ARTICULUS 3
IESUS CHRISTUS « CONCEPTUS EST DE SPIRITU SANCTO,
NATUS EX MARIA VIRGINE »

Paragraphus 2 
« ... CONCEPTUS EST DE SPIRITU SANCTO, NATUS EX MARIA VIRGINE »

I. Conceptus est de Spiritu Sancto...

484 « Plenitudo temporis » (Gal 4,4), id est, promissionum et praeparationum adimpletio Annuntiatione ad Mariam sumit initium. Maria invitatur ut Illum concipiat in quo « omnis plenitudo divinitatis corporaliter » inhabitabit (Col 2,9). Responsio divina quaestioni eius: « Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco? » (Lc 1,34), per potentiam datur Spiritus: « Spiritus Sanctus superveniet in te » (Lc 1,35).

485 Spiritus Sancti missio semper coniungitur cum missione Filii et ad illam ordinatur. ¹²⁴ Spiritus Sanctus, qui « Dominus est et Vivificans », ¹²⁵ mittitur ad uterum Virginis Mariae sanctificandum ad illamque divine fecundandam, faciens ut illa Filium Patris concipiat aeternum in humanitate assumpta ab eius humanitate.

486 Filius unicus Patris, tamquam homo in utero Virginis Mariae conceptus, est « Christus », id est, a Spiritu Sancto unctus, ¹²⁶ ab initio Suae exsistentiae humanae, licet Eius manifestatio non nisi progressive deducta fuerit in rem: pastoribus, ¹²⁷ magis, ¹²⁸ Ioanni Baptistae, ¹²⁹ discipulis. ¹³⁰ Tota igitur Iesu Christi vita manifestabit « quomodo unxit Eum Deus Spiritu Sancto et virtute » (Act 10,38).

II. ...natus ex Maria Virgine

487 Id quod fides catholica credit circa Mariam, fundatur super id quod illa circa Christum credit, sed id quod illa de Maria docet, eius in Christum vicissim illuminat fidem.

Praedestinatio Mariae

488 « Misit Deus Filium Suum » (Gal 4,4), sed ut Illi corpus aptaret ¹³¹ liberam cuiusdam creaturae voluit cooperationem. Ad hoc, ab aeterno, Deus, ut Mater esset Filii Sui, quamdam filiam Israel elegit, adulescentulam Iudaeam ex Nazareth in Galilaea, « virginem desponsatam viro, cui nomen erat Ioseph de domo David, et nomen virginis Maria » (Lc 1,26-27):

« Voluit autem misericordiarum Pater, ut acceptatio praedestinatae Matris Incarnationem praecederet, ut sic, quemadmodum femina contulit ad mortem, ita etiam femina conferret ad vitam ». ¹³²

489 Toto Veteris Foederis decursu, missio Mariae ab illa sanctarum mulierum est praeparata. Prorsus initio, est Eva: ipsa, non obstante sua inoboedientia, Promissionem recipit descendentiae quae Maligni erit victrix ¹³³ et Promissionem de eo quod ipsa cunctorum viventium mater futura est. ¹³⁴ Vi huius Promissionis, Sara, non obstante sua magna aetate, filium concipit. ¹³⁵ Deus, contra omnem humanam spem, id eligit quod tamquam impotens considerabatur et debile ¹³⁶ ut Suam fidelitatem erga Suam ostendat Promissionem: Annam, matrem Samuelis, ¹³⁷ Deboram, Ruth, Iudith, Esther multasque alias mulieres. Maria « praecellit inter humiles ac pauperes Domini, qui salutem cum fiducia ab Eo sperant et accipiunt. Cum ipsa tandem praecelsa Filia Sion, post diuturnam exspectationem Promissionis, complentur tempora et nova instauratur Oeconomia ». ¹³⁸

Immaculata Conceptio

490 Maria, ut esset Mater Salvatoris, « a Deo donis tanto munere dignis praedita est ». ¹³⁹ Angelus Gabriel, in Annuntiationis momento, eam tamquam « gratia plenam » salutat. ¹⁴⁰ Erat revera necessarium illam a gratia Dei prorsus duci, ut liberum suae fidei assensum annuntiationi vocationis suae posset praebere.

