AAS 62 (1970) 651-663.

[17] Cf. Varietates legitimae, n. 64.

[18] Cf. ibid., nn. 30, 65.

[19] Cf. ibid., nn. 65-69.

[20] Cf. ibid., n. 28; Decem iam annos, n. 1.

[21] Zum Beispiel: biblische Lesungen, Psalmen, Gesänge, Teile des Ordinarium Missae, besonders die Formeln der verschiedenen Rituale.

[22] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1; Missale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, Ordo Lectionum Missae, Editio typica altera, Libreria Editrice Vaticana 1981, Praenotanda, n. 111; cf. Institutio generalis Missalis Romani, n. 391.

[23] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 24.

[24] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Instructio tertia ad Constitutionem de Sacra Liturgia recte exsequendam Liturgicae instaurationes, n. 2: AAS 62 (1970) 695-696; Varietates legitimae, nn. 23, 28, 53; Institutio generalis Missalis Romani, n. 391.

[25] Cf. Sacrosanctum Concilium 36 § 3; Decem iam annos, n. 1.

[26] Cf. Pontificia Commissio Decretis Concilii Vaticani II interpretandis, Responsa ad proposita dubia I. De Conferentiis Episcopalibus: AAS 60 (1968) 361-362; Ioannes Paulus II, Litterae Apostolicae Motu Proprio datae de theologica et iuridica natura Conferentiarum Episcoporum Apostolos suos, n. 15: AAS 90 (1998) 651.

[27] Cf. Inter Oecumenici, n. 40b.

[28] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 44.

[29] Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968.

[30] Institutio generalis Missalis Romani, n. 392.

[31] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Litterae circulares de normis servandis quoad libros liturgicos in vulgus edendos, illorum translatione in linguas hodiernas peracta Dum toto terrarum, n. 3: AAS 66 (1974) 99.

[32] Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968.

[33] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 22 § 3; Liturgicae instaurationes, n. 3a.

[34] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Litterae circulares ad Conferentiarum Episcopalium Praesides de Precibus eucharisticis Eucharistiae participationem: AAS 65 (1973) 340-347.

[35] Die Texte der sakramentalen Formel werden, wörtlich übersetzt, der Kongregation für den Gottesdienst und die Sakramentenordnung vorgelegt. Zumal bei weniger bekannten Sprachen soll die Bedeutung jedes einzelnen volkssprachlichen Wortes zusammen mit der Übersetzung in eine bekanntere Sprache wiedergegeben werden (französisch, englisch, italienisch, portugiesisch, deutsch) zusammen mit einem Bericht, in dem sprachliche und theologische Gründe aufgeführt sind, die zu jenen Entscheidungen geführt haben. Nach dem nihil obstat seitens der Kongregation für die Glaubenslehre, werden diese Formeln vom Papst approbiert. (cf. Dum toto terrarum, nn. 1-3; Decem iam annos, n. 5).

[36] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, De unica interpretatione populari textuum liturgicorum: Notitiae 6 (1970) 84-85; De unica interpretatione populari textuum liturgicorum: Notitiae 9 (1973) 70-71.

[37] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, De unica interpretatione populari textuum liturgicorum: Notitiae 6 (1970) 84-85.

[38] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1; Ordo lectionum Missae, Praenotanda, n. 111.

[39] Zum Beispiel: für das Lektionar der Messe vgl. Ordo lectionum Missae, Praenotanda, nn. 111-125, und “Lectiones biblicae pro celebrationibus post annum 1981 in Calendarium Romanum Generale insertis Ordini lectionum Missae adiciendae”: Notitiae 51 (2015) 349-360; für die Liturgia Horarum cf. Institutio generalis de Liturgia Horarum, nn. 121-125, 136-158, und Notitiae 7 (1971) 393-408; 12 (1976) 238-248; 324-333; 378-388; für das Pontifikale und das Rituale gibt jeder Ordo die Auswahltexte an.

[40] Cf. Sacrosanctum Concilium, nn. 36 § 4 et 63; Codex Iuris Canonici, can. 455 § 2.

[41] Cf. Institutio generalis Missalis Romani, nn. 48, 74, 87; Institutio generalis de Liturgia Horarum, n. 178.

[42] Cf. Varietates legitimae, nn. 53-70.

[43] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 455 § 2.

[44] Cf. Inter Oecumenici, n. 29.

[45] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 826 § 2.

[46] Cf. Sacrosanctum Concilium, nn. 37-40; Varietates legitimae, n. 33.

[47] Cf. Varietates legitimae, nn. 28-30.

[48] Zum Beispiel bei den Eigenfeiern im liturgischen Kalender (cf. Normae universales de Anno liturgico et de Calendario, n. 49); bei den Eigenriten im Ordo Exsequiarum, im Ordo celebrandi Matrimonium und im Ordo Professionis Religiosae

[49] Zum Beispiel bei den Votivmessen oder den Messen in besonderen Anliegen; bei der Auswahl der Lesungen (Institutio generalis Missalis Romani, n. 362); bei den Segnungsfeiern (Rituale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Ioannis Pauli II promulgatum, De Benedictionibus, Editio typica, Typis polyglottis Vaticanis 1984, Praenotanda generalia, n. 39d, p. 19).

[50] Cf. supra nota 35.

[51] Cf. Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968: «quaedam peculiaria verba perpendenda sunt etiam ex integra fide catholica, quia quaevis translatio textuum liturgicorum congruere debet cum sana doctrina».

[52] Cf. Martyrologium Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatum, Editio typica altera, Typis Vaticanis 2004, Praenotanda, n. 38, p. 20.

[53] Cf. Ordo Professionis Religiosae ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratus auctoritate Pauli PP. VI promulgatus, Editio typica, Typis Polyglottis Vaticanis 1975, Praenotanda, nn. 12-15, p. 10; Documentum III (Indications pour l’adaptation del’«Ordo Professionis Religiosae»): Notitiae 6 (1970) 319-322.

[54] Cf. Normae universales de Anno liturgico et de Calendario, nn. 49 et 55.

[55] Diese Angelegenheit ist geregelt in der Instruktion Calendaria particularia (24 iunii 1970: cf. supra nota n. 16); vgl. auch Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Notificazione su alcuni aspetti dei lezionari ecclesiastici propri della «Liturgia Horarum» (27 iunii 2002): Notitiae 38 (2002) 555-568.

[56] Cf. Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Notificatio de cultu Beatorum (21 maii 1999) n. 8: Notitiae 35 (1999) 445.

[57] Die Druckausgabe des Propriums (Messe und Stundengebet) soll daher nicht den Titel tragen „Missale proprium“ oder „Liturgia Horarum propria“.

[01452-DE.01] [Originalsprache: Latein]

Traduzione in lingua spagnola

DECRETO

para aplicar las disposiciones del can. 838

del Código de Derecho Canónico

PROEMIO

Tras la promulgación del Motu Proprio Magnum Principium del Sumo Pontífice Francisco, con el cual han sido modificadas las normas de los §§ 2 y 3 del can. 838 del C.I.C., es necesario corregir todo lo contrario que se prescribe en las Institutiones generales y en los Prænotanda de los libros litúrgicos, así como en las Instrucciones, Declaraciones y Notificaciones publicadas por este Dicasterio según las normas de los §§ 2 y 3 del can. 838 del C.I.C. 1983.[1] Esto vale, sobre todo, para la Institutio generalis Missalis Romani del año 2002 y 2008, para los Praenotanda de las segundas ediciones de De Ordinatione Episcopi, presbyterorum et diaconorum, del Ordo celebrandi Matrimonium y de las ediciones del De Exorcismis y del Martyrologium Romanum y, particularmente, de las Instrucciones Varietates legitimae y Liturgiam authenticam. También hay que tener en cuenta que, conforme al nuevo can. 838, cuanto se dice en los Decretos de promulgación de los distintos libros litúrgicos debe interpretarse cada vez que se haga referencia a la autoridad o a la competencia jurídica de las Conferencias Episcopales y de este Dicasterio en lo que respecta a las adaptaciones y traducciones de los textos en lengua vernácula.[2]

Movida por el citado Motu Proprio, esta Congregación para el Culto Divino y la Disciplina de los Sacramentos ha considerado su deber interpretar y, en la medida en que sea necesario, aclarar las leyes litúrgicas que ha emanado sobre esta materia, de modo que “ayude a las Conferencias Episcopales a llevar a cabo su tarea y trabaje para promover cada vez más la vida litúrgica de la Iglesia Latina”.

