A fine mattinata il Santo Padre ha ricevuto in Udienza il corpo accademico delle università di Wrocław e di Opole (Polonia), guidati dall’Em.mo Card. Henryk Roman Gulbinowicz, Arcivescovo di Wrocław (Polonia), che hanno conferito al Papa il "Lauro Aureo Accademico", in occasione del 50° anniversario della Sua abilitazione alla cattedra di libera docenza, conseguita nella facoltà di Teologia presso l’Università Jaghellonica.

Pubblichiamo di seguito il discorso che Giovanni Paolo II ha rivolto ai presenti nel corso dell’incontro:

Drogi Księże Kardynale,

Szanowni Państwo,

Serdecznie Witam i pozdrawiam wszystkich. Cieszę się, że mogę gościć tak dostojnych przedstawicieli środowisk akademickich Wrocławia i Opola. Dziękuję za waszą obecność i życzliwość.

Z wdzięcznością przyjmuję dar, jakim wasze uczelnie zechciały mnie wyróżnić. Przyjmuję go jako wyraz uznania, ale przede wszystkim jako wymowny znak tej więzi, jaka coraz bardziej zacieśnia się pomiędzy Kościołem a światem nauki w Polsce. Wydaje się, że dzięki Bogu mamy już za sobą ten okres, w którym ze względów ideologicznych usiłowano rozdzielić, a nawet w pewien sposób przeciwstawić te dwa źródła duchowego rozwoju człowieka i społeczeństwa. Sam tego doświadczyłem w szczególny sposób. Jeżeli dziś wspominamy 50-lecie mojej habilitacji, to trzeba pamiętać, że była to ostatnia habilitacja na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, który wkrótce potem został zniesiony przez władze komunistyczne. Był to akt, który rozdzielał instytucje, ale oznaczał zdecydowane dążenie do wprowadzenia podziału pomiędzy rozumem i wiarą. Nie mówię tu o tym podziale, który zrodził się w późnym średniowieczu na bazie autonomii nauk, ale o rozdziale, który kładł się przemocą na duchowym dziedzictwie narodu.

Nigdy jednak nie opuszczało mnie przekonanie, że te próby nie będą do końca skuteczne. A było ono umacniane przez osobiste spotkania z ludźmi nauki, profesorami w różnych dziedzinach, którzy dawali świadectwo o głębokim pragnieniu dialogu i wspólnego poszukiwania prawdy. Temu przekonaniu dałem wyraz również jako papież, gdy pisałem: "Wiara i rozum są jak dwa skrzydła, na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy" (Fides et ratio, 1).

Wasza obecność tutaj budzi we mnie nadzieję, że ten ożywczy dialog będzie nadal trwał i żadne inne współczesne ideologie nie zdołają go przerwać. Z tą nadzieją patrzę w kierunku wszystkich polskich uniwersytetów, akademii i szkół wyższych. Życzę, aby wielkie możliwości intelektualne i duchowe polskiego świata nauki spotykały się z takim materialnym wsparciem, aby mogły być wykorzystane i objawione światu, dla powszechnego dobra.

Raz jeszcze dziękuję. Proszę, zawieźcie moje pozdrowienie waszym wspólnotom akademickim. Niech Bóg wam błogosławi!

[00036-09.02] [Testo originale: Polacco]

Caro Signor Cardinale,

Gentili Signori e Signore!

Rivolgo un cordiale benvenuto a tutti. Sono lieto di poter accogliere così illustri rappresentanti degli ambienti accademici di Wrocław e di Opole. Vi ringrazio per la presenza e per la benevolenza.

Accetto con gratitudine il dono, con il quale i vostri Atenei hanno voluto onorarmi. Lo accolgo come espressione di riconoscenza, ma soprattutto come eloquente segno del legame che sempre di più si stringe tra la Chiesa e il mondo della scienza in Polonia. Sembra che, grazie a Dio, sia già dietro le spalle quel periodo in cui, per ragioni ideologiche, si tentò di dividere, anzi in un certo modo di contrapporre queste due fonti della crescita spirituale dell’uomo e della società. Ne ho fatto esperienza personale in modo del tutto speciale. Se oggi ricordiamo il 50° della mia discussione per l’abilitazione alla cattedra di libera docenza, non si deve dimenticare che tale abilitazione fu l’ultima conseguita nella Facoltà di Teologia presso l’Università Jaghellonica. Poco dopo essa fu soppressa dalle autorità comuniste. Fu un atto volto a dividere le istituzioni, ma suo intento era anche di contrapporre ragione e fede. Non parlo qui di quella distinzione che nacque nel tardo medioevo sulla base dell’autonomia delle scienze, ma della separazione che fu imposta facendo violenza al patrimonio spirituale della nazione.

Tuttavia non mi ha mai abbandonato la convinzione che quei tentativi non avrebbero raggiunto, in definitiva, lo scopo. Questa convinzione si rafforzava in me grazie ai personali incontri con gli uomini di scienza, i professori di diverse discipline, i quali testimoniavano il profondo desiderio di dialogo e di comune ricerca della verità. Ho espresso questa convinzione anche come Papa, quando ho scritto: "La fede e la ragione sono come le due ali con le quali lo spirito umano s’innalza verso la contemplazione della verità" (Fides et ratio, 1).

La vostra presenza qui ispira in me la speranza che questo dialogo vivificante durerà e che nessuna delle odierne ideologie riuscirà a interromperlo. Con questa speranza guardo verso tutte le università, le accademie e le scuole superiori. Auguro che le grandi possibilità intellettuali e spirituali del mondo scientifico polacco incontrino adeguato supporto materiale, così da poter essere valorizzate e fatte conoscere al mondo a vantaggio del bene comune.

Vi ringrazio ancora una volta. Vi prego di portare il mio saluto alle vostre comunità accademiche. Dio vi benedica!

[00036-01.01] [Testo originale: Polacco]