491 Saeculorum decursu, Ecclesia conscia facta est Mariam, a Deo « gratia repletam », ¹⁴¹ inde a sua conceptione esse redemptam. Immaculatae Conceptionis dogma, anno 1854 a Summo Pontifice Pio IX proclamatum, hoc confitetur:

« beatissimam Virginem Mariam in primo instanti suae conceptionis fuisse singulari omnipotentis Dei gratia et privilegio, intuitu meritorum Christi Iesu Salvatoris humani generis, ab omni originalis culpae labe praeservatam immunem ». ¹⁴²

492 Hi « singularis prorsus sanctitatis » splendores, quibus « a primo instante suae conceptionis ditata » est, ¹⁴³ universi ei proveniunt a Christo: ipsa est « intuitu meritorum Filii sui sublimiore modo redempta ». ¹⁴⁴ Pater eam, plus quam quamlibet aliam personam creatam, « benedixit [...] in omni benedictione spirituali in caelestibus in Christo » (Eph 1,3). Ille « elegit » eam « in Ipso ante mundi constitutionem, ut » esset sancta et immaculata « in conspectu Eius in caritate » (Eph 1,4).

493 Traditionis orientalis Patres Matrem Dei « totam sanctam » (Panaghia) appellant, illi eam celebrant « ab omni peccati labe immunem, quasi a Spiritu Sancto plasmatam novamque creaturam formatam ». ¹⁴⁵ Gratia Dei, Maria in tota vita sua ab omni peccato personali pura permansit.

« Fiat mihi secundum verbum tuum... »

494 Maria, cum ei nuntiatum esset se, quin virum cognosceret, per Spiritus Sancti virtutem, « Filium Altissimi » esse parituram, ¹⁴⁶ respondit cum « oboeditione fidei », ¹⁴⁷ certo sciens non esse impossibile apud Deum omne verbum: « Ecce ancilla Domini; fiat mihi secundum verbum tuum » (Lc 1,38). Sic Maria, verbo Dei suum praebens assensum, Mater Iesu facta est et voluntatem divinam salutis, quin ullum peccatum illam retineat, pleno corde amplectens, sese integre personae et operi Filii sui devovit, ut mysterio Redemptionis dependenter ab Illo et cum Illo, per Dei gratiam, serviret: ¹⁴⁸

« Ipsa enim, ut ait Irenaeus, "oboediens et sibi et universo generi humano causa facta est salutis". ¹⁴⁹ Unde non pauci Patres antiqui in praedicatione sua cum eo libenter asserunt: "Hevae inoboedientiae nodum solutionem accepisse per oboedientiam Mariae; quod alligavit virgo Heva per incredulitatem, hoc Virginem Mariam solvisse per fidem"; ¹⁵⁰ et comparatione cum Heva instituta, Mariam "Matrem viventium" appellant, saepiusque affirmant: "mors per Hevam, vita per Mariam" ». ¹⁵¹

Divina Mariae maternitas

495 Maria, in Evangeliis « Mater Iesu » appellata (Io 2,1; 19,25), ¹⁵² iam ante Filii sui Nativitatem, sub impulsu Spiritus, tamquam « Mater Domini mei » acclamatur (Lc 1,43). Revera, Ille quem ipsa, qua hominem, de Spiritu Sancto concepit et qui vere eius Filius secundum carnem factus est, alius non est quam Filius aeternus Patris, Secunda Persona Sanctissimae Trinitatis. Ecclesia profitetur Mariam vere esse Deiparam (Theotokos). ¹⁵³

Virginitas Mariae

496 Inde a primis fidei formulis, ¹⁵⁴ Ecclesia professa est Iesum per solam virtutem Sancti Spiritus in sinu Virginis Mariae esse conceptum, rationem etiam corporalem huius affirmans eventus: Iesus « absque semine [...] ex Spiritu Sancto » conceptus est. ¹⁵⁵ Patres in conceptione virginali signum perspiciunt de eo quod vere Filius Dei in humanitate venit sicut nostra:

Ita sanctus Ignatius Antiochenus (initio saeculi secundi): « Observavi vos [...] plena firmaque fide credentes in Dominum nostrum vere oriundum ex genere David secundum carnem, ¹⁵⁶ Filium Dei secundum voluntatem et potentiam Dei, ¹⁵⁷ natum vere ex virgine; [...] vere sub Pontio Pilato [...] clavis confixum pro nobis in carne [...]. Vere passus est, ut et vere resuscitavit ». ¹⁵⁸

497 Narrationes evangelicae ¹⁵⁹ conceptionem intelligunt virginalem tamquam opus divinum omnem comprehensionem et omnem possibilitatem superans humanas: ¹⁶⁰ « Quod enim in ea natum est, de Spiritu Sancto est », dicit angelus ad Ioseph circa Mariam eius sponsam (Mt 1,20). Ecclesia ibi adimpletionem perspicit Promissionis divinae datae ab Isaia propheta: « Ecce virgo in utero habebit et pariet filium » (Is 7,14), secundum versionem graecam Mt 1,23.

498 Quandoque propter silentium evangelii sancti Marci et epistularum Novi Testamenti circa conceptionem virginalem Mariae habita est turbatio. Quaeri etiam potuit utrum hic de fabulis vel de constructionibus ageretur theologicis sine historicitatis ambitu. Ad id oportet respondere: fides in conceptionem virginalem Iesu e parte non credentium Iudaeorum et gentilium vivam oppositionem, irrisiones vel incomprehensionem invenit: ¹⁶¹ illa a mythologia pagana vel a quadam ad ideas temporis adaptatione orta non erat. Sensus huius eventus non nisi fidei accessibilis est, quae illum perspicit in « mysteriorum ipsorum nexu inter se », ¹⁶² in mysteriorum Christi complexu, ab Eius Incarnatione usque ad Pascha Eius. Iam sanctus Ignatius Antiochenus hunc nexum testatur: « Et principem huius mundi latuit Mariae virginitas et partus ipsius, similiter et mors Domini: tria mysteria clamoris, quae in silentio Dei patrata sunt ». ¹⁶³

Maria – « semper Virgo »

499 Profundior meditatio fidei eius in maternitatem virginalem adduxit Ecclesiam ad profitendam realem et perpetuam Mariae virginitatem, ¹⁶⁴ etiam in partu Filii Dei, hominis facti. ¹⁶⁵ Revera Nativitas Christi « virginalem Eius [matris] integritatem non minuit sed sacravit ». ¹⁶⁶ Ecclesiae liturgia Mariam tamquam Aeiparthénon, « semper Virginem » celebrat. ¹⁶⁷

500 Ad hoc quandoque obiicitur Scripturam fratrum et sororum Iesu facere mentionem. ¹⁶⁸ Ecclesia haec loca semper intellexit tamquam non alios filios Virginis Mariae denotantia: Iacobus utique et Ioseph, « fratres » Iesu (Mt 13,55), filii sunt cuiusdam Mariae Christi discipulae, ¹⁶⁹ quae significanter tamquam « altera Maria » (Mt 28,1) denotatur. Agitur de proximis propinquis secundum quamdam notam Veteris Testamenti expressionem. ¹⁷⁰

501 Iesus est unicus Mariae Filius. Sed spiritualis Mariae maternitas ¹⁷¹ ad omnes extenditur homines, ad quos Ille venit salvandos: « Filium autem peperit, quem Deus posuit primogenitum in multis fratribus (Rom 8,29), fidelibus nempe, ad quos gignendos et educandos materno amore cooperatur ». ¹⁷²

Virginalis maternitas Mariae in consilio Dei

502 Intuitus fidei, in connexione cum Revelationis complexu, arcanas potest detegere rationes, propter quas Deus, in Suo consilio salvifico, voluit Filium Suum e Virgine nasci. Hae rationes tam ad Personam et redemptricem Christi missionem quam ad huius missionis ex parte Mariae pro omnibus hominibus referuntur acceptationem.