Por tanto, según el Motu Proprio, con el presente Decreto, en la primera parte, se recuerdan, se interpretan y se modifican las normas, la disciplina, los procedimientos relativos a la traducción de los libros litúrgicos y su adaptación, en particular en lo que respecta a la competencia de la Congregación para el Culto Divino y la Disciplina de los Sacramentos y de las Conferencias Episcopales, sin perjuicio de la competencia de la Congregación para la Doctrina de la Fe y de las aprobaciones reservadas al Sumo Pontífice, mientras que la segunda parte indica algunas “variationes”, tras las ya publicadas en 1983,[3] que han de ser introducidas en las nuevas ediciones de los libros litúrgicos.

I

NORMAS Y PROCEDIMIENTOS

1. Los libros litúrgicos reformados con la autoridad de los santos Sumos Pontífices Pablo VI y Juan Pablo II, los cuales decretaron su publicación y obligatoriedad para el Rito Romano, están destinados a la celebración litúrgica. Estos contienen las lecturas bíblicas, las oraciones de la Iglesia, los cantos y otros textos. También forman parte de los mismos las Institutiones generales y los Praenotanda,[4] que manifiestan la teología, la espiritualidad, la pastoral, la estructura y la disciplina de cada celebración. Estos libros, compuestos en lengua latina,[5] transmiten la tradición que, per ritus et preces, expresa la fe de la Iglesia.[6] Por tanto, su contenido no es patrimonio de una persona o de un grupo de fieles, ya que manifiesta la oración y la vida de la Iglesia.

2. Los libros litúrgicos del Rito Romano en lengua latina son promulgados en editio typica por parte de la Sede Apostólica, que tiene el derecho de propiedad (copyright).[7] El “concordat cum originali” es refrendado por parte de la Congregación para el Culto Divino y la Disciplina de los Sacramentos. El mismo principio vale para las sucesivas ediciones (aliae editiones necnon editiones emendatae vel auctae). Pueden utilizarse desde su publicación, llevada a cabo normalmente por la Tipografía Vaticana y distribuidas por la Libreria Editrice Vaticana.

3. Para imprimir o reimprimir dichos libros latinos para uso litúrgico (editio typica vel iuxta typicam), hay que obtener siempre un permiso de la Congregación para el Culto Divino y la Disciplina de los Sacramentos. En el caso de las editiones iuxta typicam, los editores también deben firmar un contrato con la Administración del Patrimonio de la Sede Apostólica o, en su nombre, con la Libreria Editrice Vaticana. También se requieren permisos similares para la difusión en internet de libros litúrgicos o partes de los mismos.[8]

4. En la reforma de los libros litúrgicos del Rito Romano, conforme a las disposiciones del Concilio Vaticano II, se ha tenido en cuenta tanto la necesidad de su versión en las lenguas vernáculas como su adaptación a la variedad cultural de los pueblos, así como la problemática inherente a dicha tarea. En este sentido, no hay que olvidar que:

a) las versiones de los textos litúrgicos, como parte de los mismos ritos, son la voz de la Iglesia que celebra los divinos misterios, y tienen el mismo valor que los textos litúrgicos en lengua latina.[9] Por tanto, han de convertirse en lenguas “litúrgicas” y, a pesar de su variedad, mantener siempre la única y la misma voz de la Iglesia, la única y la misma “lex orandi”. Por eso, las versiones de los libros litúrgicos no pueden dejarse al arbitrio de particulares, sino que, confiadas a la responsabilidad de los Obispos, deben ser aprobadas por sus Conferencias;

b) por el bien pastoral de los fieles, además de las adaptaciones ya previstas en los libros litúrgicos, que son competencia de quien preside las celebraciones, existen también otro tipo de adaptaciones, necesarias o útiles, que se dejan a la decisión y aprobación de las Conferencias Episcopales.

5. “Tal como se expresa en la Constitución Sacrosanctum Concilium, en particular en los artículos 36 §§ 3-4, 40 y 63, y en la Carta Apostólica Motu Proprio Sacram Liturgiam, n. IX”,[10] el Motu Proprio Magnum Principium ha modificado la normativa canónica de manera que “aparezca mejor la competencia de la Sede Apostólica respecto a la traducción de los libros litúrgicos y las adaptaciones más profundas, entre las que se pueden incluir también posibles nuevos textos que se incorporarán a ellos, establecidos y aprobados por las Conferencias Episcopales”.[11] En consecuencia también queda claro “el derecho y el deber de las Conferencias Episcopales”, facilitando la fraterna “colaboración entre la Sede Apostólica y las Conferencias Episcopales”[12] en orden a la publicación de los libros litúrgicos en las lenguas actuales.

6. Como consecuencia del Motu Proprio, es necesaria una interpretación renovada de las normas aplicativas emanadas hasta ahora sobre las adaptaciones y traducciones para la liturgia. Sin embargo, hay que tener en cuenta que “los criterios establecidos han sido y siguen siendo útiles en líneas generales y, en la medida de lo posible, tendrán que ser seguidos por las Comisiones litúrgicas como herramientas adecuadas”.[13]

7. Se recogen aquí las directrices y disposiciones relativas a las competencias tanto de las Conferencias Episcopales como de la Congregación para el Culto Divino y la Disciplina de los Sacramentos. Los actos de recognitio y de confirmatio, descritos en los siguientes números 43 y 45, son necesarios para culminar las decisiones de las Conferencias Episcopales y manifiestan la comunión que une al Romano Pontífice con los Obispos.[14]

RESPONSABILIDAD Y COMPETENCIAS DE LAS CONFERENCIAS EPISCOPALES

8. A la luz del can. 838 §§ 2 y 3, corresponde a la Conferencia Episcopal publicar los libros litúrgicos, teniendo presente que en ellos hay traducciones de textos originales latinos y adaptaciones ya previstas en los mismos libros, que necesitan la confirmatio; por el contrario, puede darse también una adaptación más profunda (cf. SC n. 40) que no está indicada en los libros litúrgicos típicos y que, por tanto, necesita la recognitio.

Tanto para la confirmatio como para la recognitio, el procedimiento de aprobación por parte de la Conferencia Episcopal tendrá lugar según el can. 455 § 2 del C.I.C.

La Conferencia Episcopal aprueba las adaptaciones de los libros litúrgicos según la norma del derecho (cf. can. 838 § 2)

9. La adaptación más profunda del Rito Romano (cf. SC n. 40), salvaguardando siempre la unidad sustancial expresada en los libros litúrgicos típicos, está motivada por exigencias culturales (praxis rituales, símbolos, gestos) y no por otras razones; de hecho, se habla de “inculturación” del Rito Romano.[15] Es decir, se trata de expresar ritualmente, a través de gestos y símbolos, el mismo contenido expresado por gestos y símbolos tradicionales del Rito Romano. También hay otros casos de adaptación, como Calendarios particulares[16] o textos particulares sugeridos por necesidades pastorales.

10. La Conferencia Episcopal evalúa las eventuales adaptaciones a llevar a cabo no indicadas en la editio typica, comprendida la formulación de nuevos textos, y las aprueba.[17] El proceso de estudio se encomienda a la Comisión Episcopal de Liturgia que, de acuerdo con la Comisión Episcopal para la Doctrina de la Fe, puede contar con la colaboración de expertos.[18] Entonces, el Presidente de la Conferencia Episcopal transmite a la Sede Apostólica para su debida recognitio las actas de las decisiones de los Obispos, con un informe en el que se explican las decisiones realizadas y el iter seguido a la luz de las disposiciones vigentes.[19]

11. Las adaptaciones que afecten a una o varias zonas de un País deben ser aprobadas, de todos modos, por la Conferencia Episcopal. Esto permite una evaluación más amplia y con mayor visión de futuro de determinadas decisiones.