503 Mariae virginitas absolutum inceptum Dei in Incarnatione manifestat. Iesus Patrem non habet nisi Deum. ¹⁷³ « Numquam fuit propter hominem quem adsumpsit a Patre alienus. [...] Unus Idemque est Dei et hominis Filius. Naturaliter Patri secundum divinitatem, naturaliter Matri secundum humanitatem; proprius tamen Patri in utroque ». ¹⁷⁴

504 Iesus de Spiritu Sancto in sinu Virginis Mariae conceptus est, quia est novus Adam, ¹⁷⁵ qui creationem novam inaugurat: « Primus homo de terra terrenus, secundus homo de caelo » (1 Cor 15,47). Humanitas Christi, inde a Sua conceptione, a Spiritu Sancto repletur quia Deus Ei « non [...] ad mensuram dat Spiritum » (Io 3,34). « De plenitudine Eius », propria Illius qui caput est humanitatis redemptae, ¹⁷⁶ « accepimus [...] gratiam pro gratia » (Io 1,16).

505 Iesus, novus Adam, Sua conceptione virginali, novam nativitatem inaugurat filiorum adoptionis in Spiritu Sancto per fidem. « Quomodo fiet istud? » (Lc 1,34). ¹⁷⁷ Vitae divinae participatio procedit « non ex sanguinibus neque ex voluntate carnis neque ex voluntate viri, sed ex Deo » (Io 1,13). Acceptio huius vitae est virginalis, quia homini omnino a Spiritu Sancto donatur. Sensus sponsalicius vocationis humanae relate ad Deum ¹⁷⁸ in maternitate virginali Mariae perfecte adimpletur.

506 Maria est Virgo quia eius virginitas est signum fidei eius nullo dubio adulteratae ¹⁷⁹ et suae donationis indivisae voluntati Dei. ¹⁸⁰ Eius fides praebet ei Matrem effici Salvatoris. « Beatior ergo Maria percipiendo fidem Christi quam concipiendo carnem Christi ». ¹⁸¹

507 Maria simul Virgo est et Mater quia figura est et perfectissima Ecclesiae effectio: ¹⁸² « Ecclesia [...] per Verbum Dei fideliter susceptum et ipsa fit Mater: praedicatione enim ac Baptismo filios, de Spiritu Sancto conceptos et ex Deo natos, ad vitam novam et immortalem generat. Et ipsa est virgo, quae fidem Sponso datam integre et pure custodit ». ¹⁸³

Compendium

508 Deus in descendentia Evae Virginem elegit Mariam ut Filii Sui esset Mater. Illa, « gratia plena », est « praecellens Redemptionis fructus »: ¹⁸⁴ ipsa est a primo instanti conceptionis suae a labe peccati originalis prorsus immunis praeservata et pura ab omni peccato personali toto vitae suae permansit decursu.

509 Maria est vere « Mater Dei » propterea quod Mater est aeterni Filii Dei, hominis facti, qui est Deus Ipse.

510 Maria permansit Filium suum « concipiens Virgo, pariens Virgo, Virgo gravida, Virgo feta, Virgo perpetua »: ¹⁸⁵ toto esse suo est « ancilla Domini » (Lc 1,38).

511 Maria Virgo « libera fide et oboedientia humanae saluti » ¹⁸⁶ est cooperata. Illa assensum suum, « loco totius humanae naturae », ¹⁸⁷ pronuntiavit. Illa est facta, sua oboedientia, nova Eva, Mater viventium. 

(124) Cf Io 16,14-15.

(125) Cf Symbolum Nicaenum-Constantinopolitanum: DS 150.

(126) Cf Mt 1,20; Lc 1,35.

(127) Cf Lc 2,8-20.

(128) Cf Mt 2,1-12.

(129) Cf Io 1,31-34.

(130) Cf Io 2,11.

(131) Cf Heb 10,5.

(132) Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium, 56: AAS 57 (1965) 60; cf Ibid., 61: AAS 57 (1965) 63.

(133) Cf Gn 3,15.

(134) Cf Gn 3,20.

(135) Cf Gn 18,10-14; 21,1-2.

(136) Cf 1 Cor 1,27.

(137) Cf 1 Sam 1.

(138) Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium, 55: AAS 57 (1965) 59-60.

(139) Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium, 56: AAS 57 (1965) 60.