12. Las adaptaciones más profundas, tras la recognitio, forman parte de los libros litúrgicos de una determinada Conferencia Episcopal, y han de imprimirse con una indicación tipográfica que las distinga como una particularidad propia. Por lo tanto, no pueden ser adoptadas en los libros de otra Conferencia Episcopal, sin que ésta las apruebe y solicite la recognitio de la Sede Apostólica.

La Conferencia Episcopal prepara las versiones de los libros litúrgicos en las lenguas vernáculas y las aprueba, solicitando la confirmación antes de su publicación (cf. can. 838 § 3)

- La lengua

13. La preparación de la versión de los libros litúrgicos presupone una valoración que tenga en cuenta, en primer lugar, la lengua,[20] sus prerrogativas y su difusión, contemplando su uso en un futuro próximo, a partir de su aprendizaje por parte de las jóvenes generaciones. La adopción de las lenguas vernáculas en la liturgia debe tener en cuenta, entre otras cosas, que el criterio fundamental es la participación del pueblo en las celebraciones litúrgicas y no otro tipo de conveniencias, como, por ejemplo, implicaciones socio-identitarias.

14. Corresponde a la Conferencia Episcopal decidir qué lengua o lenguas adoptar en la liturgia para el ámbito de su competencia, valorando si es factible, y en qué medida, hacer versiones de todos o algunos de los libros litúrgicos típicos, de todo el libro o sólo de aquellas partes del mismo que, particularmente, sean más necesarias o útiles para favorecer la participación del pueblo en la liturgia.[21]

15. Un requisito básico previo es la existencia de la versión de la Biblia en una determinada lengua, aprobada por la Conferencia Episcopal.[22] Los textos de la Sagrada Escritura son, en efecto, la fuente primaria e ineludible de la liturgia,[23] indispensable para la formación de una lengua litúrgica.[24]

16. La decisión de la Conferencia Episcopal sobre la adopción y la extensión de una determinada lengua en la liturgia se transmite a la Sede Apostólica para la debida confirmatio,[25] sin la cual no es conveniente iniciar la labor de traducción.

- El proceso de traducción

17. La experiencia de los últimos años nos ha enseñado que la labor de traducción de textos bíblicos y litúrgicos es una tarea compleja. Dado que corresponde a los Obispos la grave responsabilidad en esta materia, la Conferencia Episcopal debe encargarse directamente de la misma,[26] sirviéndose de la necesaria colaboración de personas idóneas, contando con expertos formados en la traducción del latín litúrgico, y con la ayuda de medios adecuados,[27] entre los cuales, la elaboración de una ratio translationis y de un diccionario para las expresiones litúrgicas no bíblicas.

18. La Comisión Episcopal para la Liturgia desempeña un papel decisivo.[28] Los obispos, que son responsables de las decisiones, cuenten con un grupo estable de expertos para asegurar la continuidad del trabajo. Para garantizar en una determinada lengua la expresión correcta e íntegra de la fe de la Iglesia católica, transmitida según su enseñanza y el vocabulario adecuado, es evidente la necesidad de contar con el parecer de la Comisión Episcopal para la Doctrina de la Fe. Las decisiones finales competen a la Conferencia Episcopal, órgano que permite a todos los Obispos, con derecho a voto, cooperar en su tarea de maestros del pueblo de Dios, siendo la oración litúrgica la manifestación más clara de lo que la Iglesia cree y está obligada a creer.

19. De hecho, “el fin de las traducciones de los textos litúrgicos y de los textos bíblicos, para la liturgia de la palabra, es anunciar a los fieles la palabra de salvación en obediencia a la fe y expresar la oración de la Iglesia al Señor. Para ello, es necesario comunicar fielmente a un pueblo determinado, con su propio lenguaje, lo que la Iglesia ha querido comunicar a otro por medio de la lengua latina. No obstante la fidelidad no pueda juzgarse por las palabras individuales, sino en el contexto de todo el acto de la comunicación y de acuerdo a su propio género literario, sin embargo, algunos términos específicos también deben ser considerados en el contexto de la fe católica íntegra, porque cada traducción de textos litúrgicos debe ser congruente con la sana doctrina”.[29]

20. El can. 838 § 3, pide a las Conferencias Episcopales “preparar fielmente las versiones de los libros litúrgicos en las lenguas vernáculas”. El adverbio fielmente implica una triple fidelidad: al texto original, a la lengua particular a la que se traduce y, por último, a la comprensibilidad del texto por parte de los destinatarios iniciados en el vocabulario de la revelación bíblica y de la tradición litúrgica.

21. Fidelidad, sobre todo, al texto original, es decir, en lengua latina, presente en los libros litúrgicos propios del Rito Romano. Se entiende que, al tratarse de una traducción, el texto latino sirve siempre de referencia en caso de duda sobre el sentido correcto. En segundo lugar, no se debe excluir que la versión de los textos litúrgicos en una lengua más difundida, ya confirmada por la Sede Apostólica, puedan utilizarse también como ayuda interpretativa.

22. Fidelidad, pues, a la lengua a la que se traduce, ya que cada lengua tiene sus propias peculiaridades. El cometido de la traducción consiste en conjugar el respeto a la idiosincrasia de cada lengua dando “plena y fielmente el sentido del texto original del texto latino”.[30]

23. Por último, fidelidad a la comprensibilidad y a las “necesidades espirituales”[31] de los destinatarios, teniendo en cuenta que “el texto litúrgico, como signo ritual, es un medio de comunicación oral”.[32] La tarea de traducción exige, entre otras cosas, prestar atención a los distintos géneros literarios (oraciones presidenciales, aclamaciones, cantos, moniciones, etc.), así como al hecho de que hay textos destinados a la proclamación, a la escucha o a ser pronunciados coralmente. Se entiende que el lenguaje litúrgico -términos, elementos, signos- debe ser explicado en la catequesis a la luz de la Sagrada Escritura y de la tradición cristiana.

24. La traducción concierne a todo el libro, incluyendo documentos tales como las Constitutiones Apostolicae, Institutiones, Praenotanda. Si hay motivos que puedan sugerir que se proceda por partes, especialmente con respecto al Misal, con su Leccionario, y a la Liturgia de las Horas, es necesario tener en cuenta la coherencia interna del libro y los mismos criterios seguidos en la traducción del vocabulario y de la terminología de las rúbricas.

25. Merece especial atención la traducción de los textos litúrgicos de mayor relevancia. Los textos relevantes, según el principio “lex orandi - lex credendi”, son el Ordo Missae,[33] y en particular las Plegarias Eucarísticas,[34] la fórmula de la Profesión de Fe, la Oratio dominica. También las respuestas de los fieles y las aclamaciones comunes, a menudo inspiradas en textos de la Sagrada Escritura, son expresiones que necesitan una cuidadosa traducción para favorecer su estabilidad en el tiempo y evitar continuos cambios. Las fórmulas sacramentales son aprobadas por el Santo Padre.[35]

26. Cuando una lengua se habla en diversos países, sin duda, es conveniente adoptar una misma versión, sobre todo para los textos litúrgicos relevantes.[36] El deseo, siempre reiterado en estos años, es que las versiones de los textos litúrgicos en una misma lengua se preparen con la cooperación de las Conferencias Episcopales interesadas.

27. Para ello, es útil contar con Comisiones mixtas,[37] constituidas por Obispos, delegados por las respectivas Conferencias Episcopales a las que pertenecen, que pueden contar con la colaboración de expertos de diferentes países. Tales Comisiones son instituidas por los Presidentes de las Conferencias Episcopales, y trabajan según un Estatuto (composición, competencia, funcionamiento) acordado por las propias Conferencias Episcopales. La Sede Apostólica puede actuar como mediación super partes para promover acuerdos y pareceres. Los textos preparados por estas Comisiones deben ser evaluados y aprobados por cada una de las Conferencias Episcopales y, después, transmitidos a la Sede Apostólica por sus respectivos Presidentes para la confirmatio.

- La redacción del libro litúrgico y su aprobación

28. En un libro litúrgico confluyen las traducciones de textos bíblicos, de textos eucológicos y de cantos, así como de eventuales adaptaciones previstas o no en las ediciones típicas latinas.

29. Los textos bíblicos para uso litúrgico, según las normas vigentes, se toman de la traducción de la Sagrada Escritura debidamente aprobada por la Conferencia Episcopal.[38] Las perícopas bíblicas y su disposición en los Leccionarios, incluido el aparato crítico que las acompaña, deben corresponder a la normativa indicada en los libros típicos.[39]

30. La versión de los textos eucológicos debe ser debidamente aprobada por la Conferencia Episcopal según los modos establecidos.[40]

31. Los cantos litúrgicos propios son los indicados en los libros litúrgicos típicos. Otros cantos, siempre que sean apropiados en cuanto al texto, la función litúrgica, la congruencia con el día y el tiempo, deben ser aprobados por la Conferencia Episcopal.[41]

32. También las diversas opciones con respecto a las adaptaciones que son competencia de la Conferencia Episcopal, previstas en las ediciones típicas, deben ser debidamente aprobadas por la misma.[42]

33. Las adaptaciones no previstas en los libros litúrgicos, al final del proceso de valoración, deben ser debidamente aprobadas por la Conferencia de Obispos según los modos establecidos.[43]

- La solicitud de “confirmatio” y de “recognitio” a la Sede Apostólica

34. La traducción de un libro litúrgico, aprobada por la Conferencia Episcopal, se envía para su confirmatio a la Sede Apostólica con una carta firmada por el Presidente y el Secretario de la Conferencia Episcopal, acompañada de las actas relativas a la votación, junto con dos copias del texto, incluido también el formato electrónico, y un informe sobre el trabajo realizado y las decisiones efectuadas.[44] La misma norma, a la luz de los Estatutos de las distintas Conferencias Episcopales, vale también para la traducción de nuevos textos que se incluyan en un libro litúrgico.

35. Cada vez que la Conferencia Episcopal considere útil hacer variaciones o correcciones en el libro litúrgico, o revisarlo para una nueva edición, es necesario seguir el procedimiento descrito en el número anterior.

36. El mismo procedimiento vale para la solicitud de recognitio.

- La publicación del libro litúrgico

37. Obtenida la confirmatio y la recognitio de la Sede Apostólica, el libro litúrgico se promulga mediante un decreto firmado por el Presidente y el Secretario de la Conferencia Episcopal. Esto vale también en el caso de un libro litúrgico traducido a una lengua de una única parte del país.

38. La impresión del libro litúrgico debe reproducir, en las páginas iniciales, los decretos en la lengua de promulgación por parte de la Sede Apostólica y de la Conferencia Episcopal, como el “concordat cum originali” del Presidente de la Comisión Episcopal para la Liturgia o, en su defecto, del Presidente de dicha Conferencia, y el imprimatur según el derecho.[45]

39. La reimpresión del libro litúrgico incorporará las eventuales actualizaciones de los textos y las variaciones que hayan recibido previamente la debida confirmatio o recognitio de la Sede Apostólica; de ello se hará mención al inicio del libro.

40. El copyright de los libros y textos litúrgicos en las lenguas actuales pertenece a la Conferencia Episcopal. En caso de adoptar dichos textos por parte de otra Conferencia Episcopal, los derechos se regularán mediante un acuerdo escrito entre las Conferencias Episcopales interesadas.

RESPONSABILIDAD Y COMPETENCIA DE LA CONGREGACIÓN PARA EL CULTO DIVINO Y LA DISCIPLINA DE LOS SACRAMENTOS

41. A la luz del can. 838 §§ 2 y 3, con vistas a la edición de los libros litúrgicos en lenguas vernáculas, compete a la Congregación para el Culto Divino y la Disciplina de los Sacramentos revisar (recognoscere) las adaptaciones, aprobadas según las normas de derecho por la Conferencia Episcopal, y confirmar (confirmare) las versiones de los textos, debidamente aprobadas por las Conferencias Episcopales.

- La “recognitio”

42. El proceso relativo a las adaptaciones no contempladas en los libros litúrgicos típicos requiere, tras su aprobación por parte de la Conferencia Episcopal, la recognitio de la Sede Apostólica, concedida por decreto de la Congregación para el Culto Divino y la Disciplina de los Sacramentos. Al tratarse de elementos rituales y textos peculiares, la recognitio presupone su congruencia con el Rito Romano, con la finalidad de salvaguardar su unidad sustancial y, al mismo tiempo, su conformidad con la fe católica.[46]

43. La recognitio consiste, por tanto, en una revisión llevada a cabo por parte de la Sede Apostólica de lo aprobado por la Conferencia Episcopal para su territorio, y de la legitimidad del iter seguido, teniendo en cuenta los motivos marcados por la cultura,[47] la tradición de un país[48] y las necesidades pastorales.[49]

44. En cuanto a las adaptaciones “ad interim” o “ad experimentum”, teniendo en cuenta los aspectos positivos y negativos aprendidos de la experiencia, la Congregación para el Culto Divino y la Disciplina de los Sacramentos cuidará que se respeten los tiempos, los criterios y la evaluación de dichas adaptaciones, a fin de llegar a una definición estable de las mismas.

- La “confirmatio”

45. La “confirmatio” consiste en la ratificación dada por parte de la Sede Apostólica a la traducción de los textos bíblicos y litúrgicos, tras haber constatado la legitimidad del proceso de aprobación seguido por las Conferencias Episcopales para los diversos aspectos implicados, es decir, la adopción y extensión de una determinada lengua en la liturgia, los criterios de traducción, la integridad de los textos con respecto a los libros litúrgicos típicos, la correspondencia con los mismos, el cumplimiento de las opciones ya indicadas en los libros litúrgicos que competen a las Conferencias Episcopales.

46. En cuanto a los Leccionarios, la confirmatio consiste en verificar que las perícopas bíblicas y su aparato crítico correspondan a la normativa de los libros litúrgicos típicos del Rito Romano.

47. En cuanto a la traducción de las fórmulas sacramentales, según la normativa vigente, la confirmatio se concede tras la aprobación del Santo Padre.[50]

48. En caso de lagunas en la traducción o sea necesaria alguna aclaración acerca de textos relevantes (cf. supra n. 25) y de particulares fórmulas litúrgicas, como por ejemplo las plegarias de ordenación, dedicación, consagración, las fórmulas de exorcismo, los saludos del sacerdote y las respuestas de los fieles, las aclamaciones inspiradas en las Sagradas Escrituras, las oraciones del sacerdote y las respuestas de los fieles, las aclamaciones inspiradas en la Sagrada Escritura y algunos términos peculiares que deben entenderse en la fe de la Iglesia,[51] la Congregación para el Culto Divino y la Disciplina de los Sacramentos dialoga con la Conferencia Episcopal a fin de obtener una solución a la luz de sus respectivas competencias.

49. Cuando se trata de traducciones a una lengua común a varias Conferencias Episcopales, la Congregación para el Culto Divino y la Disciplina de los Sacramentos dialoga con dichas Conferencias a fin obtener una solución consensuada, al menos para las fórmulas sacramentales, las respuestas de los fieles y los textos doctrinal y pastoralmente relevantes.