(140) Cf Lc 1,28.

(141) Cf Lc 1,28.

(142) Pius IX, Bulla Ineffabilis Deus: DS 2803.

(143) Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium, 56: AAS 57 (1965) 60.

(144) Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium, 53: AAS 57 (1965) 58.

(145) Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium, 56: AAS 57 (1965) 60.

(146) Cf Lc 1,28-37.

(147) Cf Rom 1,5.

(148) Cf Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium, 56: AAS 57 (1965) 60-61.

(149) Sanctus Irenaeus Lugdunensis, Adversus haereses, 3, 22, 4: SC 211, 440 (PG 7, 959).

(150) Cf Sanctus Irenaeus Lugdunensis, Adversus haereses, 3, 22, 4: SC 211, 442-444 (PG 7, 959-960).

(151) Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium, 56: AAS 57 (1965) 60-61.

(152) Cf Mt 13,55.

(153) Cf Concilium Ephesinum, Epistula II Cyrilli Alexandrini ad Nestorium: DS 251.

(154) Cf DS 10-64.

(155) Concilium Lateranense (anno 649), Canon 3: DS 503.

(156) Cf Rom 1,3.

(157) Cf Io 1,13.

(158) Sanctus Ignatius Antiochenus, Epistula ad Smyrnaeos, 1-2: SC 10bis, p. 132-134 (Funk 1, 274-276).

(159) Cf Mt 1,18-25; Lc 1,26-38.

(160) Cf Lc 1,34.

(161) Cf Sanctus Iustinus, Dialogus cum Tryphone Iudaeo, 66-67: CA 2, 234-236 (PG 6, 628-629); Origenes, Contra Celsum, 1, 32: SC 132, 162-164 (PG 8, 720-724); Ibid., 1, 69: SC 132, 270 (PG 8, 788-789); et alii.

(162) Concilium Vaticanum I, Const. dogm. Dei Filius, c. 4: DS 3016.

(163) Sanctus Ignatius Antiochenus, Epistula ad Ephesios, 19, 1: SC 10bis, 74 (Funk 1, 228); cf 1 Cor 2,8.

(164) Cf Concilium Constantinopolitanum II, Sess. 8a, Canon 6: DS 427.

(165) Cf Sanctus Leo Magnus, Tomus ad Flavianum: DS 291; Ibid.: DS 294; Pelagius I, Epistula Humani generis: DS 442; Concilium Lateranense, Canon 3: DS 503; Concilium Toletanum XVI, Symbolum: DS 571; Paulus IV, Const. Cum quorumdam hominum: DS 1880.

(166) Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium, 57: AAS 57 (1965) 61.

(167) Cf Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium, 52: AAS 57 (1965) 58.

(168) Cf Mc 3,31-35; 6,3; 1 Cor 9,5; Gal 1,19.

(169) Cf Mt 27,56.

(170) Cf Gn 13,8; 14,16; 29,15; etc.

(171) Cf Io 19,26-27; Apc 12,17.

(172) Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium, 63: AAS 57 (1965) 64.

(173) Cf Lc 2,48-49.

(174) Concilium Foroiuliense (anno 796 vel 797), Symbolum: DS 619.

(175) Cf 1 Cor 15,45.

(176) Cf Col 1,18.

(177) Cf Io 3,9.

(178) Cf 2 Cor 11,2.

(179) Cf Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium, 63: AAS 57 (1965) 64.

(180) Cf 1 Cor 7,34-35.

(181) Sanctus Augustinus, De sancta virginitate, 3, 3: CSEL 41, 237 (PL 40, 398).

(182) Cf Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium, 63: AAS 57 (1965) 64.

(183) Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium, 64: AAS 57 (1965) 64.

(184) Cf Concilium Vaticanum II, Const. Sacrosanctum Concilium, 103: AAS 56 (1964) 125.

(185) Sanctus Augustinus, Sermo 186, 1: PL 38,999.

(186) Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium, 56: AAS 57 (1965) 60.

(187) Sanctus Thomas Aquinas, Summa theologiae, III, q. 30, a. 1, c: Ed. Leon. 11, 315.