PROPIOS DE DIÓCESIS Y FAMILIAS RELIGIOSAS

50. Aunque el can. 838 no se refiere a los textos litúrgicos particulares de las Diócesis y Familias Religiosas, esta materia, relacionada con los libros litúrgicos, requiere una adaptación normativa. Es decir:

a) tienen Calendario particular, Propio de las Misas y Liturgia de las Horas, así como Martirologio:[52] las Diócesis, los Institutos de vida consagrada, las Sociedades de vida apostólica y otros previstos por el derecho;

b) Para las Familias Religiosas se prevé también la adaptación del Ordo Professionis Religiosae[53] y otras celebraciones peculiares.

51. Las celebraciones propias se insertan en armonía con el Calendario Romano general. El calendario litúrgico diocesano tiene en cuenta los calendarios nacional y regional. Todos los Calendarios particulares, compuestos por la autoridad competente, deben ser aprobados por la Sede Apostólica.[54]

52. Por analogía con la norma del can. 838 § 2, la autoridad competente (el Obispo, el Superior o la Superiora General) es responsable de la redacción del Calendario particular y del Propio, [55] y luego los presenta, en lengua latina o en una lengua vernácula, a la Congregación para el Culto Divino y la Disciplina de los Sacramentos para su recognitio, en la medida en que se trata de textos nuevos; para los textos litúrgicos en honor de nuevos Beatos, se pide al menos la colecta en latín.[56]

En cuanto a los textos bíblicos para el Propio, se debe adoptar la versión de la Sagrada Escritura debidamente aprobada por la Conferencia Episcopal.

Con respecto a los demás textos litúrgicos, especialmente los eucológicos, los criterios de composición son los que rigen los actuales libros litúrgicos. Para la extensión y la tipología de los textos, el modelo, según el grado celebrativo, es el Missale Romanum y la Liturgia Horarum.

La disposición de los textos del Propio, incluido su aparato crítico, se inspira en las ediciones de los libros litúrgicos típicos y publicados en las lenguas actuales por las Conferencias Episcopales.

53. Tras el iter previsto para la revisión o composición del Calendario particular y del Propio, la autoridad competente solicitará la recognitio a la Congregación para el Culto Divino y la Disciplina de los Sacramentos.

La solicitud debe ir acompañada de los textos a aprobar, presentados por duplicado y en formato electrónico, con un breve informe detallado de los trabajos realizados, incluyendo los motivos de los cambios o la inserción de celebraciones, a la luz del último Calendario y Propio aprobados y de la normativa vigente.

54. Los textos del Propio, en latín o en otra lengua, obtenida la recognitio mediante decreto de la Congregación para el Culto Divino y la Disciplina de los Sacramentos, deben considerarse típicos; sus versiones en otras lenguas son presentadas por la autoridad competente a la misma Congregación para su confirmatio, acompañadas de un breve informe.

55. El Propio de las Misas y de la Liturgia de las Horas de las Diócesis y de quienes tengan derecho no constituye un libro litúrgico en sí mismo, ya que se añade al Misal Romano y a la Liturgia de las Horas, de los que depende para el ordinario y los Comunes.[57]

II

VARIATIONES *

* Litteris rubris indicantur verba seu partes in libros liturgicos noviter inducta.

Uncis quadris cum punctis rubris […] significantur verba seu phrases, quae e textibus librorum liturgicorum posthac omittenda sunt.

Punctis rubris sine uncis quadris … significantur textus, qui in libris liturgicis manent immutati.

Notae in calce ad textus librorum liturgicorum servantur nisi aliter notetur vel in ipsis quaedam adiungenda vel delenda vel mutanda indicentur.

Novae notae in calce adducendae, donec aliter provideatur, indicantur numero notae praecedentis addito “bis” vel “ter” etc.

In omnibus libris liturgicis, ubi in notis aliqua referentia fit ad numeros Institutionis generalis Missalis Romani, necesse est eos concordare cum hodierna editione.

IN MISSALE ROMANUM

IN INSTITUTIONEM GENERALEM MISSALIS ROMANI

Caput I

DE CELEBRATIONIS EUCHARISTICÆ MOMENTO ET DIGNITATE

25. Insuper in Missali suo loco aptationes quædam innuuntur quæ, iuxta Constitutionem de sacra Liturgia, respective competunt aut Episcopo diœcesano aut Conferentiæ Episcoporum35 (cf. etiam infra, nn. 387, 388-393).

CAPUT VI

DE IIS QUÆ AD MISSÆ CELEBRATIONEM REQUIRUNTUR

III. DE VASIS SACRIS

329. De iudicio Conferentiæ Episcoporum […] vasa sacra confici possunt etiam aliis ex materiis …

CAPUT IX

DE APTATIONIBUS QUÆ EPISCOPIS EORUMQUE CONFERENTIIS COMPETUNT

389. Ad Conferentias Episcoporum competit imprimis huius Missalis Romani editionem in probatis linguis vernaculis apparare atque approbare, ut, actis ab Apostolica Sede confirmatis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.149

Missale Romanum sive in textu latino sive in versionibus vernaculis legitime approbatis integre edendum est.

390. Conferentiarum Episcoporum est aptationes definire et […] in ipsum Missale introducere, quæ in hac Institutione generali et in Ordine Missæ indicantur, uti sunt:

- fidelium gestus et corporis habitus (cf. supra, n. 43);

- gestus venerationis erga altare et Evangeliarium (cf. supra, n. 273);

- […]

- lectiones e Sacra Scriptura peculiaribus in adiunctis desumendæ (cf. supra, n. 362)

391. Iisdem Conferentiis spectat versionibus textuum biblicorum qui in Missæ
celebratione adhibentur, peculiari cura attendere et approbare atque Lectionarium, ad normam Ordinis lectionum Missæ, a Sede Apostolica confirmatum edere. 149bis

_______________

Nota 149bis: Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1; Missale Romanum, Ordo lectionum Missæ, editio typica altera 1981, Prænotanda, n. 111.

397. …

Nostris vero temporibus identitas et expressio unitaria huius Ritus invenitur in editionibus typicis librorum liturgicorum ex auctoritate Summi Pontificis promulgatis et in libris liturgicis illis respondentibus, a Conferentiis Episcoporum pro suis dicionibus probatis atque a Sede Apostolica confirmatis et, si casus fert, ad normam iuris recognitis.160

_______________

Nota 160: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 838 §§ 2 et 3.

IN ORDINEM LECTIONUM MISSÆ

PRÆNOTANDA

79. In Missis in quibus tres lectiones proponuntur, id est dominicis et sollemnitatibus, hae lectiones stricte adhibeantur. 105 […]

_______________

Nota 105: […] Cf. Institutio generalis Missalis Romani, n. 357.

Nota 106: delenda est […]

84. …

b) In sollemnitatibus calendariorum particularium tres lectiones proponantur, quarum prima e Vetere Testamento (tempore autem paschali ex Actibus Apostolorum vel Apocalypsi), altera vero ex Apostolo, tertia denique ex Evangelio […].

_______________

Nota 109: delenda est […]

111. Verbum Dei in coetu liturgico semper nuntiandum est vel e textibus Latinis a Sancta Sede paratis vel ex interpretationibus popularibus ad usum liturgicum a Conferentiis Episcopalibus probatis […]. 119

Pericoparum autem biblicarum versio textui latino pro usu liturgico, ex Nova Vulgata sumpto, conformis sit oportet.119bis In vertendis textibus Sacræ Scripturæ, servatis principiis sane exegesis atque exquisitæ rationis litteratorum, diligenter attendendum est ad usum liturgicum, ad postulata communicationis oralis, proclamationis et cantus, præsertim pro Psalmis et Canticis biblicis.

Optandum vero est ut etiam hæ versiones quandam uniformitatem et stabilitatem pedetentim acquirant ita ut, saltem in præcipuis textibus, habeatur unica translatio approbata a pluribus Conferentiis Episcoporum in nationibus quibus eadem lingua utitur.119ter

_______________

Nota 119: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1.

Nota 119bis: Cf. Ioannes Paulus II, Const. Ap. Scripturarum thesaurus, diei 25 aprilis 1979: Nova Vulgata Bibliorum Sacrorum, Typis Polyglottis Vaticanis 1979.

Nota 119ter: Conc. Vat. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 36.

112. Lectionarium Missæ ex integro, Praenotandis non praetermissis, transferendum est, in omnibus suis partibus. Si Conferentia Episcopalis quasdam accommodationes afferre necessarium opportunumque duxerit, hae post Apostolicae Sedis recognitionem inducantur. 120

Nota 120: […] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 838 § 2.

IN LIBROS PONTIFICALIS ROMANI

IN ORDINEM CONFIRMATIONIS

PRÆNOTANDA

17. Episcoporum Conferentia considerabit num, attentis locorum et rerum adiunctis necnon ingenio et traditionibus populorum, opportunum sit:

a. convenienter aptare formulas, quibus promissiones et professiones baptismales renoventur, sive ad ipsum textum in Ordine Baptismi occurrentem attendendo, sive ipsas formulas accommodando, quo aptius confirmandorum condicioni respondeant, actis ab Apostolica Sede recognitis;

b. alium modum inducere ad pacem per ministrum dandam post unctionem sive singulis sive omnibus simul confirmatis, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM DEDICATIONIS ECCLESIÆ ET ALTARIS

CAPUT VII

ORDO BENEDICTIONIS CALICIS ET PATENÆ

PRÆNOTANDA

3. Quilibet sacerdos calicem et patenam benedicere potest, dummodo secundum normas, quæ in Institutione generali Missalis Romani, nn. 328-332, indicantur, confecta sint.

IN LIBROS SEU TITULOS RITUALIS ROMANI

IN ORDINEM EXSEQUIARUM

PRÆNOTANDA

DE APTATIONIBUS CONFERENTIARUM EPISCOPALIUM CURA PARANDIS

21. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum, qui huic titulo Ritualis Romani respondeat, singularum tamen regionum necessitatibus accommodatum, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in aptatione, Conferentiarum Episcopalium erit:

1) Aptationes definire, intra limites in hoc titulo statutos.

2) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit, ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimentur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

3) Propria autem Ritualium particularium iam exstantium elementa, si quæ habeantur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi possint, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

4) Versiones textuum parare, ita ut ingenio variarum linguarum culturarumque vere sint accommodatæ, et eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis, additis, quotiescumque opportunum fuerit, melodiis cantui aptis.

5) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, aptare atque complere, ita ut ministri significationem rituum plene intellegant et effectu compleant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

6) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur ita, tamen, ut de materia, quæ in hac editione typica continetur, nihil omittatur.

Si quæ vero rubricas vel textus adicere opportunum videatur, congruo signo vel charactere typographico distinguantur a rubricis et textibus Ritualis Romani.

22. In parandis Ritualibus particularibus de exsequiis, Conferentiarum Episcopalium erit, actis ab Apostolica Sede confirmatis (cf. supra n. 21, 6) vel recognitis (cf. supra n. 21, 3 et 5):

IN ORDINEM BAPTISMI PARVULORUM

DE INITIATIONE CHRISTIANA

PRÆNOTANDA GENERALIA

IV. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

30. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum, qui huic Ritualis Romani titulo respondeat, accommodatum singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcopalium erit:

1) Aptationes definire, de quibus in art. 39 Constitutionis de sacra Liturgia, actis ab Apostolica Sede recognitis.

2) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit; ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

3) Propria autem Ritualium particularium iam exstantium elementa, si quæ habentur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi queant, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

4) Versiones textuum parare, ita ut ingenio variarum linguarum atque culturarum vere sint accommodatæ, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Addere possunt, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

5) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, aptare et complere, ita ut ministri significationem rituum plene intellegant et effectu compleant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

6) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur.

31. Attentis præsertim normis in nn. 37-40 et 65 Constitutionis de sacra Liturgia, in terris Missionum, Conferentiarum Episcopalium est iudicare an elementa initiationis, quæ apud aliquos populos in usu esse reperiuntur, ritui Baptismatis christiani accommodari possint, et decernere an sint in eo admittenda, actis ab Apostolica Sede recognitis.

32. Quando Rituale Romanum Baptismi plures exhibet formulas ad libitum, Ritualia particularia possunt alias formulas eiusdem generis adicere, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM INITIATIONIS CHRISTIANÆ ADULTORUM

PRÆNOTANDA

IV. De aptationibus, quas Conferentiæ Episcopales, hoc Rituali Romano utentes, facere possunt

64. Præter aptationes in Prænotandis generalibus (nn. 30-33) prævisas, Ordo initiationis adultorum alias accommodationes a Conferentiis Episcopalibus definiendas admittit, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM CELEBRANDI MATRIMONIUM

Prænotanda

IV. De aptationibus Conferentiarum Episcoporum cura parandis

40. Qua de re, Conferentiarum Episcoporum erit:

1) Aptationes definire, de quibus infra (nn. 41-44), actis ab Apostolica Sede recognitis.

2) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur inde a n. 36 et sequentibus (De ritu adhibendo), si casus fert, aptare et complere ad participationem fidelium consciam et actuosam reddendam, actis ab Apostolica Sede recognitis.

3) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio diversarum culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Possunt præterea addere, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

4) In editionibus parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptior videatur.

IN ORDINEM UNCTIONIS INFIRMORUM EORUMQUE PASTORALIS CURÆ

PRÆNOTANDA

IV. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

38. Conferentiis Episcopalibus competit, vi Constitutionis de sacra Liturgia (art. 63b), in Ritualibus particularibus parare titulum qui huic Ritualis Romani titulo congruat, accommodatum singularum regionum necessitatibus, ut […] in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcopalium erit:

a) Aptationes definire, de quibus in art. 39 Constitutionis de sacra Liturgia, actis ab Apostolica Sede recognitis.

b) Sedulo et prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit; ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

c) Quædam propria Ritualium particularium circa infirmos iam exstantium elementa, si quæ habentur, retinere, dummodo cum Constitutione de sacra Liturgia et necessitatibus hodiernis componi queant, vel ea aptare, actis ab Apostolica Sede recognitis.

d) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenii culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Præterea addere possunt, quoties opportunum fuerit, melodias cantui aptas.

e) Prænotanda, quæ in Rituali Romano habentur, si casus fert, aptare et complere ad participationem fidelium consciam et actuosam reddendam, actis ab Apostolica Sede recognitis.

f) In editionbus librorum liturgicorum cura Conferentiarum Episcopalium parandis, materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptissimus videatur.

39. Quando Rituale Romanum Baptismi plures exhibet formulas ad libitum, Ritualia particularia possunt alias formulas eiusdem generis adicere, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN ORDINEM PÆNITENTIÆ

PRÆNOTANDA

VI. De aptationibus Ritus ad varias regiones et adiuncta

De aptationibus quas Conferentiæ Episcopales facere possunt

38. Conferentiis Episcopalibus competit, in Ritualibus particularibus apparandis, hunc Ordinem Pænitentiæ accommodare singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede confirmatis vel recognitis, in regionibus ad quas pertinent, adhibeantur. Qua in re Conferentiarum Episcopalium erit:

a. Normas circa disciplinam sacramenti Pænitentiæ statuere, in iis præsertim quæ ad ministerium sacerdotum et reservationem peccatorum spectant, actis ab Apostolica Sede recognitis.

b. Normas pressius determinare quoad locum aptum ad ordinariam sacramenti Pænitentiæ celebrationem et quoad signa pænitentiæ a fidelibus exhibenda in absolutione generali (cf. Supra n. 35), actis ab Apostolica Sede recognitis.

c. Versiones textuum parare, quæ uniuscuiusque populi indoli et sermoni vere sint accommodatæ, atque eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Itemque novos textus componere pro precibus sive fidelium sive ministri, formula sacramentali integre servata, actis ab Apostolica Sede recognitis.

IN DE SACRA COMMUNIONE ET DE CULTU MYSTERII EUCHARISTICI EXTRA MISSAM

PRÆNOTANDA GENERALIA

IV. DE IIS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPALIBUS COMPETUNT

12. Conferentiis Episcopalibus competit, in Ritualibus particularibus, ad normam Constitutionis de sacra Liturgia (n. 63b), hunc Ritualis Romani titulum accommodare singularum regionum necessitatibus, ut, actis ab Apostolica Sede recognitis, in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re Conferentiarum Episcopalium erit:

a) sedulo et prudenter considerare quænam elementa, si quæ habeantur, ex traditionibus populorum retineri aut admitti possint, dummodo cum spiritu sacræ Liturgiæ componi queant; ideoque aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimantur, Apostolicæ Sedi proponere […] et, post ipsius recognitionem, introducere.

b) versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio culturarum vere accommodentur, necnon eas approbare, actis ab Apostolica Sede confirmatis. Alios textus, præsertim pro cantu, parare et approbare ad normam iuris.

IN DE BENEDICTIONIBUS

PRAENOTANDA GENERALIA

V. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

39. Conferentiis Episcoporum competit, vi Constitutionis de Sacra Liturgia,34 Rituale particulare exarare quod huic titulo Ritualis Romani respondeat, singularum tamen regionum necessitatibus accommodatum ut, actis ab Apostolica Sede recognitis vel confirmatis,35 in regionibus ad quas pertinet adhibeatur.

Qua in re, Conferentiarum Episcoporum erit:

a) Aptationes definire, iuxta principia in hoc libro statuta rituum tamen structura propria servata atque eas, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

b) Sedulo ac prudenter considerare quid ex traditionibus ingenioque singulorum populorum opportune admitti possit, ideoque alias aptationes, quæ utiles vel necessariæ existimentur, proponere et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.36

c) Proprias autem Ritualium particularium iam exstantium benedictiones si quæ habentur, vel antiqui Ritualis Romani et quæ adhuc in usu sint, retinere, dummodo cum mente Constitutionis de Sacra Liturgia, et principiis in hoc titulo expositis ac necessitatibus hodiernis componi queant; vel ea aptare et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

d) In variis benedictionum Ordinibus, præsertim quando plures formulæ ad libitum eligendæ exhibentur, alias etiam formulas eiusdem generis præter eas quæ in Rituali Romano inveniuntur, adicere et, post Apostolicæ Sedis recognitionem, introducere.

e) Prænotanda, sive generalia sive particularia uniuscuiusque Ordinis, quæ in hoc libro habentur, non solum integre vertere, sed, si casus ferat, complere, actis ab Apostolica Sede debite recognitis, ita ut ministri significationem rituum plenius intellegant ac fidelium participatio conscia et actuosa reddatur.

f) Illas partes complere quæ in libro desiderantur, ut v. gr. alias lectiones præbere, quæ utiles esse possunt; cantus aptiores indicare.

g) Versiones textuum parare, ita ut indoli variorum sermonum atque ingenio diversarum culturarum accommodentur, necnon eas approbare et ad confirmationem Apostolicæ Sedis præbere.

h) In editionibus libri materiam ordinare modo qui ad usum pastoralem aptior videatur, partes libri separatim edere, præcipuis prænotandis semper præmissis, actis ab Apostolica Sede confirmatis.

IN DE EXORCISMIS ET SUPPLICATIONIBUS QUIBUSDAM

PRAENOTANDA

VI. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

37. Conferentiarum Episcoporum est:

a) Versiones textuum parare integras et amussim fideles textui originali authentico apparare, approbare et confirmationi Apostolicæ Sedis præbere.

b) Signa et gestus ipsius ritus, si hoc necessarium vel utile iudicatur, attenta cultura et genio ipsius populi, de consensu Sanctæ Sedis aptare, et actis recognitis in hunc Ritualis titulum introducere.

IN MARTYROLOGIUM ROMANUM

PRAENOTANDA

V. DE PROPRIIS MARTYROLOGII

38. Unicuique diœcesi, nationi vel familiæ religiosæ exarare licet Proprium Martyrologii seu Appendicem Martyrologii, in qua Sancti et Beati enuntientur in Calendario Proprio inscripti, qui a Martyrologio Romano absint vel diverso die celebrentur vel alio gradu celebrationis peragantur vel quorum elogium opportune aliquantulum amplificare visum est. Huiusmodi Proprium ad Congregationem de Cultu Divno et Disciplina Sacramentorum transmittatur ad recognitionem et […] confirmationem obtinendam.

VI. DE APTATIONIBUS QUÆ CONFERENTIIS EPISCOPORUM COMPETUNT

41. Convenit ut in Martyrologio edendo elogia cuiusvis diei, quæ totius nationis vel dicionis ex concessione Sanctæ Sedis censenda sunt propria, primo loco ponantur post elogia, quæ ad celebrationes pertinent in Calendario Generali inscriptas, et eisdem imprimantur typis. Illa vero elogia, quæ regionis vel diœcesis sunt propria, in Appendice particulari locum semper habeant. Textus autem cuiuscumque editionis Conferentiæ Episcoporum ad normam iuris approbandus est et Sedi Apostolicæ […] præbendus ad confirmationem obtinendam. Quod valet, mutatis mutandis, pro quavis familia religiosa.

* * *

El presente decreto general ejecutivo, preparado por la Congregación para el Culto Divino y la Disciplina de los Sacramentos por mandato del Sumo Pontífice Francisco, ha sido aprobado por el mismo Sumo Pontífice, el cual ha ordenado su publicación.

Sin que obste nada en contrario.

En la sede de la Congregación para el Culto Divino y la Disciplina de los Sacramentos, a 22 de octubre de 2021, memoria de san Juan Pablo II, papa.

X Arthur Roche

Prefecto

X Vittorio Francesco Viola, O.F.M.

Arzobispo Secretario

_______________________

[1] Francisco, Litterae Apostolicae Motu Proprio datae Magnum Principium quibus nonnulla in can. 838 Codicis Iuris Canonici immutantur: AAS 109 (2017) 967-970.

[2] Cf. Magnum Principium: AAS 109 (2017) 969: «Consequenter interpretari oportet sive art. 64 § 3 Constitutionis Apostolicae Pastor bonus sive alias leges, praesertim in libris liturgicis contentas, circa eorum translationes».

[3] Cf. Decretum: Notitiæ 19 (1983) 540-541.

[4] Cf. Conc. Oecum. Vat. II, Const. de sacra Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 63b: AAS 56 (1964) 117; Consilium ad exsequendam Constitutionem de sacra Liturgia, Declaratio circa interpretationes textuum liturgicorum «ad interim» paratas: Notitiae 5 (1969) 68; Sacra Congregatio pro Sacramentis et Cultu Divino, Epistola ad Praesides Conferentiarum Episcopalium de linguis vulgaribus in S. Liturgiam inducendis Decem iam annos, n. 3: Notitiae 12 (1976) 301-302.

[5] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 36 § 1; Codex Iuris Canonici, can. 838 § 2.

[6] Cf. Sacrosanctum Concilium, nn. 48 et 59; Conc. Oecum. Vat. II, Const. dogmatica de divina revelatione Dei Verbum, n. 8: AAS 58 (1966) 821; Sacra Congregatio Rituum, Instructio ad exsecutionem Constitutionis de sacra Liturgia recte ordinandam Inter Oecumenici, n. 6: AAS 56 (1964) 878.

[7] Cf. Secretaria de Estado, Decreto, 13 de mayo de 2005: AAS 97 (2005) 798-799.

[8] Para las ediciones de textos litúrgicos, incluso parciales, para uso no litúrgico (estudio, subsidios) valen también las normas del Codex Iuris Canonici, can. 826 § 3.

[9]Cf. Paulus VI, Allocutio in aula Clementina habita iis qui operam dant liturgicis textibus in vulgares sermones convertendis, cum Romae Conventum agerent, 10 novembris 1965: AAS 57 (1965) 968.

[10] Magnum Principium: AAS 109 (2017) 969.

[11] Ibid. 969.

[12] Ibid. 968-969.

[13] Ibid. 968.

[14] Cf. Conc. Oecum. Vat. II, Const. dogmatica de Ecclesia Lumen gentium, n. 23: AAS 57 (1965) 27; Codex Iuris Canonici, can. 333 § 2.

[15] Cf. Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, De liturgia romana et inculturatione. Instructio Quarta «ad exsecutionem constitutionis Concilii Vaticani Secundi de Sacra Liturgia recte ordinandam» (ad Const. art. 37-40) Varietates legitimae, nn. 31-32: AAS 87 (1995) 300-301.

[16] Cf. Paulus VI, Litterae Apostolicae Motu Proprio datae Normae universales de anno liturgico et novum Calendarium Romanum generale approbantur Mysterii paschalis: AAS 61 (1969) 222-226; Calendarium Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, Editio typica, 1969, Normae universales de Anno liturgico et de Calendario, nn. 48-55, pp. 17-19, e anche Missale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum Ioannis Pauli PP. II cura recognitum, Editio typica tertia, Typis Vaticanis 2008, pp. 99-100; Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Instructio de Calendariis particularibus atque Officiorum et Missarum Propriis recognoscendis Calendaria particularia: AAS 62 (1970) 651-663.

[17] Cf. Varietates legitimae, n. 64.

[18] Cf. ibid., nn. 30, 65.

[19] Cf. ibid., nn. 65-69.

[20] Cf. ibid., n. 28; Decem iam annos, n. 1.

[21] Por ejemplo, lecturas bíblicas, Salmos, cantos, elementos del ordinario de la Misa, fórmulas específicas de los distintos ritos.

[22] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1; Missale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, Ordo Lectionum Missae, Editio typica altera, Libreria Editrice Vaticana 1981, Praenotanda, n. 111; cf. Institutio generalis Missalis Romani, n. 391.

[23] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 24.

[24] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Instructio tertia ad Constitutionem de Sacra Liturgia recte exsequendam Liturgicae instaurationes, n. 2: AAS 62 (1970) 695-696; Varietates legitimae, nn. 23, 28, 53; Institutio generalis Missalis Romani, n. 391.

[25] Cf. Sacrosanctum Concilium 36 § 3; Decem iam annos, n. 1.

[26] Cf. Pontificia Commissio Decretis Concilii Vaticani II interpretandis, Responsa ad proposita dubia I. De Conferentiis Episcopalibus: AAS 60 (1968) 361-362; Ioannes Paulus II, Litterae Apostolicae Motu Proprio datae de theologica et iuridica natura Conferentiarum Episcoporum Apostolos suos, n. 15: AAS 90 (1998) 651.

[27] Cf. Inter Oecumenici, n. 40b.

[28] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 44.

[29] Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968.

[30] Institutio generalis Missalis Romani, n. 392.

[31] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Litterae circulares de normis servandis quoad libros litúrgicos in vulgus edendos, illorum translatione in linguas hodiernas peracta Dum toto terrarum, n. 3: AAS 66 (1974) 99.

[32] Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968.

[33] Cf. Sacrosanctum Concilium, n. 22, § 3; Liturgicae instaurationes, n. 3a.

[34] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Litterae circulares ad Conferentiarum Episcopalium Praesides de Precibus eucharisticis Eucharistiae participationem: AAS 65 (1973) 340-347.

[35] El texto de las fórmulas sacramentales es presentado a la Congregación para el Culto Divino y la Disciplina de los Sacramentos con una traducción palabra por palabra. En el caso de lenguas menos conocidas, el significado de cada palabra del texto en la lengua hablada debe traducirse en una de las lenguas más conocidas, es decir, francés, inglés, italiano, portugués, español, alemán, junto con un informe en el que se indican las razones lingüísticas y teológicas de las elecciones realizadas; tras el “nihil obstat” de la Congregación para la Doctrina de la Fe, son aprobadas por el Santo Padre (cf. Dum toto terrarum, n. 1; Decem iam annos, n. 5),

[36] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, De unica interpretatione populari textuum liturgicorum: Notitiae 6 (1970) 84-85; De unica interpretatione populari textuum liturgicorum: Notitiae 9 (1973) 70-71.

[37] Cf. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, De unica interpretatione populari textuum liturgicorum: Notitiae 6 (1970) 84-85.

[38] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 825 § 1; Ordo lectionum Missae, Praenotanda, n. 111.

[39] Por ejemplo, para el Leccionario de la Misa, la referencia es el’Ordo lectionum Missae, con las indicaciones previstas en los Praenotanda, nn. 111-125, e “Lectiones biblicae pro celebrationibus post annum 1981 in Calendarium Romanum Generale insertis Ordini lectionum Missae adiciendae”: Notitiae 51 (2015) 349-360; para la Liturgia Horarum las indicaciones de la Institutio generalis de Liturgia Horarum, nn. 121-125, 136-158, además, Notitiae 7 (1971) 393-408; 12 (1976) 238-248; 324-333; 378-388; para el Pontificale y el Rituale cada Ordo indica los Textus varii.

[40] Cf. Sacrosanctum Concilium, nn. 36 § 4 e 63; Codex Iuris Canonici, can. 455 § 2.

[41] Cf. Institutio generalis Missalis Romani, nn. 48, 74, 87; Institutio generalis de Liturgia Horarum, n. 178.

[42] Cf. Varietates legitimae, nn. 53-70.

[43] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 455 § 2.

[44] Cf. Inter Oecumenici, n. 29.

[45] Cf. Codex Iuris Canonici, can. 826 § 2.

[46] Cf. Sacrosanctum Concilium, nn. 37-40; Varietates legitimae, n. 33.

[47] Cf. Varietates legitimae, nn. 28-30.

[48] Por ejemplo, celebraciones propias en el Calendario litúrgico (cf. Normae universales de Anno liturgico et de Calendario, n. 49); praxis rituales en el Ordo Exsequiarum, Ordo celebrandi Matrimonium y en el Ordo Professionis Religiosae.

[49] Por ejemplo, particulares misas votivas o para una determinada necesidad; selección de lecturas (Institutio generalis Missalis Romani, n. 362); ritos de bendición (Rituale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Ioannis Pauli II promulgatum, De Benedictionibus, Editio typica, Typis polyglottis Vaticanis 1984, Praenotanda generalia, n. 39d, p. 19).

[50] Cf. supra nota 35.

[51] Cf. Magnum Principium: AAS 109 (2017) 968: «quaedam peculiaria verba perpendenda sunt etiam ex integra fide catholica, quia quaevis translatio textuum liturgicorum congruere debet cum sana doctrina».

[52] Cf. Martyrologium Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatum, Editio typica altera, Typis Vaticanis 2004, Praenotanda, n. 38, p. 20.

[53] Cf. Ordo Professionis Religiosae ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratus auctoritate Pauli PP. VI promulgatus, Editio typica, Typis Polyglottis Vaticanis 1975, Praenotanda, nn. 12-15, p. 10; y también el Documentum III (Indications pour l’adaptation de l’«Ordo Professionis Religiosae»): Notitiae 6 (1970) 319-322.

[54] Cf. Normae universales de Anno liturgico et de Calendario, nn. 49 e 55.

[55] La materia está regulada por la Istrucción Calendaria particularia (24 de junio de 1970: cf. supra nota n. 16); cf. también Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Notificazione su alcuni aspetti dei lezionari ecclesiastici propri della «Liturgia Horarum» (27 giugno 2002): Notitiae 38 (2002) 555-568.

[56] Cf. Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Notificatio de cultu Beatorum (21 maggio 1999) n. 8: Notitiae 35 (1999) 445.

[57] La impresión del Propio de las Misas o de la Liturgia de las Horas no debe llevar, por tanto, el título de “Misal propio” y “Liturgia de las Horas propia”.

[01452-ES.01] [Texto original: Latino]

[B0683-XX.02]